Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Neufville, Jean de]

NEUFVILLE (Jean de), koopman te Amsterdam, zoon van Leendert en Agneta de Wolff, geboren 25 Mei 1729 te Amsterdam, gestorven December 1796 te Albany (N.Y.) of daaromtrent. Van zijn leven is vrijwel niets bekend, tot hij, tijdens den Amerikaanschen vrijheidsoorlog, plotseling een figuur van beteekenis wordt. Hij handelde toen onder den naam van Jean de Neufville en Zoon, een firma, die, naar de genealoog van het geslacht ons verzekert, niets had uit te staan met de 1763 bankroet makende Gebroeders de Neufville. Wel schijnt ook Jean de Neufville reeds voor wij meer van hem vernemen, niet onbelangrijke verliezen in den handel te hebben geleden. Zijn kantoor had in Amsterdam geen bijster goeden naam.

De Neufville, die ook voor den opstand reeds eenige amerikaansche relaties had, zag bij het begin van de onlusten aanstonds de voordeelen, die voor den nederlandschen handel in vijandschap tushet engelsche moederland en de amerikaansche koloniën lagen opgesloten. Hij hoopte bovendien voor zichzelf op een aanstelling tot

[p. 1212]

financiëel commissaris van de Vereenigde Staten in Europa. Vandaar in den zomer van 1778 zijn ijver om met William Lee, agent van het Congres in Duitschland, den grondslag te leggen tot een nederlandsch-amerikaansch handelsverdrag. Om iets van officiëele bereidwilligheid tot toenadering te kunnen toonen, reisde de Neufville, van Frankfort, waar hij Lee had ontmoet, naar Amsterdam en stelde er zich in verbinding met den pensionaris E.F. van Berckel. Dat gebeurde in een tijd, toen stelliger berichten kwamen over engelsche inschikkelijkheid tegenover de opstandelingen, terwijl tevens de fransche gezant de la Vauguyon door middel van den vertegenwoordiger der Amerikanen in de Nederlanden, C.W.F. Dumas, tot vreesaanjaging was overgegaan. Wanneer Engeland en zijn koloniën zich met elkaar kwamen te verstaan, zoo was den amsterdamschen magistraat aangezegd, dan was er voor vreemde naties weinig kans meer op handelsvoordeelen in Noord-Amerika. Alleen wie dan al positieve toezeggingen van de Amerikanen had, in den vorm van een verdrag, kon er op rekenen, dat zijn bevoorrechting door Engeland onder de amerikaansche voorwaarden zou worden toegelaten. In zenuwachtige overhaasting greep het stadsbestuur toen de gelegenheid aan, die de Neufville tot eenige nadere overeenkomst met de Amerikanen kwam toonen. Men gaf in Amsterdam de gewenschte verklaringen en Lee en de Neufville baseerden daarop het project van een handelsverdrag ‘to be entered into between their High Mightinesses the States of the Seven United Provinces of Holland (sic) and the Thirteen United States of North-America (sic)’, dat 4 September 1778 te Aken door hen beiden werd vastgesteld. Het ontwerp werd naar het Congres gezonden en daar 22 Febr. 1779 gelezen; het werd later in handen gesteld van Henri Laurens, toen die 1 Nov. 1779 met het voeren van onderhandelingen aangaande een verdrag met de Republiek werd belast. Ten slotte viel het concept 2 Sept. 1780 in handen der Engelschen, die het schip, waarop Laurens overstak aanhielden en het met lood bezwaarde valies, waarin de compromitteerende papieren overboord werden geworpen, wisten op te visschen. Aan Engeland verschafte het toen een grond voor den vredebreuk met de Republiek, die vóór Nederlands officiëele opnemen in het Verbond van Gewapende Neutraliteit een feit moest zijn.

De Neufville had intusscheni niet stil gezeten. In Oct. 1778 reeds zien wij hem als woordvoerder van amsterdamsche kooplieden bij den Prins scherper optreden eischen tegen het aanmatigend optreden der engelsche marine. Voor zichzelf traohtte hij het voordeel van den goederenhandel op Noord-Amerika te verbinden met het beheer der amerikaansche financiën in Nederland en ontwierp daartoe herhaaldelijk leeningsplannen, waarbij rentebetaling in den vorm van producten werd geconditionneerd. Bij Franklin, die van Passy uit de amerikaansche belangen in West-Europa behartifde, had hij daarmee echter geen succes. Dumas in den Haag was hem beter gezind en in Amsterdam was hij, door zijn ijver en ambitie, eenigen tijd werkelijk een middelpunt van alle op geld beluste Amerikanen. Zoo financierde hij in 1779 Paul Jones' verblijf in Nederland; in 1780 en 1781 hielp hij Alexander Gillon, die goederen kwam koopen voor Zuid-Carolina en ook bij aankoopen voor het Congres verleende hij, ondanks Franklin, zijn assistentie. Hij betaalde eenige wissels, die uit Amerika in roekelooze anticipatie waren getrokken op de gelden, die Henri Laurens in de Republiek had moeten opnemen. 1 Mrt. 1781 eindelijk kreeg hij van John Adams opdracht voor rekening van

[p. 1213]

het, Congres een leening van ƒ 1.00.000 te openen.

