Stichtelijke gezangen, in verscheidene gelegenheden gedicht, en met aanmerkingen, tot verstand van eenige stukken uit de H. Schrift, verrijkt. Deel 2

[p. 185]

De hervatte toenadering.

Op eene nieuwgemaakte zangwijze.
Of: O Dienstbaarheid. Zie boven Bladz. 52.

I.

Mijn traanend oog,

Spant daar het schreit, een ted'ren liefdeboog;

Mijn, traanend oog,

Schiet pijl op pijl om hoog.

Och! vloog een schicht,

Ontlast van de aarde, en 't drukkend zondenwigt,

Och! vloog een schicht,

Om hoog naar 't Godlijk licht

II.

'k Schiet vleug'len aan,

En meen nu blij de wieken uk te slaan.

'k Schiet vleug'len aan,

Om voor den troon te staan:

Maar ach! hoe wordt

De Hoop gefnuikt, waar door ik nederstort;

Maar ach! hoe wordt

De liefdewiek gekort!

III.

Buig, o mijn ziel,

Buig u in 't stof, zink weg, bedek u, kniel!

Buig u, mijn ziel,

Nog gloeit het zonnewiel!

[p. 186]

 

Een vonk alleen,

 

Van 't hemelvuur afspattend naar beneên.

 

Een vonk alleen,

 

Verteert en merg, en been.

 

IV.

 

Helaas! mijn God,

 

Mijn kragten zijn te jammerlijk geknot.

 

Helaas! mijn God,

 

Hoe beeft het overschot!

 

Gij greept mij aan,

 

En 'k meende U trouw te volgen op Uw paân

 

Gij greept mij aan,

 

Maar 'k blijf van verre staan.

 

V.

 

Sta Bondkist, sta,

 

In 't midden van de golven waar ik; ga;

 

Sta Bondkist, sta,

 

Ik volg U moedig na.

 

Of zou ik vliên,

 

Die Kanaän aan de overkant mag zien?

 

Of zou ik vliên,

 

En 't erfland slegts bespiên?

 

VI.

 

Armzalige aard'

 

Egyptisch look, dat zoo, veel onheil baart;

 

Armzalige aard'

 

Zijt gij me dan zoo waaxd?

[p. 187]

 

Wat is dat goed,

 

't Geen mij mijn' God, mijn goed, vergeeten doet?

 

Wat is dat goed?

 

Verguld, maar bitter roet!

 

VII.

 

O weelde, o lust!

 

Uw toverdrank had mij in slaap gesust

 

O weelde, o lust!

 

Wie stoort die zachte rust?

 

Dit doodlijk hart

 

Vervuld met kwaad, in 't ongeloof verward;

 

Dit doodlijk hart,

 

Gevoelt met recht zijn smart.

 

VIII.

 

Daar ligt het kwaad;

 

En is er dan voor mij, mijn God, geen raad?

 

Daar ligt het kwaad;

 

En is er dan geen baat?

 

Of baat geen boet,

 

Wanneer de kwaal verspreid is in het bloed?

 

Of baat geen boet,

 

Voor mijn versteend gemoed?

 

IX.

 

Het aarden vat,

 

Verbrak men, als 't onreinheid in zich had:^*

* Het aarden vat, Verbrak men als 't onreinheid in zich had.] Naar de wet Lev. XI: 33.

[p. 188]

 

Het aarden vat,

 

Draagt ook een' hemelschat.^†

 

Werpt Gij mij neêr;

 

Vergruis mij niet, ik draag Uw doding HEER:

 

Werpt Gij mij neêr;

 

Mijn God, herstel mij weêr.

