Het schilder-boeck

Het leven van Ioachim Wtenwael, Schilder van Wtrecht.

Den edelen Schilder-gheest, daer hy door Natuere in een constbaer en lustigh herte plaets heeft, oft gheplant is, wil qualijck onder gedruckt blijven: maer is gheneghen van trap tot trap op te climmen, tot d'opperste oeffeninge onser Const, en daer in te stijghen ter hooghster volcomenheyt: gelijck ghemeenlijck alle vruchtbaer ghewas opwaert te stijghen is ghewent. Soo is het toeghegaen met Ioachim Wtenwael, Schilder van Wtrecht, welcken was aldaer gheboren A^o. 1566. Sijn Vader was een Glaes-schrijver, en zijn Groot-vader, van zijn Moeders weghe, een goet Schilder nae dien tijt, en geheeten Ioachim van Schuyck. Desen verhaelden Ioachim Wtenwael was by zijn Vader een Glaes-maker en Glas-schrijver tot zijn 18. Iaren: maer daer in geen ghenoecht meer hebbende, also zijnen gheest tot hoogher dingen werdt ghenoodight oft beroepen, begaf hy hem tot de Const van schilderen, en was ontrent twee Iaer by een gemeen Schilder t'Wtrecht, Ioos de Beer, Discipel van Frans Floris. Hier naer trock Wtenwael na Italien, en is ghecomen te Padua, by eenen Franschen Bisschop, te weten, den Bisschop van S. Malo, reysde, en was met hem in Italien twee Iaer, en woonde daer naer by hem in Vranckrijck oock twee Iaer. Desen tijt gheduerende, heeft Wtenwael veel dinghen voor den Bisschop gheschildert, en al uyt zijnen gheest oft inventie. T'huys comende, heeft tsindert zijn wooninghe altijts ghehouden t'Wtrecht, en veel stucken gedaen, cleen en groot, welcke in veel plaetsen onder den liefhebbers der Consten berusten, en verdienstlijck in weerden zijn ghehouden. Men soude oock niet wel weten te segghen, waer in hy uytnemender is, het zy in't groot oft in't cleen, t'welck een teecken is van te hebben een seer goet oordeel en verstandt, en is een dinghen by den Schilders niet seer ghemeen: want men siet veel tijts van een handt by den anderen groote en cleen wercken oft beelden, die men soude meenen van twee Meesters ghedaen te wesen, en seer ongelijck in deucht der Consten. Oock is Wtenwael in alle deelen der Consten seer uytnemende, en aerdigh. Van hem sietmen oock seer fraey keuckens met alderley goet na t'leven. Ter Gouwe is van hem eene, die wonder wel ghedaen, en een groot stuck is. T'Antwerpen by eenigh Italiaen is van hem een groot stuck, ses voeten hoogh, en thien langh, wesende Loth met zijn dochters, daer uytnemende schoon naecten oft beelden groot als t'leven in comen, oock eenen aerdighen brandt, boom-stammen, en anders. Daer is oock t'Amsterdam tot zijn Cosijn Lucas, Schilder van Wtrecht, in Apelles, een seer schoon constigh stuck, in de hooghte los geordineert, uytnemende in zijn teyckeninge en coloreringe, en is daer de Herderen in der nacht gheboodtschapt worden, dat welcke ghenoech ghetuyght, wat Ioachim in de Const vermach. Veel cleen stucxkens, van uytnemende scherpheyt en netticheyt sietmen van hem: Eerst t'Amsterdam, tot S^r. Ioan Ycket, oft zijn soon, is van hem een uytnemende cleen stuck op coper, een bancket der Goden, vol werck, en heel aerdigh en suyver ghedaen. Tot S^r. Ioan van Weely, heeft hy nu corts ghelevert een seer uytnemende cleen coperken in de hooghte, van een Mars en Venus, gantsch vol aerdigh cleen werck, en soo scherp, als t'gesicht vermach yet t'onderscheyden, wonderlijcke cierlijck, Tafel, koetse oft bedstede, met alle de Goden, en

[fol. 297r]

veel Liefdekens afcomende in de wolcken. Een ander Mars en Venus is oock van hem tot S^r. Melchior Wijntgis te Middelborgh. Eyndlijc acht ick Wtenwael onder onse beste Nederlantsche Schilders plaetse weerdigh te wesen. En t'is verwonderlijck, hoe onse Pictura hem so heel gunstigh en toeghedaen noch is, ghemerckt dat sy by hem als een tweedde maer en wort ghehouden, oft gheoeffent, als de Coopmanschap, die boven ghestelt is, dat verdraghen, oft hem tijt gunnen wilt: want sommighe segghen, dat te vreesen waer, of hy t'eenemael in Vlas (waer in hy handelt) mocht van de Schilder-const verandert worden, ghelijck Arachne in haer geweef blijft vast en verstrickt, door den toorn van Minerva. Hy is nu A^o. 1604. oudt 38. Iaren.