Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 6

[Anslaer, Willem]

ANSLAER (Willem), eenige zoon van Jacobus Anslaer (zie het voorgaande artikel), geb. 28 Dec. 1633 te Grijpskerke, overleden 14 Juli 1694 te Velsen. Na zijn eerste opleiding te Middelburg studeerde hij te Utrecht (1651-55) en te Leiden. Te Leiden werd hij een besliste voorstander van Coccejus, wiens huisgenoot hij was gedurende vier jaren, met wien hij later vele brieven wisselde en wiens oudste dochter zijn vrouw werd. In 1659 trad hij op als predikant te Bieselinge. Voorts stond hij sedert 1668 te Arnemuiden, van 1670 tot 1675 te Veere, tot 1680 te Delft, van 1680 tot zijn dood te Amsterdam. In het kerkelijk leven bekleedde hij een voorname plaats. Veel deed hij voor vervolgde Protestanten van andere landen. Hij schreef: Ontdeckinge van de quade trouw en 't onverstand van Irenaeus Philalethius, in sijn bittere antwoord op de vrage, wat is Cocceanerye? Waer in al sijn opgestelde verschillen verhandelt en by-gebracht Schriftuurplaetsen verklaert worden, onder den schuilnaam Philaletius Eliëser (Amst. 1674). Hij toont zich hier een warm voorstander en verdediger van de Coccejaansche ‘nieuwigheden’. Uit zijne geschriften blijkt dat hij het verwijt van ontrouw aan de formulieren van de Kerk niet verdient, maar wil terugkeeren tot de welbegrepen eenvoudigheid van de Schrift. Hij verdedigt ‘de exegetische richting van Coccejus’ met overtuiging en toont zijn rijke kennis van de grondtalen van den Bijbel. (Over het door P. de la Rue e.a. genoemde geschrift: De verkeerde Antwoord van Irenaeus Philaletius op de vrage: wat is de Coccejanerye, ondersogt en wederlegt door Philaletius Eliëser (Amst. 1671, herdrukt in 1686) zie bij Visscher en van Langeraad, I, 187, aant. 2; waarschijnlijk is dit slechts een verkeerde opgave van het genoemde werk). Niet lang na het verschijnen van de Ontdeckinge, nog in 1674, verscheen te Middelburg een tegenschrift: Een sonderlingh discours van de swevende Kerkelycke verschillen, Ende ontdeckinge van de quade Trouwe en onverstandt van Irenaeus Philaletius, In sijn bittere Antwoorde op de vrage: Wat is Coccejanerije? De schrijver, wiens naam men niet kent, is een aanhanger van Maresius.

Van Ludovicus de Dieu gaf W. Anslaer uit: Critica sacra, sive animadversiones in loca quae-

dam difficiliora Veteris et Novi Testamenti. Editio, recognita, ac variis in locis ex Autoris manuscriptis aucta. Suffixa est Apocalypsis D. Johannis Syriaca, quam ante aliquot annos ex manuscripto Josephi Scaligeri Autor primus editit, versione Latina notisque illustravit (Amst. 1693). Nog zijn enkele uitgaven en brieven van Anslaar bekend. Coccejus had veel met zijn schoonzoon op. Niet minder Johannes van der Waeyen, dien hij te Middelburg had leeren kennen, zooals vooral blijkt uit diens lijkrede op Anslaer: De saaligheid van een gestorven Christen (Amst. 1695). Van der Waeyen trouwde met de weduwe van Anslaer, diens tweede vrouw Sara Corsellis (of Corcellis).

De la Rue vermeldt nog onder Anslaers geschriften een werk Over Hebreën 13. Anslaer had een rijke bibliotheek die in 1696 werd verkocht en hebreeuwsche en andere oostersche geschriften telde.

Zie: Visscher en van Langeraad, Het Protestantsche Vaderland, Biographisch Woordenboek enz. (Utr. 1903) I, 185-192 en de daar genoemde bronnen; A.C. Duker, Gisbertus Voetius II (Leid. 1910), 226, 226⁴.

Knipscheer