Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

D.

[Daelmans, Dr. Aegidius]

DAELMANS (Dr. Aegidius), in het midden der 17e eeuw te Antwerpen geboren, promoveerde te Leuven en praktiseerde eerst te Hoogstraten, een dorp dicht bij de tegenwoordige nederlandsch-belgische grens, ten Z. van Breda, en daarna in zijn geboortestad. Hij kwam in het begin van 1689 te Batavia, waarheen hij

door den Gouverneur van Ceylon Laurens Pyl in Februari van dat jaar gezonden werd, na een verblijf op dat eiland van 18 maanden, om lepra-lijders te genezen. Waar hij te Batavia aangekomen, blijkbaar geen kans zag in dit opzicht iets te presteeren, - al schreef hij dit toe aan den naijver der geneesheeren aldaar,

verklaarde hij toch ook, dat hij zulke zieken te voren nooit behandeld had -, werd hij na 5 maanden naar Palliacatte op de kust van Coromandel gezonden, waar hij met zijn vrouw, die hem gedurende zijn geheelen indischen tijd vergezeld heeft, ruim 3 jaar verbleef. Zijn hoofdwerk, waarin hij zich een goed leerling toonde van den leidschen hoogleeraar F. de la Boe Sylvius (dl. VIII, kol. 1290): De Nieuw Hervormde Geneeskonst, gebouwt op de gronden van het Alcali en Acidum, waarin kortelyk, volgens de gronden van de hedendaagse Nieuwe Practyk, alle Ziekten, met weinig omslag genezen worden, verscheen voor het eerst te Amsterdam in 1687 en beleefde tot 1720 vijf oplagen in het Nederlandsch, terwijl in dien 5en druk voor het eerst werden opgenomen de (17) Aanmerkingen over verscheidene ziekten, die op het eiland Ceylon, Batavia en de kust van Coromandel ten tijde des autheurs verblijf aldaar zijn voorgevallen, alhoewel hij in den 4en druk (1703) toch ook reeds eenige opmerkingen over gevallen, die hij in de tropen behandeld had, mededeelde, maar vooral ook hygiënische raadgevingen gaf. Nog is van hem bekend: Indiaense aanteikeningen, gepubliceerd in de Kronijk v.h. Histor. Genootschap gev. te Utrecht XXIV (1868), 5e Serie, dl. 4, die ten opzichte van de toenmalige zeden en gebruiken in de tropen interessant zijn. Von Haller noemt nog van hem: Nieuw hervormde heelkonst (Amst. 1694). Zijn geschriften zijn vaak amusant om te lezen, doch de auteur is niet van groote ingenomenheid met zichzelf vrij te pleiten, hoewel zijn naïviteit om zijn kwakzalversgewoonten onomwonden te publiceeren zeker niet onsympathiek is. Hem kan de verdienste niet worden onthouden, dat hij een der geneesheeren was, die met toewijding medegewerkt hebben aan de uitwisseling der resultaten van westersche en oostersche geneeskunde en medicijnen. Zijn hoofdwerk werd tweemaal in het Duitsch uitgegeven: Frankfurt a.d. O. 1702 en Berlijn 1715, welke laatste uitgave volgens v. Haller door J. Daniel Gohl vertaald zou zijn.

Zie over hem: Lexikon der hervorrag. Aerzte, i.v. (Daniels); Alb. v. Haller, Biblioth. medic. pract. IV, 65; v. Römer, Histor. Schetsen (Batav. 1921); D. Schoute, De Geneeskunde in den dienst der O.-I. Compagnie in Nederl. Indië (Amst. 1929).

v. Römer