Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4

P.

[Paaw, Pieter of Pauw Petrus Pavius]

PAAW (Pieter) of Pauw (Petrus Pavius), geb. te Amsterdam 2 Aug. 1564, overl. te Leiden 1 Aug. 1617. Hij was de zoon van Pieter Pauw Adriaanszoon, raad der stad Amsterdam en later rentmeester van Alkmaar, en van Geertruide Spiegel, eveneens tot de Amsterdamsche patricische families behoorend. Zijne eerste opleiding ontving P. bij Gessel te Amersfoort, en daarna bij Alardus Frisius, rector der Amsterdamsche school, aan wien hij zijn meer dan gewone kennis van het Latijn en Grieksch dankte. In 1581 ging hij ter studie te Leiden (ingeschreven 2 Nov.), waar hij tot 1584 bleef, toen hij naar Parijs vertrok, om zijne studie in de geneeskunde voort te zetten o.a. onder leiding van Lodewijk en Joannes Duretus. Ook Orleans heeft hij bezocht. Ten gevolge van de rumoerige tijdsomstandigheden heeft hij daarna Frankrijk verlaten en is naar Denemarken vertrokken en van daar weer naar Mecklenburg, waar hij zich te Rostock vnl. met ontleedkundig onderzoek heeft bezig gehouden. Aan deze hoogeschool werd hij in 1587 ook tot Doctor med. bevorderd. Hij moet daar ook les hebben gegeven en enkele kleine verhandelingen hebben gepubliceerd. Ook Italië heeft hij nog bezocht en o.a. te Padua de lessen van den botanicus Jacobus Antonius Cortusus gevolgd. De ziekte van zijn vader riep hem van daar evenwel reeds na drie maanden naar het vaderland terug, waar hij te Leiden spoedig (9 Febr. 1589) tot buitengewoon hoogleeraar ter assistentie van zijn leermeester G. de Bondt werd aangesteld. 10 Mei 1592 volgde zijn benoeming tot gewoon hoogleeraar. Als zoodanig heeft hij voor de studenten Dioscorides of eenig ander botanisch schrijver uitgelegd. In de botanie, waarvoor hij reeds in zijn studietijd groote be-

langstelling had, was P. dan ook voor zijn tijd zeer bekwaam. Met Bontius was hij ook sinds 10 Oct. 1598 met het toezicht over en het bestuur van den hortus botanicus belast. De eerste catalogus van den kruidtuin is van zijn hand in 1601 of 1603 verschenen. Vermeldenswaard is nog, dat een roode kastanjeboom door Boerhaave 't eerst als Pavia beschreven en afgebeeld, Paaw's naam ter herdenking zoo is genoemd. 9 Mei 1593 huwde P. met Maria van Hout (overl. 1612) dochter van Jan van Hout, secretaris van Leiden. In 1601, 1606 en 1614 was hij Rector magnificus.

P.'s grootste verdiensten liggen op het gebied der anatomie, waarvoor hij van jongsaf veel neiging had gehad. Te Leiden kon in zijn studietijd hem niet veel worden geboden. Sekties zag hij daar nog niet, maar wel op zijn studiereis, o.a. te Parijs, waar evenwel de demonstratie nog geschiedde door een chirurgyn onder toezicht van den hoogleeraar. Toch heeft P. daar de studie der anatomie vlijtig beoefend. Te Rostock heeft hij de lessen gevolgd van Henricus Brucaeus, en gedurende zijn kort verblijf in Italië die van Fabricius ab Aquapendente. Voor zijne lessen is te Leiden spoedig een anatomisch theater gesticht. P. was een uitstekend, welsprekend en ijverig docent. Zijn lessen trokken er talrijk gehoor en ook zijn demonstraties hadden veel belangstelling.

Pauw heeft een anatomisch werk Primitiae anatomicae de humani corporis ossibus (1615) geschreven, waarin hij o.a. de ossa Wormiana heeft afgebeeld en, een goede beschrijving geeft van de sinus frontalis en maxillaris. Hij laat ook geen gelegenheid voorbijgaan om voor de praktijk nuttige wenken te geven. Zijn na deze uitgave te spoedig, gevolgde dood heeft P. belet ook andere

geschriften over de anatomie, welke hij reeds voor zich had ontworpen, uit te geven. P. heeft verder uitgegeven Succenturiatus anatomicus en een nieuwe uitgave bezorgd en met aanteekeningen voorzien van de Epitome van Vesalius. Vermeldenswaard is nog zijne wetenschappelijke briefwisseling met Guilielmus Fabricius, o.a. over de valvula coli, en zijn anatomische waarnemingen, toegevoegd aan de Historiae rariores van Thomas Bartholinus. Verder zijn nog na zijn dood, in 1636, door den Leidschen medicus Florentius uitgegeven de voorlezingen, welke P. over de pest heeft gehouden. Ook als bekwaam heelmeester wordt P. geroemd en op het gebied der chirurgie heeft hij aan de hand van Hippocrates en Celsus een verhandeling over de breuken der schedelbeenderen geschreven.

Zijn portret is gegraveerd door J. van der Velde.

Zie: J.E. Kroon, Bijdragen tot de geschiedenis van het geneeskundig onderwijs aan de Leidsche Universiteit 1575-1625 (1901); Molhuysen, Bronnen tot de gesch. der Leidsche Hoogeschool I, II, reg.

Baumann