† Het aarden vat, ‘Draagt ook een hemelschat.] Ik heb het oog op 2 Kor. IV: 7-12, daar de Apostel, zoo ik mij niet bedrieg, geschakeld zinspeelt op Het aarden vat, Lev. XIV: 4-7; in 't welke een vogel geslagt werd tot reiniging van den melaatschan; terwij men den andelen met Cedenrehout. scharlaken, en ysop in deszelfs bloed gedoopt, waar meê hij dus doortrokken wierd, liet vliegen. De Melaatsche, is een beeld van ons Melaatsche zondaaren uit het Heidendom. De vogel die geslagt wierd, van Christus die sterft; de leevende van 't leven, dat het vrij gaand volk ontvangt, 't Levendig Water van de gaaven des H. Geests. 't Cederen hout, scharlaken, en ysop, die bij den leevenden vogel koomen, beelden ons uit de hoedanigheden, die gepaard gaan met 's Heilands leven, in hun die 't waarlijk bezitten: te weten, Verhevenheid van Geest, Geloove in JESUS bloed, en Nederigheid, 't Indoopen van den leevenden vogel, met het Cederenhout, scharlaken, en ysop, in het bloed; geeft te verstaan de vereeniging der Gelovigen met 's Heilands bloedige verdiensten. Dat de vogel vrij heen vliegt, maalt ons het vrijgaan der Gelovigen af. Terwijl de Borge sterft, krijgen zij 't leven, door de kragt van zijnen dood, met welke zij vereenigd zijn. Het aarden vat, waar in 't levendig water, en de geslagte vogel waren, geeft een schilderij van de werktuigen, die God gebruikt, om er CHRISTUS in, te draagen, als gestorven, ten einde het leven en de vrijheid voor Zondaaren te verwerven, en tevens de gaaven des H. Geests, door welke dat leven in de zielen moet verwekt worden. Wanneer men dit beeld voor oogen houdt, zal men verscheidene uitdrukkingen in deeze plaats van Paulus verstaan, die buiten dat niet wel te vatten zijn. (1) Hij noemt v. 7, zich zelven met de leeraaren uit de Jooden, Aarden vaten, waar in hij deezen schat hadde, namelijk JESUS CHRISTUS, want dat gaat onmiddelijk in 't laatste van 't 6 v. vooraf. Welke schat door Goddelijk onderwijs van boven, en toevertrouwen van het woord der verzoening in hun gelegd was 2 Kor. V:19. (2) Waren Aarden vaten bros, zo dat ze met eene bijzondere hoede, en voorzichtigheid moesten bewaard worden, op dat ze niet in de knel kwamen door iets van buiten, niet aan het besten raakten door heete stoffen van binnen, niet vergruist wierden door Uitstooten, uitwerpen, neerwerpen: in alle deeze gevallen bevonden zich de Leeraars. Doch eene uitneemende kragt die niet uit bun was, maar uit God, bewaarde ben, v. 7^b- 9. (3) In 't Aarden vat werd de vogel gedood. Hij werd er niet Dood ingelegd, maar de Doding zelve geschiedde daarin. Nu ziet men de reden, waarom Paulus meldt; τὴν νέκρωσιν de Doding des Heeren JESUS v. 10a, (4) Ja die Doding, worden ze gezegd, in den Lichaame om te draagen v. 10, als in een Vat, met duidelijk speling op het Aarden vat 't welk de Doding van den eenen Vogel droeg. (5) Eindelijk hy meldt ook van JESUS leven, dat in hun sterflyk vleesch, in dat zelfde vat geopenbaard wierd, met zinspeling op het levend water vloeiende uit Christus dood. (6) Ten laatsten, DE DOOD werkte in de APOSTELEN, als 't Aarden vat, maar 'T LEVEN in de GELOVIGEN, die als de Leevende vogel vrijgingen v. 11.

[p. 189]

 

X.

 

Waar zou ik heen?

 

Waar vlood ik met mijn traanen en gebeên?

 

Waar zou ik heen?

 

Was 't niet tot U alleen?

 

Tot U, mijn God;

 

Hier vier ik vrij mijn bange klagten bot.

 

Tot U, mijn God;

 

Beschouw mijn treurig lot.

 

XI.

 

Mijn lot, en leed,

 

Dat klaag ik U, die MYN ONTFERMER heet.

