Het schilder-boeck

Het leven van Domenicus Girlandaio, Florentijnsch Schilder.

Alsoo men bevindt, dat de Schilder-const van langer handt is opgheclommen tot der volcomenheyt, opghebeurt en verheven door vlijtighe Liefhebbers en oeffenaers der selver: soo can ick niet achter weghe laten Domenicus Girlandaio, die eerstmael een Silversmidt wesende, hem stadigh begaf tot de Teycken-const, daer in so vast wordende, dat hy de passanten, voorby zijnen winckel gaende, stracx nae bootste, datmense kennen conde. Doe hy hem tot de Schilder-const begaf, heeft oock altijts seer veel conterfeytsels in zijn werck te weghe ghebracht. In zijn eerste wercken maeckte hy in een Capelle van den gheslachte der Vespucci, t'conterfeytsel van Americus Vespucci, die in Indien varende, dat vierde deel der Weerelt zijnen naem heeft ghelaten. Onder ander veel wercken zijn d'Aenmercklijckste te Florencen tot S. Maria novella. Eerst een History, daer Ioachim is versteken en verdreven uyt den Tempel, daer men in zijn tronie siet de lijdtsaemheyt, en in der Ioden aensichten den haet en verachtinge over die sonder kinderen ten Tempel quamen. Ten tweeden, een History der gheboorte Mariae, ghemaeckt met grooter vlijt, daer een Camer in't vercorten is, en een venster daer den dagh van comt, die den ooghen der aenschouwers bedrieght. Boven desen, Sint Anna te bedde ligghende, daer eenighe Vrouwen haer besoecken, oock eenighe die t'kindt Maria wasschen met grooter sorchvuldicheyt, d'een giet water, d'ander maeckt de wieghe toe, en voort elck zijnen dienst doende: En t'wijlen elck dus doende is, isser een Vrouw, die t'kindt op den arem heeft, en met een gracelijck vrouwlijck wesen al grinnickende doet lachen. In de derde is, daer Maria de trappen op gaet, daer een redelijcke moy prospective is, oock eenen naeckten,

doe ter tijdt seer ghepresen. Voort isser de dry Wijsen, oft Coningen, een History vermeerdert, en wel geschickt, met veel Beelden, Peerden, Dromedarissen, en ander dingen. Dan isser d'onbarmhertige wreede daet Herodis, daer d'onnoosel kinderen ghedoodt worden, daer men siet een gewoel onder de Soldaten en Vrouwen, en Peerdevolck die hen aenrennen. En wislijck, van alle d'Historien is dit de beste, wesende beleydt met groot oordeel, verstandt, en Conste: want men siet daer die groote felheyt der Moorders der kinderen, Ga naar voetnoot* onder welcke men een siet, stervende van een steke in de kele, daer het noch hangt aen de borst zijns Moeders, des sietmen de melck vloeyen met den bloede, een dingen, dat de medelijdenheyt (alwaerse begraven) mocht verwecken. Daer is noch een krijchsknecht, die met gheweldt een kindt heeft ghenomen, en t'wijlen hy daer mede wech loopt, druckt hy't teghen zijn borst om te dooden, en van achter sietmen de Moeder hem aenhanghen en by den hayr trecken, met sulcken grooten toornicheyt, dat zijnen rugghe van achter cromt als eenen boghe door haer ghewelt, soo datmen hier siet drie schoon affecten: het een des kindts, welck men siet versmachtende sterven: t'ander de wreetheyt des Soldaets, die hem voelende also by t'hayr ghetrocken, betoont het affect hem aen t'kindt te wreken: het derde de Moeder, siende de doot haers kindts, bewijst toorn en rasenden ijver, om haer aen den Moorder te wreken, niet willende lijden, of hy en moet oock van haer ghestraft zijn, eer hy van daer scheydet: een dinghen seer aenmerckelijck, meer schijnende eens Philosophen, als eens Schilders aendachticheyt te wesen. Daer is oock te sien t'leven van Ioannes de Dooper. Onder ander isser een History der geboorten Ioannis, daer een schoon dingen t'Aenmercken is: daer Elisabeth te bedde zijnde, eenige ghebuerinnen comen haer besoecken: onder welcke eene comt by de Voester, die by t'kindt sitt, en schijnt met lachenden monde t'kindt van haer te begeeren, om dees ander Vrouwen te laten sien, wat de Vrouwe van den huyse in haer oude dagen hadde ghedaen, als wesende een nieuw seldtsaem sake: Oock isser een Vrouw, die brengt fruyten en flasschen wijns van haer Dorp, op de Florentijnsche wijse. Elder is Zacharias, die stom zijnde, hem der gheboorten halven oock schijnt te verwonderen, en t'wijlen hem den naem ghevraeght wort, schrijft op eenen knie, hebbende zijn oogen op t'kindt, welck van een Vrouw voor hem knielende eerbiedich ghebracht wordt, end' hy wijst met die pen op t'kindt, als seggende, Ioannes is zijnen naem: daer sietmen oock in den omstandt een groot verwonderen. Voort in de Predicatie sietmen der Schriben en Phariseen spottighe onweerdicheyt, in het toehoorende volck vlijt in't toeluysteren, oock verscheyden persoonen en actien. In d'History des Doopsels sietmen aen t'wesen Christi, met wat gheloof en ootmoedt men sulck een Sacrament behoort aen te nemen: en toonende sulcx niet vruchtloos te wesen, sietmen verscheyden, die alree naeckt zijnde, in't aenschijn bewijsen uytghebeeldt Godlijcken ernst om ghedoopt te worden: onder ander isser een, die eenen schoen uyt treckt, die de vlijticheyt selve bewijst te wesen. Ten lesten isser t'Avondtmael Herodis, met groote heerlijckheyt, en den dans van Herodiane, daer veelderley actien der beelden zijn, en oock in prospective een groot Coninghlijck edificie. Dit is ghenoech om bewijsen, wat Domenico voor een inventijf Constenaer is gheweest: want te lang soude wesen al zijn wercken te verhalen. Hy was soo lustigh tot wercken, dat hem verdroot zijnen tijdt in

eenighe huysighe nootsaken te laten, seggende: Nu ick beginne te kennen de Ga naar voetnoot* maniere van deser Conste, soo is my leedt, dat my niet en is aenbesteedt te beschilderen met Historien den geheelen muer van de Stadt van Florencen. Hy starf Anno 1493. oudt vier en veertich Iaer.