Monumenten in Nederland. Gelderland

Beusichem
(gemeente Buren)

Dorp, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een stroomrug van de Lek. Beusichem ontwikkelde zich tot een gestrekt esdorp met parallelle wegen. De dominerende, langgerekte Markt is ontstaan uit een verbreding van de hoofdweg.

De Herv. kerk (Markt 14), oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes de Doper, is een driebeukige pseudobasilicale kerk met vijfzijdig gesloten koor en een toren van vijf geledingen met tentdak. De onderste vier geledingen van de toren zijn opgetrokken in tufsteen en dateren uit de 12de eeuw. De verhoging

Beusichem, Herv. kerk

in baksteen dateert uit de eerste helft van de 15de eeuw, toen ook het koor tot stand kwam. Het schip is 14de-eeuws. De bepleistering is in de 19de eeuw aangebracht. De consistorie aan de noordzijde is in 1961 gebouwd ter vervanging van een voorganger uit 1891. De kerk is in 1995-'96 gerestaureerd. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf boven schip en koor en halve, gestucte tongewelven boven de zijbeuken. Tot de inventaris behoren een bank (circa 1620), een rouwbord (1673), een preekstoel (circa 1850) en een door C.G.F. Witte gebouwd orgel (1858).

Het raadhuis (Markt 1) is in 1939 gebouwd in de trant van de Delftse School naar ontwerp van architectenbureau M. Lockhorst en W.F. Overeynder.

Woonhuizen. De aaneengesloten bebouwing aan beide zijden van de Markt bestaat zowel uit woonhuizen als boerderijen. Het onderkelderde tweelaags gedeelte van het Herenlogement (Markt 31) dateert uit de 16de-eeuw. Het lagere bouwdeel ernaast is jonger (17de/18de eeuw) en heeft een deuromlijsting uit circa 1900. Het pand is in 1968-'69 gerestaureerd naar plannen van H. Korswagen. Het gepleisterde, mogelijk 18de-eeuwse, huis Markt 3 heeft een opkamer en een lage verdieping. De gepleisterde lijstgevel van De Roskam (Markt 10) dateert uit circa 1800. Het in 1801 gebouwde herenhuis Oranjestraat 6 heeft gediend als schoolmeesterswoning; de school was gevestigd in de achteraanbouw. Uit de eerste helft van de 19de eeuw stammen Markt 23 - met mansardedak - Markt 21 en Markt 7. Het herenhuis Markt 5 is uit circa 1865.

Boerderijen. De meeste boerde-

[p. 117]

rijen in het dorp zijn hallenhuisboerderijen met een dwars voorhuis. Het voorhuis is meestal voorzien van een zadeldak tussen topgevels, zoals bij de boerderij Ganzenoord (Ganssteeg 5-7). Dit voorhuis is voorzien van de jaartalankers ‘1706’ en heeft een classicistische deuromlijsting. De boerderijen aan de Markt hebben representatieve voorhuizen. Uit de 18de eeuw dateert het voorhuis van Markt 27. Het gepleisterde voorhuis van Markt 11 heeft een lijstgevel uit circa 1800, maar de kern van het pand is mogelijk ouder. Kattenburg (Ganssteeg 2) heeft een lager, deels onderkelderd voorhuis uit de eerste helft van de 19de eeuw met neoclassicistische deuromlijsting. De in 1865 gebouwde boerderij Stigtenbleij (Oranjestraat 7) heeft een deftig tweelaags voorhuis met serre. Tot het complex behoren twee schuren (1867 en 1904), twee schuurbergen en een knechtenwoning (Smalriemseweg 6).

De voorm. paardenstal (bij Markt 29) dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw en is thans als brandweerkazerne in gebruik. Aan de Markt stonden oorspronkelijk meer van dergelijke stallen ten behoeve van de hier gehouden paardenmarkten.

Het voorm. veerhuis (Veerweg 7) uit de eerste helft van de 19de eeuw is een wit geschilderd blokvormig pand met deuromlijsting.

Het dijkmagazijn (Lekdijk West 1) is in 1868 gebouwd en nadien met een woning uitgebreid. Het L-vormige pand kreeg in 1931 zijn huidige vorm naar plannen van J.H. van Deutekom.