Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Morus, Alexander]

MORUS (Alexander), geb. te Castres (Languedoc) 25 Sept. 1616, overl. te Parijs 28 Sept. 1670. Zijn vader ‘bekleedde de eerste bediening van het collegie te Castres’. In 1636 ging hij te Genève studeeren in de godgeleerdheid; hij werd er in 1641 tot predikant beroepen en in 1642 tot hoogleeraar benoemd. Eigenaardig voor de kennis van de onderlinge verhoudingen tusschen theologen van die dagen is de briefwisseling in 1647 tusschen Frederik Spanheim (zie in dit deel in voce) en Smetius (zie dl. V, kol. 756 v.) in: Archief voor kerkel. gesch. IV (1833), 210 v. Het gevolg daarvan was, dat Alexander Morus niet te Harderwijk tot hoogleeraar is benoemd. Doch in 1648 werd hij predikant en hoogleeraar aan ‘de doorluchtige school’ te Middelburg, waarvoor hij een aanbieding om hoogleeraar in de geschiedenis aan het athenaeum te Amsterdam te worden, heeft afgewezen. Sepp schreef: ‘Het is genoeg hem te noemen, om te weten, wat onrustige geest eenigen tijd binnen Middelburg heerschte: bij zulk een man kon van invloed oefenen wel geen spraak wezen.... Niet gemakkelijk valt het overigens een billijk oordeel over hem uit te spreken. Niemand heeft ooit aan zijn bekwaamheden getwijfeld; velen hebben aan zijn persoonlijkheid ergernis genomen; zelfs was zijn regtzinnigheid in verdenking gebracht’. In 1651 werd hij hoogleeraar in de grieksche taal te Amsterdam. In Oct. 1652 is er sprake van een benoeming aan de hoogeschool te Leiden, maar daar heeft de kerkeraad van Dordrecht tegen kunnen ‘vigileeren’ (zie: Archief voor kerkel. gesch. X, 1840, 316). Vrij onverwachts vertrok hij 25 Maart 1659 naar

[p. 653]

Parijs. Hij is ongehuwd gebleven. Van zijn geschriften noemen wij: Alexandri Mori fides publica contra calumnias Joannis Miltoni (Hag. Com. 1654); De necessaria Dei gratia et libero arbitrio disputationes IV sub praesidio A. Mori (Gen. 1644); herdrukt als: Victoria gratiae Alexandri Mori de gratia et tibero arbitrio disputationes Genevenses adversus Dionysium Petavium Jesuitam. Editio altera priori multo auctior. Cui adjuncta est ejusdem oratio de duobus Genevae miraculis sole et scuto (Mediob. 1652); Oratio de pace (Gen. 1647 en 1654; vertaald in het Fransch 1647); Oratio historica et apologetica pro Joh. Calvino Genevae habita in qua Hugo Grotius refellitur (Gen. 1648); Causa Dei, seu de Scriptura sacra exercitationes genevenses (Mediob. 1653); Notae ad quaedam loca Novi Foederis (Paris. 1658; Lond. 1661; ook elders verschenen); Eusebii.... chronicon.... cum notis J. Scaligeri (Amst. 1659) (zie over deze uitgave: C. Sepp, Bibliotheek v. Ned. kerkgeschiedschrijvers Leid. 1886, 70); Ad Es. LIII de perpessionibus et gloria Messiae..... (Midd. 1653; Amst. 1658). Voorts verschenen verscheidene preeken van hem.

Zijn door A. van Halen geschilderd miniatuurportret uit diens Panpoeticon Batavum is in het Rijksmuseum te Amsterdam; gegraveerde portretten door L. Visscher naar W. Vaillant, door A. Houbraken, J. van Somer, C. de Passe en W. Vaillant.

Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland II ('s Hert. 1853), 533-537; III ('s Hert. 1856), 674 v.; G.D.J. Schotel, Alexander Morus in Acrhief voor kerk. gesch. IV (1833), 210 v.; X (1840), 316; Panegyrique d' Alexandre Morus (Amst. 1695); E. Haag, La France protestante VII, 543 s.; H.C. Rogge, Bibliotheek v. contraremonstrantsche en geref. geschriften (Amst. 1865), 222; Bibliotheca theologica et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 428, no. 11135, 788, no. 622 v.; C. Sepp, Het godgeleerd onderwijs in Ned. II (Leid. 1874), 102-104.

Knipscheer