Het schilder-boeck

T'leven van Frederijck Zucchero, Schilder van S. Agnolo in Vado.

T'en gheschiedt niet daghelijcx, dat Natuere haer edel gaven t'samen ghelijcklijck deelachtich maeckt aen twee ghebroeders, al is sulcx gheschiedt in't Hertochdom van Vrbijn, by den Appennijnen geberchten, tot S. Agnolo in Vado, aen Taddeo, en Fredericho Zucchero, de welcke in de Schilder-const beyde soo uytmuntich zijn gheweest, dat vele, die nochtans van goet oordeel niet berooft en zijn, van hun wercken weynich onderscheyt weten te maken. Frederijck Zucchero noch een cleen kindt wesende, werdt in gheselschap van zijn Moeder A^o. 1550. ghebracht te Room van Octaviano zijnen Vader, die t'heylighe Iubileo quam halen, en met eenen besoecken zijnen soon Taddeo, welcken doe 20. Iaer oudt, en in de Const alree seer hervaren, en vermaert was. Doe Octaviano eenen tijdt lang by zijnen Soon hadde gheweest, liet hy zijnen Frederijck by hem, op dat hy daer te Schole ginge, en opgebrocht soude wesen: want hy met groot huysghesin belast was, hebbende seven Sonen en een Dochter, en is met zijn Vrouw weder nae huys ghetrocken. Doe Frederijck eenigen tijdt te Schole hadde gegaen, en tamelijck lesen en schrijven con, liet Taddeo hem den tijdt besteden met leeren teyckenen, met veel beter ghelegentheyt als hem self hadde mogen ghebeuren: tot welcke Const hy den Ionghen haest bevondt niet alleen ghenegen, maer seer bequaem te wesen, om tot volcomenheyt te geraken. Doe hy nu ontrent ses Iaren hem in de Const geoeffent hadde, begon hy zijnen Broeder dienstich en behulpich te worden, en met hem op't nat te wercken: Soo dat hy met eenen moedt grijpende, voor een Roomsch Edelman, onder by de trappen van Ara coeli, in een Palleys, schilderde op't nat, op zijn eyghen handt, eenen bergh Helycon met de Muses. Taddeo siende, dat zijn broeder alleen, en met eygen teyckeninge, hem soo wel gedragen hadde, bracht hy soo veel te wege, dat hy tot S. Maria dell' orto à Ripa, een Capelle te maken hadde. In dit werck, om de Mannen die't hem hadden aenbesteedt te ghenoeghen, maeckte Taddeo eenen Kerstnacht, al de reste voldede Frederijck (hoewel noch seer jong wesende) in sulcker manieren, datmen conde bemercken, dat hy wat besonders te worden hadde. Hier nae in eenighe toebereydinghe tot d'Wtvaert van Carolus Quintus, heeft Frederijck zijnen Broeder groot behulp ghedaen: gelijck hy dede voor St. Paulo Iordano te Bacciano, in Historien van Alexandro Magno. Oock t'Orvieto, daer hy dry Historien van S. Pauwels maeckte in de Kerck. De Ghebroeders hier sieck wordende, keerde Taddeo te Room, en Frederijck quam met een weynich Cortsen tot S. Agnolo, en ghenesen zijnde, keerde oock weder te Room: Alwaer sy tot een toebereydinge om den goeden Vrydagh, in der Florentijnen Kerck achter Banchi, binnen vier dagen tijts, al d'Historien van de Passie, oock Propheten