 

Mijn lot, en leed,

 

Schoon Gij het grondig weet.

[p. 190]

 

In bangen nood',

 

Stort elk zijn klagt graag in een' vriendenschoot;

 

In bangen nood,

 

Waart Gij 't die hulpe boodt.

 

XII.

 

Ach! Majesteit,

 

Hier staat er een, die om genade schrelt.

 

Ach! Majesteit,

 

Vergeef mijn onbescheid.

 

Dit harte loost

 

Zijn zugt, terwijl 't gezicht van schaamte bloost.

 

Dit harte loost

 

Zijn zugt, om hulp, en troost.

 

XIII.

 

Daar Kedrons vloed,

 

Zijn' zwarten stroom vermengt met offerbloed;^*

 

Daar Kedrons vloed,

 

Naar 't doode meir zich spoedt:

* Daar Kedrons vloed, zyn' zwarten stroom vermengt met offerbloed]. De Beek KIDRON of KEDRON, zoo veel gezegd als Zwarte Beek of 't zwarte water, was haaren oorsprong verschuldigd aan den regen die van de naastgelegen bergen afdaalde, en vooral aan't bloed en 't water dat bij 't slachten der Offeranden wel eer dagelijks op den Tempelberg vergooten wierd. Gelijk men niet alleen daar uit kan afneemen, datze haaren aanvang neemt omtrent het graf van Maria d.i. 't Noordelijk end van den Tempelberg, maar ook wordt ze om die reden, zoo 't schijnt, tans van meest alle de reizigers droog gevonden. Ze liep van den Tempelberg omtrent de hoogte van Gethsemane, door het dal JOSAPHAT d.i. Jehovas gericht, en vervolgens door het donkere GEHINNOM d.i. Huildal, en stortte haare drabbige wateren in de Dood zee. Zie H. Myrike Reisbeschrijving bladz. 51. J. Kortens Reise 2 Buch 13 Cap. p. 232.

[p. 191]

 

Stort, gij, O HEER,

 

Door't stroomend bloed, waar toe 'k mij beevend keer,

 

Stort, gij, O HEER,

 

Mijn zonde in d'Afgrond neêr.

 

XIV.

 

Vloei naar die zee;^†

 

Vloei, Kedron, langs het doodsch Gethsemane.

 

Vloei naar die zee.

 

En neem mijn zonden meê.

 

Vloei Siloa,

 

Vloei Levenswel, daar ik naar Sion ga:^*

 

Vloei Siloa,

 

Dat ik mijn' dorst versla.^*

† Vloei naar die Zee] De Oostrerzee namelijk, of Doode Zee. Op deezen loop der Kedron, zinspeelt de uitdrukking van, de helst de Wateren, die uit Jerusalem zouden vlieten naar de Oostzee Zach. XIV: 8, en Ezech. XLVII:1. Daar na bragt by my weder tot de deure des huizes: en zie, daar vlooten wateren uit, vais onder den dorpel des huizes NAAR 'T OOSTEN.

* Stort Gy, o HEER, Myn zonde in d'afgrond neêr] Ik zie op Mich. VII:19. Gy zult alle hunne zonden in de diepte der Zee werpen. Daar op den loop van de Kedron, die met de onreinheid van 't huis des HEEREN, 't bloed der offeranden, en de zonden der Israelieten, waar voor ze geslagt waren, beladen, zich in de Doode zee ontlastte, waarschijnlijk wordt gezinspeeld. Vergelijk 2 Kon. XXIII: 4 en 6, 2 Chron. XXIX:16; met H. Myrike Reisbeschrijving door Kanaan bladz. 52, en J. Kortens Reise 2 Buch 13 Cap. p. 232.

