Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 1

XXII. Hoofdtstuk.
Van de Ondertrouw der Jooden in 't algemeen.

⁺ DE Wet der Christenen verplicht nu den Joodt niet dan een eenige wettige vrouw te mogen hebben. In 't Oosten, alwaar het Mahometanendom de veelwyvery begunstigt, mag hy 'er veele hebben, en onbeschroomt beslaapen, zonder te duchten dat men hem verwyte, dat hy zyne huwelyksplicht aan anderen bewyst. 't Is wel waar dat in de Europische Gewesten de man niet altoos zynen plicht voldoet aan die geene die recht van het te eischen heeft: maar de Godtsdienst is 't die zodanige sluikeryen wraakt. Het veelwyfschap geeft gelegenheit tot groote ongevallen, en 't is niet wel te begrypen hoe de huishoudende Jooden door deeze onorde niet ontrust werden. Men zou mogelyk veel werks vinden om de vrouwen tot een groote onderwerping te noodzaaken, om niet te zeggen tot een soort van slaverny. Hoe het ook zy, 't zekerste is dat de vrouwen weinig te zeggen hebben in Landen alwaar de veelwyvery regeert.

⁺ De huwelyks beloften worden in 't byzyn van eenige getuigen gestaaft. De toekomende Bruidegom zegt tegen de toekomende Bruidt: Dat gy myn Bruidt zyt; terwyl hy haar een ring aan den vinger steekt: maar deeze gewoonte is niet algemeen. Somtyds verloopen 'er eenige maanden en ook wel jaaren, voor dat het huwelyk voltrokken word. Ondertusschen bezoekt men de toekomende Bruidt met onderhouding van liefkozery. Dit is eene voorvreugde die met veel geduld verwacht, 't geen in de beginzelen van 't huwelyk noch onbekent is. Hoe kloekmoedig dat een Krygsman zy, hy mag echter de sterkte niet beklimmen dan op den dag die zyn Veldheer bestemt. De dag die de Rabbynen tot het huwelyk beraamen, is gemeenlyk Woensdag en Vrydag voor de vrysters, of Donderdag voor de Weduwen. Laat ons Leon de Modena volgen. Het word vereischt dat deeze dag, indien het mogelyk is, in de Nieuwe Maan zy.

Gedurende de ondertrouw beraamt men het huwelyksgoedt van de verloofde, en men verkiest den dag om haar naar 't bruiloftshuis te geleiden.^(b) Men stelt een geschrift op, waarby de Bruidegom een somme gelds voor vruchtgebruik belooft te geeven, en verbind zich voor alle zyne goederen, ja zelf voor zynen mantel; doch men kan die niet eischen dan na des Bruidegoms doodt. Dit soort van huwelyksgoedt is eveneens voor alle dochters 't zy ryk of arm, en de Rabbynen hebben 'er de waarde van op vyftig Ryksdaal-

+ De veelwyvery onder de Europiaansche Jooden niet toegelaaten: maar wel in 't Oosten.

+ Hoedanig de onder trouw onder hun word gestaaft.

(b) Basnage Hist des Juifs. L 6. Ch. 22.

[p. t.o. 141]

N^o 12.
CEREMONIE NUPTIALE des JUIFS PORTUGAIS.
A. le Marié cassant le verre.
B. la Mariée voillée.
C.C. les 2. personnes servant de Maraines a la Mariée.
D.D. les 2. Personnes servant de Parrains au Marié.
E. le Rabin. F. les Chantres.
G. Celui qui ecrit les Aumônes que les Assistans promettent.

CEREMONIE NUPTIALE des JUIFS ALLEMANDS.
A. le Marié donnant l'Anneau à la Mariée, tous deux sous le Taled.
B.B. les 2. Maraines de la Mariée.
C.C. les 2. Parrains du Marié.
D. le Rabin. * le derriere de la Sinagogue.
E. le Chantre tenant la Bouteille pour faire Boire les Epoux.
F. deux garçons avec des Batons ornez qui marchent devant les Mariez.

[p. 141]

ders bepaalt. Zy hebben, zegt men, dit besluit genomen, om het huwelyk van arme dochters te bevoordeelen. Dit belet echter niet dat de vrouw haaren man aanbrengt 't geen haar van Vaderlyke erfenis toekomt: maar wat de man geeft word niet dan na de doodt voldaan; want men moet deeze gift alleenlyk aanzien als de erkentenis van 't vruchtgebruik, aan de weduwe besprooken.

⁺ Wanneer men wederzyds het huwelyksgoedt en 't vruchtgebruik besproken heeft, en toestemming tot het verdrag des huwelyks gegeeven, spreekt men een korte Zegening uit. De jongeluiden van 't gevolg der ondertrouwden, breeken dan kannen en kruiken. Dit is een voorteken van overvloedt en voorspoedt zegt^(a) Buxtorf. Wy zien mede niet of dit zoude de onorde en 't ongeval bedieden kunnen. Laat ons liever zeggen dat de vreugde van 't gezelschap den vryen teugel aan de glori der ondertrouwden geeft. De onorde en ongeregeltheit zyn dan gedoogt en verstrekken zelf een heuchelyken dag voor de bruilofts plechtigheden.

De agt dagen^(b) voor de bruiloft zyn vreugde dagen. Men lacht, men zingt, men danst, men is in vreugde als uitgelaaten en zet alle verdriet ter zyde. Het is alsdan ook moeielyk een volmaakt vergenoegen te vinden, als het in een anderen tydt gemaklyk valt onderwerpen van droefgeestigheit t'ontmoeten; want de toekomende Echtgenooten blyven geduurende deeze agt dagen in huis. Dit is 't geen Buxtorf zegt.

's Daags voor de bruiloft gaat de verloofde Bruidt in 't badt, volgens alle de vereischte waarneemingen hier voor reeds by de reiniging der vrouwen aangemerkt; zynde van andere vrouwen verzelt.

De toekomende Bruidegom^(c) zend aan de toekomende Bruidt een bruilofts Gordel; zy doet insgelyks: maar die van de Bruidt is met goudt, daar die van den Bruidegom met zilver is doorwrocht. Wy schroomen de verborgenheit van dit goudt en zilver deezer Gordels in onze moedertaale uit te drukken: maar wy willen het liever met de Latynsche bewoording van Buxtorf^(d) den Lezer mededeelen.

+ Bedryf van Vreugde die de Bruiloft voorgaat.

(a) Syn. Jud. Cap: 39.

(b) Idem ibid.

(c) ibid.

(d) Mihi causam quaerenti respondit Judaeus argento semen virile, utpote album, innui, auro vero semen, muliebre, &c.