Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Echten (Ychten)
(gemeente Lemsterland)

Wegdorp, ontstaan in de middeleeuwen. De bebouwing concentreerde zich aanvankelijk aan de noordzijde langs de weg Heerenveen-Lemmer. Vanaf de 18de eeuw werd vanuit Echten en Oosterzee de zuidelijk gelegen Veenpolder van Echten eerst verveend en nadien in cultuur

Echten, Stoomgemaal

gebracht. Dit proces werd in de tweede helft van de 19de eeuw voltooid.

De Herv. kerk (Hoofdweg 30) is een driezijdig gesloten zaalkerk voorzien van een ongelede toren met een achtkantige, met leien beklede, opbouw en spits. De oorspronkelijk in het midden van de 13de eeuw gebouwde kerk kreeg bij een ommetseling in de tweede helft van de 17de eeuw het huidige uiterlijk met pilasterstelling. De vensterdetaillering is vroeg-19de-eeuws. De huidige westgevel en toren met zandstenen decoraties rond de ingang en de galmgaten kwamen tot stand bij een verbouwing in 1879. De kerk is in 1977 gerestaureerd onder leiding van F. Kroes. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Tot de inventaris uit circa 1830 behoren de preekstoel, de kerkbanken en de orgelgalerij. Verder bevat de kerk enkele oude grafzerken en een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1871) met rijk gesneden kast.

Het woonhuis Hoofdweg 2 is een gedeeltelijk gepleisterd eenlaagspand uit 1925, voorzien van een schilddak met diverse steekkappen.

De boerderij Hoofdweg 33 is een kop-rompboerderij met onderkelderd voorhuis. De voorgevel draagt een gevelsteen met het jaartal 1877.

Het voorm. stoomgemaal (Hoofdweg 27) is een deels gepleisterd eenlaags gebouw met haaks daarop een tweelaags woongedeelte. Het gemaal kwam in 1913 tot stand naar ontwerp van A. Mulder, die ook de nabijgelegen eenlaags dienstwoning met mansardedak Hoofdweg 23 (circa 1890) ontwierp.

[p. 126]

Echtenerbrug (Ychtenbrêge). Dit wegdorp ten oosten van Echten is ontstaan in de middeleeuwen. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de noordzijde gegroeid. Aardige woonhuizen zijn het middenganghuis Duimstraat 18-20 (circa 1890) en het naar ontwerp van K.H. Koopmans gebouwde eenlaagspand Duimstraat 12 (circa 1900) met hoger opgetrokken voorgevel voorzien van hoekpilasters en bekroning. De voorm. pastorie van de Herv. kerk (Duimstraat 8) is een deels gepleisterd eenlaags huis, gebouwd in 1916 naar ontwerp van H.H. Kramer. De rond 1960 gebouwde Geref. kerk (Duimstraat 16) is een recht gesloten zaalkerk met een vrijstaande, ongelede zadeldaktoren. Interessante boerderijen zijn de rond 1890 gebouwde kop-hals-rompboerderij Krompad 3 met onderkelderd woongedeelte en de ten zuidwesten van Echtenerbrug gelegen stelpboerderij ‘Klaver Fjouwer’ (Koopmansweg 4) uit circa 1910.

Delfstrahuizen (Dolsterhuzen). Dit wegdorp ten noorden van Echtenerbrug bestond rond 1850 uit verspreide boerderijen langs de weg Heerenveen-Lemmer. Een deel daarvan ligt ten noordoosten van de huidige dorpskern. De Herv. kerk (Marwei 86) is een recht gesloten zaalkerk voorzien van een geveltoren met ingesnoerde spits. De kerk is in 1908 gebouwd naar ontwerp van J. Schreur. Op de begraafplaats (tegenover Marwei 94) staat een baarhuisje uit circa 1890. De voorm. zuivelfabriek ‘De Eendracht’ (Marwei 14) werd in 1900 gebouwd naar ontwerp van W.D. de Jong en L.H. van der Hoff en mogelijk in 1915 gewijzigd. De in 1966 gesloten fabriek is thans als ‘Hotel Tjongervallei’ in gebruik. De gepleisterde villa Marwei 92 dateert uit circa 1906 en vertoont chaletstijl-invloeden. In de dorpskern staat het eenlaags woonhuis Marwei 31, gebouwd in 1912 naar ontwerp van K.H. Koopmans.