Het schilder-boeck

Het leven van Pieter en Frans Pourbus, Schilders van Brugge.

Dat ick, aengaende t'bescheyt van de levens der vermaerde Schilders, minder ghevanghen als nae gejaeght hebbe, soude my met medelijden geern vergheven wesen, als men maer en merckte, oft en wiste, wat vlijt en moeyte ick des halven heb ghedaen, nae mijn, oft schier boven mijn vermoghen: Doch wie isser die't al vatten oft t'zijnen wille can volbrengen, dat hy wel met goede meeninghe ernstigh voorneemt? Weynigh yemant. Evenwel soud' ick niet geern eenighe der besonderste verswijgen. Daerom ick hier wil voor ooghen stellen Pieter Pourbus, welcken van oorsprongh oft gheboort is uyt Hollandt, van der stadt Goude: Doch heeft hem van jongs aen ghehouden te Brugghe, alwaer hy ghehouwt is met de dochter van Landtsloot, als elder verhaelt is. Hy is gheweest een goet Meester van beelden, inventien, en conterfeyten nae t'leven. Verscheyden Tafelen en wercken zijn van hem gheweest te Brugge. T'beste werck van hem was ter Goude, in de groote Kerck,

en was d'Historie van S. Hubrecht: de binnen Tafel was een Doopsel, daer twee Persoonen van eenen Bisschop werden ghedoopt, met twee die Toortsen houden, in eenen schoonen Tempel, op de perspectijf seer wel ghedaen: in d'een deur had hy ghemaeckt een becoringhe, daer de boose geesten den Sanct schatten toonen, maer wijstse van hem: op d'ander deur wort hy met Vrouwen van hun becoort: van buyten, daer Maria de trappen op climt, en de groet Elisabeths, van wit en swart: dese dinghen zijn noch binnen Delft. Hy was oock goet Cosmographus, oft Landt-meter, en maeckte voor de Heeren van den Vryen te Brugge, eenen grooten Oly-verwe doeck, van t'Landt van de Vryen, met alle de Dorpen en plaetsen daer onder begrepen: doch also hy hem te dick ghewit hadde met Lijm-verwe, en dickwils op en af gherolt wiert, sprongh oft schilferde hy te veel plaetsen af. Het leste dat ick van zijn werck heb ghesien, was een Conterfeytsel van den Duc d'Alençon, dat hy t'Antwerpen nae t'leven had gedaen, en was een besonder en uytnemende werck. Noyt heb ick ghesien bequamer Schilder-winckel als hy hadde. Hy is ghestorven ontrent het Iaer 1583. Frans Pourbus, zijn soon en Discipel, en namaels Discipel van Frans Floris, is den Vader seer verre te boven ghegaen in de Const, en is wel den besten die uyt den Winckel van Floris is voort gecomen, en was sulcx, dat Floris half wel uyt ernst t'somtijts seyde: Dit is mijn Meester, oft, daer gaet mijn Meester: en was soo vriendlijck en lieflijck van omgang, dat hy de beleeftheyt self ghemeent mocht wesen. Hy is ghecomen in't Schilder-Gildt t'Antwerpen, in't Iaer ons Heeren 1564. Hy heeft veel schoon en heerlijcke wercken ghedaen, en uytnemende goede Conterfeytsels, daer hy een besonder schoon en lieflijcke handelinghe en manier van hadde. Hy heeft noyt ghereyst buyten s'Landts, dan ontrent het Iaer 1566. was hy van meeninge te reysen nae Italien, en hebbe hem gesien in zijn reys-cleeren, dat hy te Gent quam oorlof nemen aen Lucas de Heere, dan also hy t'Antwerpen in't oorlof nemen en adieu segghen was, werdt hy wederhouden, door dat zijn herte was ghebonden met de stricken der liefden, en hy eyndlinghe vast met den Houwlijcken bandt aen de dochter van Cornelis Floris, den broeder van Frans zijn Meester. Hy was seer uytnemende van beesten te doen nae t'leven, en hebbe ghesien van hem een Paradijs met veel Dieren en boomen nae t'leven, soo datmen Peer-boomen, Appel, en Note-boomen con onderscheyden, dat (hoewel in zijn jeught ghedaen wesende) wonder fraey was. Verscheyden Altaer-tafels heb ick van hem ghesien te Ghent, in S. Ians Kerck. Voor den President Vigilus, was van hem een Tafel van een Doopsel, waer aen quam oock een deur met een Besnijdenis, en meer ander dinghen: oock verscheyden conterfeytselen. Te Audenaerde in een Clooster, was van hem een Tafel van een dry Coningen met Kerstnacht, en yet anders, dat al seer wel gehandelt was. Te Brugge, ten huyse van zijn Vader, was een Altaer-tafel met deuren van S. Iooris, om die van Duyr-kerck, daer sy nu ter tijt staet: binnen was daer S. Iooris wort onthooft: in't verschieten was het steken van de Draeck, met een schoon Landtschap: in de deuren quamen Historien van den selven Sanct, als daer men hem dwingt tot den Afgoden, en derghelijcke dinghen, dat ghewislijck een heerlijck schoon en wel gheschildert werck was, en een genoechsaem ghetuyghnis van zijn uytnementheyt in der Const, al en saeghmen niet anders van zijn constighe handt meer. Franciscus Pourbus was Vaendrager

onder de Borghers van Antwerp: op eenen tijdt hadde hy hem seer verhit met t'vendel te swieren, op treckende ter wacht: daer nae in de Cortegaerde ligghende, en ontfanghende een quade locht uyt een gevaeghde vuyl stinckende gote, gingh t'huys, wert sieck, en sterf seer haestlijck, in't Iaer ons Heeren 1580. hadde zijn tweede Vrouwe, de welcke heeft voor haren tweeden Man Hans Iordaens, een Discipel van Marten van Cleef, wesende (soo men seght)Ga naar voetnoot* zijnen Meester niet te vroeg ontloopen: want hy een uytnemende goet Meester is, so in beelden, als Landtschap, en Historien: oock seer gheestigh en versierigh van veel verscheyden dinghen, als Boeren, Soldaten, Schippers, Visschers, nachten, branden, rootsen, en derghelijcke fraeyigheyt. Hy quam t'Antwerpen in't Gilt in't Iaer ons Heeren 1579. en woont tegenwoordigh te Delft in Hollandt. Frans Pourbus heeft oock eenen soon van zijnen naem naeghelaten, die seer goet Conterfeyter is nae t'leven.