Het schilder-boeck

Het leven van Frans en Gillis Mostart, ghebroeders, en Schilders van Hulst, in Vlaender.

T'Ghebeurt nouw onder ghetalen van honderden en duysenden, dat Natuere twee Menschen soo ghelijck ghestaltigh van wesen voortbrengt,

oft men canse door eenighe deelen onderscheyden. Het teghendeel is doch gheschiet met de tweelinghen, Frans en Gillis Mostart, die van eender gheboort wesende, malcander soo heel ghelijck waren, datse van hun eyghen Ouders niet en waren t'onderkennen: sy waren, gheboren te Hulst in Vlaender, niet heel wijt van Antwerp. Sy woonden t'Antwerpen met hun Vader, dat een ghemeen Schilder was: doch van afcomst bestonden sy den ouden Ian Mostaert te Haerlem, en zijn uyt Hollandt ghesproten. Het gheschiedde eens, dat Gillis zijn Vaders werck comende besien, sat onversiens op eenen stoel, daer s'Vaders palett op lagh. Den Vader siende de verwen also gheplackt oft ghesmerst op de pallet, hy riep Frans boven, die was onbesmitt, en haddet niet gedaen: doe liet hy Gillis roepen, die hiel beneden raedt met den broeder, Frans had een seker mutsken op, waer mede hy ghekent en onderscheyden was: dit Gillis opghestelt wesende, en boven comende, werdt oock suyver gheschouwt: des den Vader zijn twee sonen achtede onschuldich te wesen, en verwonderde hem seer: want hyse noyt wist t'onderkennen. Gillis die leerde de Const by Ian Mandijn den drolmaker, en Frans by den moeylijcken Herry met de Bles, en zijn twee goede Meesters gheworden: Frans in seer fraey Landtschappen, en Gillis in beelden, bysonder wat cleen wesende. Frans plach wel zijn eygen beelden te maken, doch eyndlinghe liet hyse maken door ander. Dese ghebroeders quamen t'Antwerp in't Schilder-Gildt in't Iaer ons Heeren 1555. Frans is van haestighe sieckte, noch redelijck jong wesende, gestorven, doe hy door zijn constighe wercken gheruchtigh was gheworden. Sijn besonderste Discipel was Hans Soens, constigh Meester, woonende te Parma in Italien, die uytmuntichGa naar voetnoot* in Landtschappen en cleen beelden is, en niemandt te wijcken heeft, te Room, Parma, en elder, daer van door zijn constige handen ghetuyghnis hebbende ghelaten. Gillis was seer constigh en versierlijck van beelden en Historien, wonder vermaecklijck in zijnen praet, datter menigh Mensch geern by was. Hy en was niet so heel religioos, noch ooc niet goet Spaensch, heeft veel bootsen aenghericht: onder ander, hebbende gemaeckt een Mary-beeldt voor eenen Spaengiaert, die hem niet wel wou betalen, gingh het met lijm-wit over strijcken, en maeckte de Maria heel wilt ghehulselt, en lichtveerdigh als een Hoere: hy liet den Spaengiaert boven comen, en hem loochenen t'huys te wesen, den Spaengiaert t'stuck omkeerende, also hy't van buyten kende, oft gheteyckent hadde, siende sulcke Mary-beeldt, werdt heel toornigh, en liep om den Marck-graef. Dit was ten tijde van Ernestus. Gillis hadde t'wijlen t'stuck afghewasschen laten stellen op den Esel wel afgedrooght. Den Marck-graef comende, seyde tot Gillis: Wat hoor ick Gillis? hier is swaricheyt van u, dat my leet is. Wat gaet u over sulcken dinghen te doen? Hy lietse boven comen, en t'stuck sien, doe was alle dinghen wel, en den Spaengiaert wist niet wat seggen. Gillis begon daer op zijn clachten doen over den Spaengiaert, dat hy hem niet wilde voldoen voor zijnen arbeydt, en daerom hem alle moeyt socht aen te doen die hy mocht, op dat hy t'stuck ten lesten mocht hebben voor niet met allen, eyndlijck den Spaengiaert had al t'onghelijck van der Weerelt. Dusdanighe bootsen zijn seer veel van hem te vertellen: van een vechtend Avont-mael, dat hy oock af con wasschen: van een Oordeel, daer hy hem selven, met noch een ander van zijn kennis, had geschildert in de Helle sitten tijcktacken, en meer vreemde boerden van hem gheseyt, hier te lang te verhalen: wantmer

wel een eyghen Boeck af soude maken. In zijn sterven liet hy zijn kinderen de heele Weerelt achter, daer was goets en van als genoech in: maer sy mostent (seyde hy) sien te winnen. Hy is gestorven in goeden ouderdom, in't Iaer 1601. Sijn wercken zijn by den Const-liefhebbers veel te sien. Daer is tot Middelborgh, by d'Heer Wijntgis, een schoon groot stuck, daer de Heeren Schetsen, als Heeren van Hoboke, seer statigh van dese Boeren werden ingehaelt, wesende vol werck en beelden. Noch isser een Cruysdrager, en een Perspeckt in der nacht, daer Petrus van den Enghel verlost, en uyt der vanghnis leydt: en verscheyden meer ander dinghen, uytnemende wel ghedaen.