en ander dinghen, dat yeder wie't sagh hem grootlijcx most verwonderen, dat soo veel werck in soo corten tijdt soo uytnemende wel gedaen was. Frederijck die geen dingen liever dede, als eenighe dingen op zijn eyghen handt, was seer verblijdt, dat zijn Broeder hem hadde doen hebben een Facciate te schilderen op't nat, op de plaetse Dogano, by S. Eustachio, voor den Hofmeester van Cardinael Farnese. Hier maeckte hy d'Historie des selven S. Eustachij, daer hy met Wijf en kinderen ghedoopt is: dit is van verwe een seer goet werck. In het midden vack maecte hy, daer desen Sanct op de Iacht zijnde, siet het Crucifix. Taddeo sorchvuldich voor zijns Broeders eere, om dat dit zijn werck in een gemeen plaets was, quam niet alleen t'werck besien, maer verhelpen oft retocqueren, t'welck Frederijck eenen tijt lang qualijck verdroegh: maer eyndelijck, om dat hy lust hadde alles alleen te doen, verwonnen van gramschap, bickte af t' ghene zijn Broeder hadde ghedaen, en bleef eenighe daghen sonder t'huys comen: Dit werdt door vrienden gemiddelt: Taddeo soude verbeteren wat hem aen de Cartons mangelde, maer niet aen het werck. Dit heele werck gedaen zijnde, hadde Frederijck grooten lof, naem en gerucht, een goet Schilder te wesen. Hy maeckte hier nae in s'Paus Palleys, in de sale van de Palferniers, eenighe Apostelen. Hier nae in gheselschap van zijnen Broeder, in't Palleys tot Ara coeli, een Frijse in een Sale op't nat: En in Belvidere, onder ander fraeyicheyt in een Frijse, een Historie van Moyses en Pharao, de welcke namaels van Cornelis Cort seer constich was ghesneden. En hoewel Frederijck dadelijck hem bewees uytnemende te wesen, werden zijn dinghen door eenighe zijn benijders in verachtinge gebracht, een ding dat onder de Const al te veel gheschiet, waer door de Ieucht verhindert, als voor t'hooft gheslagen, in den gheest vercoelt, en vertraeght in de studie, schroemende yet te bestaen, oft aen te vanghen. Doe Frederijck twee groote Beelden neffens een Wapen van Pius de 4e. had gedaen, trock ontboden wesende te Venetien, daer hy voor den Patriarch by den trap verscheyden aerdicheden op't nat, en van stucco, dede: en in een Capelle te S. Francesco della vigna, twee Historien van Lasarus op't nat, oock de bekeeringe van Magdalena: hy maecte ooc op d'Altaer-tafel van Oly de Wijse uyt den Oosten. Hy maeckte noch met haest twaelf Historien tot een Tragedie, en ander dingen, die zijnen naem seer vermeerderden. Doe hy nu van Venetien nae Room quam, hem vindende binnen Florencen, daer men groote reetschap maecte, om de Coninginne Ioanna van Oostenrijck t'ontfanghen, maeckte hy uyt begheerte van den Hertogh, eenen seer grooten doeck, die t'eynden een Sale een gheheel tooneel bedeckte. Hier op was ghedaen van Lijm oft Eyverwe een seer versierlijcke Iacht, en oock eenige dingen van wit en swart, om eenen Triumph boghe, die alle seer ghepresen waren. Doe hy te Room weder ghekeert was, hadde Taddeo voor hem aenghenomen een groote Facciate oft verwelf half rondt, van de Capelle der Iesuijten, by de naelde van S. Mauro, alwaer Frederijck stracx de handen aen gheslagen heeft: doch hy ondertusschen binnen en buyten Room eenige ander dinghen heeft moeten doen. Onder ander twee Camers op't nat te Tivoli, voor den Cardinael van Ferraren: in welcke Camers, d'een d'Edelheyt, en d'ander d'Eere genaemt, hy veel aerdige versiersels schilderde. Eyndlijck voldede hy de verhaelde Capelle der Iesuijten, tot zijnen grooten lof. Dit is d'Historie van Marien Boodtschap, met eenighe Propheten, en eenen grooten Hemel.