* Vloei levenswel, daar ik naar Sion ga] Gelijk Hinnoms dal of Gehenna, en de Doode Zee, ons de Hel; zoo beeldt ons Sion 't Jerusalem uit, dat boven is, en Siioa 't water des Geests, 't geen daarom gezegd wordt, as te daalen van onderen, uit de rechter zijde der huizes, van 't zuiden des altaar Ezech. XLVII:1. De Rechterzijde חינמיה is, naar den Hebr. spreektrant, de Zuidzyde: waarrom het aanstonds wordt verklaard חבןמל בננב van 't Zuiden des altaars verg v. 2. Deeze wateren in 't Zuiden van den Tempel, zijn te onderscheiden, van die aan de Oostzijde des Tempels afvlieten naar 't Oosten, in 't begin van 't v. beschreeven. Eerst zinspeelt Hij op de drabbige wateren, daar 't offerbloed, en de vuiligheid des Tempels als die afgespoeld wierd, samen liepen, en de voornaamste oorsprong waren van de Kedron; en dan op de zuivere bron Siloa, die aan de zuidzijde van Morija uit de wortelen van den berg ontsprong. Daarom wordt er v. 9 duidelijk gesprooken van twe beeken, die zoo ik begrijp elk een' bijzonderen weg liepen. Want het is; volkomen zeker, dat de Kedron, zoo haast zij in het dal Gehinnom komt, den weg naar 't Oosten kiest. Dit getuigen alle reisbeschrijvers een paarig, en haar loop wordt van alle landbeschrijveren zoo afgemaald; In tegendeel ontsprongen Siloaas wateren aan de zuid-of zuidoostzijde, van Morijah, en werden van daar door Kanaalen, en door waterwerktuigen op den Tempel gebragt, zie Psal. XLVI: 5, LXXXVII: 7, Jes. XII: 2, Zach. XIII:1. Luk. XIII: 4. vergelijk de aanteekening op dit II. Deel bladz. 6, en 26, met Joh. IX: 7. Dus spreekt het van zelve, dat deeze die in 't Zuiden des Tempelbergs ontsprongen, naar't Westen gingen. Hier uit kan men Zacharias ophelderen; die Hoofd. XIV: 8, van levendige wateren spreekt, die uit Jerusalem vlieten zouden, de helft van die naar die Oostzee, en de helft van die naar de achterste zee aan. Door de helft der wateren, die naar de Oostzee vlieten zouden, speelt Hy op de wateren van de Kedron; door de andere helft welke naar de achterste zee aan, d.i. naar de kant van 't Westen zouden loopen (zoo noemen dit de Hebreen zich verbeeldende met het aangezicht naar. 't Oosten te staan) zindoelt hij op de wateren van Siloa, die in der daad naar 't Westen in de Stad geleid wierden. Want de bron zelf lag, gelijk Hieronymus en alle de reisbeschrijvers een paarig getuigen, niet in 't westen, schoon ze Reland en andere voornaame Landbeschrijvers daar plaatsen, maar in 't Zuidoosten van de Stad. Zie boven in dit II. Deel bladz. 25.

[p. 192]

 

XV.

 

Drong deeze zugt,

 

Mijn Priester, al dit aardsch gewoel ontvlugt;

 

Drong deeze zugt,

 

Tot U door wolk en lucht:

[p. 193]

 

Geen Jonathan,

 

Trof beter doel, daar 't schieten spreeken kan;

 

Geen Jonathan,

 

Was boô van vloek en ban.^*

 

XVI.

 

Mijn zielevrind,

 

Geen David slegts, maar Davids Heer, en kind,

 

Mijn zielevrind,

 

Die mij aan U verbindt;

 

Ik zie U staan;

 

Gij ziet het doel, waar naar mijn zuchten gaan;

 

Ik zie U staan;

 

Mijn oog schiet op U aan.

 

XVII.

 

Mijn traanend oog,

 

Spant, daar het schreit, een ted'ren liefdeboog;

 

Mijn traanend oog,

 

Schiet pijl op pijl om hoog.

 

Och! vloog een schicht

 

Ontlast van de aarde, en 't drukkend zondenwigt;

 

Och! vloog een schicht,

 

Om hoog naar 't godlijk licht!

* 1 Sam. XX: 20-22, en 35-37.