Het had er alles van, dat de Neufville het begeerde agentschap nu werkelijk zou verwerven. Tegen Franklin's gestie was in Amerika verzet gerezen; men achtte er zijn groot vertrouwen in Frankrijks eerlijke bedoelingen verkeerd. Uit Nederland was dat wantrouwen aangewakkerd door Dumas en van der Capellen en door de Neufville zelf, die voortdurend briefwisseling onderhield met den President van het Congres en zich de allures gaf van semi-officiëel vertegenwoordiger van de Unie in Nederland. Het eerste succes van deze campagne tegen Franklin was de aanstelling van Laurens geweest; toen die te lang in Amerika bleef wachten op passage-gelegenheid, was opdracht tot het openen van leeningen in Nederland gegeven aan John Adams, die zich toen reeds in Amsterdam bevond. Het bekend worden in Oct. 1780 van de geheime besprekingen in Aken, daarna de oorlogsverklaring van Engeland hadden verhinderd, dat Adams eenig succes had en daar het noodig was zoo spoedig mogelijk geld voor Amerika in Nederland beschikbaar te hebben, was Adams er ten slotte toe overgegaan, om aan de Neufville, den eenige die volhield een leening te kunnen plaatsen, een daartoe strekkende opdracht te geven. Deels door den slechten naam van de firma, deels door het bekend worden van het verlies van St. Eustatius, mislukte deze leening van Mrt. 1781 echter totaal en de Neufville kreeg later geen kans meer, om het beheer van de amerikaansche geldmiddelen in Nederland aan zich te trekken.

In den goederenhandel op Noord-Amerika was de Neufville intusschen een der voortrekkers geweest. Hij deed zaken over St. Eustatius, deels voor eigen rekening, deels als tusschenpersoon tusschen engelsche firma's en de Amerikanen; hij was ook een der eersten, die in 1779 rechtstreeks goederen naar Nieuw-Engeland begonnen af te zenden. De Amerikanen echter betaalden slecht of in het geheel niet. Zij waren gewoon aan het zeer ruime crediet, dat Engeland altijd had toegestaan en bovendien hun markten raakten weldra overvoerd door den zeer intensen export uit alle landen, die zich de Unie als nieuw afzetgebied dachten te verwerven. In Nederland was de organisatie van het kapitaal echter bij die van Engeland achter gebleven; de handel leefde er nog contant. Zoo raakte de Neufville weldra in moeilijkheden. In Juni 1782 had hij de zaken overgelaten aan zijn zoon Leendert; in Mrt. 1783 was hij hertrouwd en had hij zich te Bonn gevestigd. Reeds 28 Mei 1783 moest zijn zoon voor de firma surséance van betaling aanvragen. Terwijl voor de europeesche zaken verder werd zorg gedragen door Jean Rolland, vertrok eerst Leendert de Neufville naar Noord-Amerika, daarna in Mei 1785 Jean de Neufville zelf ook. Hij woonde er eerst te Boston, later te Albany, waar hij toezicht hield op het glasfabriekje, dat zijn bij vlagen zwakzinnige zoon daar begonnen was. Vergeefs requestreerde hij bij het Congres om hulp in zijn moeilijke omstandigheden; zijn hooge dunk van de diensten, die hij den vrijheidsoorlog meende bewezen te hebben, werd in Amerika niet gedeeld. Zoo sleet de Neufville met vrouw en kind zijn leven verder in behoeftige omstandigheden, voor zijn levensonderhoud vooral steunend op een maandelijksche uitkeering van den Amsterdammer Pieter Stadnitski. Na zijn dood voteerde het Congres, op voorspraak van Alexander Hamilton, voor de weduwe een bedrag van $ 3000.

Jean de Neufville was tweemaal gehuwd, 1e met zijn nicht Cornelia de Neufville, die hem 18 September 1755 den bovengenoemden zoon Leendert schonk; 2e in Maart 1783 te

[p. 1214]

Neerlangbroek met Anna Margaretha Langmak, bij wie hij te Boston 7 Sept. 1785 een dochter Annette won.

Zie: Nieuwe Nederlandsche Jaarboeken 1778, 1423; H.C. de Neufville, Histoire Généalogique de la Maison de Neufville (onbetrouwbaar en boven alleen gevolgd voor zoover archiefonderzoek de data et facta bevestigde); van Wijk, De Republiek in Amerika; in aansluiting daaraan van Winter, Onze eerste Betrekkingen met de Vereenigde Staten in Tijdschr. v. Gesch. 38; dez., Het Aandeel van den Amsterdamschen Handel aan den Opbouw van het Amerikaansche Gemeenebest.

van Winter