Dit alles is van den constigen Cornelis Cort ghesneden gheweest, en gaet uyt in Print, dat ick niet en behoef d'ordinantie te beschrijven: het is ghedaen op't nat: Daer zijn te sien seer schoon Lakenen, en statighe actien: In summa, is over al vol gheests en perfectie ghestort. Dit selve werck heeft Frederijck weder binnen weynich Iaren herwaert geretocqueert en vernieut met Eyverwe, gghelijck sy in Italien voor een wijse hebben, hun dingen op't nat drooghe wesende te doen, glaccerende met Lacke de rooden, die van aerde, die sy Terra rossa heeten, gedaen zijn: de groen aerde met Asuyr groen, en soo voort henen. Doe Taddeo overleden was, voldede Frederijck de Capelle tot S. Marcello, die Taddeo had begonnen. Hier maeckte Frederijck eenighe Historien van S. Pauwels: dit werck werdt ontdeckt tot zijn groote eere. Oock voldede hy t'begonnen werck tot Trinita, daer hy een Altaer-tafel van Oly, en ander dinghen op't nat dede. Onder ander, daer den Vader Christum heeft op den schoot, en eenighe Engelen de reetschappen der Passien houden. Hy heeft oock voldaen zijn Broeders begonnen werck, in dat heerlijck Palleys te Caprarola, voor den doorluchtigen Cardinael van Farnese: welcke Historien, oude en moderne, aerdige inventien van Poeetsche versieringen, en ander ordinantien, die daer seer constich gheschildert zijn, een eyghen Boeck schier souden behoeven, daerom hier naeghelaten. Frederijck heeft oock gheschildert eenen grooten doeck van Eyverwe, wesende een Calumnia, schier op de wijse van de Calumnia van Apelles, daer hy eenigen sin mede voor hadde. Eenighe meenden oft raemden dat het was ter oorsaeck van eenighe schortinge, die tusschen Farnese en hem ghevallen is, de belooninge belangende, en dat den Cardinael seyde: Raphael en d'ander goede Schilders en waren nu niet. Waer op Frederijck soude hebben gheantwoordt: De goede Constbeminders, Pausen, en Princen, waren nu oock niet: dan het mach gemist zijn. Maer also dit door Cornelis Cort ghesneden uyt in Print comt, isser naderhant de uytlegginge in Italiaens by gevoeght. Van Frederijck is noch te sien een schoon heerlijck stuck tot S. Laurens in Damas, daer S. Laurens op den rooster wort geleyt, met eenen Hemel, en beneden eenighe schoon knielende Beelden oft Prianten, dat alles seer wel ghedaen is. Van hem zijn oock te sien in een Kerck van S. Catherine, d'Historien van S. Catherine, te weten, daer sy ghevangen in den Kercker is, en daer eenighe heylighen gheworght worden, en sy onthooft: daer oock fraey en aerdighe Peerden, en anders, in comen. Noch heeft hy ghedaen in der Goutsmeden Capelle t'hoogh Altaer, d'Historie van de Wijse uyt den Oosten, dat oock een seer goet werck van handelinghe en ordinantie is, de welcke door Iacob Matham gesneden in Print comt. Noch is van Frederijck te sien, in een Kerck oft Bede-huys der Gonfalons, in strada Iulij, de geesselinge, daer Christus aen een cleen colomne (ghelijck te Room te sien is in eenich Clooster) gebonden is: het is een aerdich en fraey stuck. Hy is naderhant in Vranckrijc gereyst voor den Cardinael van Loreynen, alwaer hy eenighe dinghen dede, en quam vandaer in Nederlandt, en t'Antwerpen, daer hem de Schilders goet onthael, en groote eere aen deden. Hy is oock van daer gereyst in Engelandt, en te Londen, alwaer hy eenige Edelluyden conterfeytte, en is van daer weder te Room ghekeert. Oock is hy ghereyst in Spaengien, alwaer hy voor den Coningh Philippus eenighe stucken dede. Hier nae voldede hy tot Florencen de Cupole, te weten, het Oordeel, van Cavalier Giorgio Vasari begonnen, en door sterven

onvoldaen gelaten: hier in heeft Frederijck seer groote naeckten ghedaen. Zijn wercken zijn meer als ick verhalen can. Hy is teghenwoordich woonachtich binnen Room, daer hy op eenen bergh by Ternita een schoon Palleys met vier thorens heeft ghebouwt, van waer hy Room can oversien, en woont daer, ghehouwt wesende, in redelijcken ouderdom. En gelijck hy een hooge plaetse besit: also is zijnen naem oock door een hoogh gerucht verheven en vermaert.