Bethlehem dat is het broodhuys
(1613)–Karel van Mander–
Auteursrechtvrijte weten gheestlicke Liedekens ghedichten of Leyssen, die de Herderen by Bethlehem snachts hun Vee wakende singen met verlanghen na de comste Christi
nae de wijse, des 119. Psalms
Adon.
HOe gingh dit Lied weet niemand zijn begin,
Dat Iethro sang daer hem twee kleene knechten,
Zijn Neven jong, Saul en Benjamin,
Toe dwongen vaste en dat met goede rechten,
Hy had belooft: de wijse en oock den sin,
Valt my daer in, ten was niet van den slechten.
Can ick ons dat rechte singen op sijn maet,
So acht ick my en mijn toehoorders saligh,
Dat yemand doch mijn Schaepkens gade slaet,
Op datse niet twijlen verstroyen dwaligh,
En missick yet, van niemand wil ick smaet,
Want int gemeen zijn alle menschen saligh.
T'ghedenckt my wel doe hy dit sangh hy sat,
Hier by de spits die Iacob dede bauwen,
Op Rachels graf hier t'Ephrata de Stad,
Daer moeder zy en lijck werd in benauwen
| |
[pagina 21]
| |
Doe Benjamin het eerdsche schoon licht-vat,
Quam sien, en sy ophiel dat meer t'aenschauwen.
Nu Herders my (al sittend') hier omringt,
En wilt mijn stem met stem te hulpe comen,
Want sang met sang eendrachtig ondermengt
Wort van t'ghehoor veel liever aengenomen,
De bloodicheyd queld die alleene singt,
T'gheselschap doet 'tghemoed oock min verschromen.
| |
De wijse, Psalm 27.Godt blijft altijd by zijn opset te deghen,
Hy wil den Mensch gantsch Godlijck zy ghesind,
Hy maeckt niemand tot sondighen ghenegen.
Ia geen onrecht noch quaed uyt hem begind,Ga naar margenoot+
Quaed-doender haet hy, vromen hy bemind,
Wie quaed-aerds of valsch is vald hem af,Ga naar margenoot+
Schand-vlec genaemt word hy en niet Gods kind,
Maer Gods partye oncruyd en onnut kaf.
Aen t'Mensch verderf lust Godt met zond'Ga naar margenoot+
hy hatetGa naar margenoot+
Den Mensch van t'selfs zijn eyghen hert verstockt,Ga naar margenoot+
Van t'selfs hy Godt en zijn ghebodt verlatet,Ga naar margenoot+
En zonde doet, door eyghen lust ghelockt,Ga naar margenoot+
Dan hem oock Godt verlaet, en dan berockt
De zonde loos de straffe der misdaed,
Dees na verdienst oock God de roeden plockt
En t'godloos hert verblind met blindheyt slaet.
Dus dat den dwaes ghelust dat doet hem sterven,
De vrucht zijns weeghs eet hy so hy verkoos,Ga naar margenoot+
Want van hem selfs heeft den Mensch zijn verderven,Ga naar margenoot+
Maer zijn behoed staet by den Heer altoos.
Merckt Sodoma hoe zy wert goddeloos,Ga naar margenoot+
Godt sy verliet vervallende in hooghmoed,
En hooghmoed drijft tot allen zonden boos,Ga naar margenoot+
Wie daerin steeckt veel grouwelen hy doet.Ga naar margenoot+
| |
[pagina 22]
| |
Ga naar margenoot+Soo dede sy met haer ghebuyrsche steden,
Ga naar margenoot+Sy waren stout en stoutheyd comt voor val,
T'behoeftich volck gheen hulpe sy en deden,
Maer Godt al eer hy uyt wil roepen al,
Ga naar margenoot+Tot beteringh' hy eenich waerschouw sal,
Of minder straff voorseynden als oock hier,
Het is gheschiet, vijf Coninghen int dal
Ga naar margenoot+Siddim den strijd verloren teghen vier.
Sodom, en oock Gomora nu gheslaghen,
Van s'Heere'n hand door crijg ja roof en moort
En van Abram verlost, t'volck sonder vraghen,
Ga naar margenoot+Nae God, hem vind rijck vredigh ongestoord
T'gaet wederom in grouwlijck leven voort,
Dat t'wraeck geroep der zonden fel en swaer,
Tot boven in den Hemel werd ghehoort,
Ga naar margenoot+Voor Godt de Heer den rechter openbaer.
Hoe can ick doch verberghen Abrahame,
Ga naar margenoot+Wat dat ick doe, heeft den Heere gheseyd,
Ghemerckt dat hy toenemen sal bequame,
Tot een seer groot en machtich volck verbreydt,
En dat op Eerde alle volcken verspreyd,
Sullen in hem werden ghebenedijd,
Ick weet hy salt met goeder neersticheyd,
Bevelen voord in toecomender tijd.
Hy sal wanneer hy kinders heeft ghecreghen,
In zijn ghesin nae hem doen sulck bevel,
Dat sy oprecht houden des Heeren weghen,
Ga naar margenoot+En doen wat recht en goet is weet ick wel.
Nu merckt hoe Godt als vriend of meghesel,
Ga naar margenoot+De vromen houd, en sijnen raed ontdeckt,
Want Abraham bewees hem altijds snel,
In Godts gebodt uyt lust daer toe verweckt,
Hem was voorheen van Godt gheboden, wandeld,
Voor my, zijt vroom, t'zijn korte woorden, jaet
Ga naar margenoot+Hy heeft daer naer voor Godt oock recht gehandeld,
| |
[pagina 23]
| |
Niet teghen God ghewandeld metter daed,Ga naar margenoot+
Voor Sodoma, doe hy vernam Gods raed,
Dat Godt de heer haer sparen wild' hy badt,
En t'waer gheschiet, hadd' Godt in vroomen staet,
Thien menschen maer gevonden in der Stad.Ga naar margenoot+
Abrahams Neef sijn vierder is ghevloden.
Door s'Heeren hulp, maer onder ander een,
Is niet ontvlucht, want siet daer was gheboden,
En siet niet om behoedt u ziel ghemeen,Ga naar margenoot+
De vrauw sach om ter stond haer vleesch en been,
Verandert is, (een wonderlijcke saeck)
Sy bleef ghevest aen d'aerde, en eenen steen,
Sy worden is van bracke en soute smaeck.
Een grouwsaem dingh geschied' oock buyten t'pleghen,
Want siet den Heere af van den Hemel sandt
Sulfer en vuyr gantsch onghewonen reghen,
Sodom en oock Gomora wort verbrand,
Tot asschen al en al tom ligghend land,Ga naar margenoot+
Met t'velds gewas afgrondich omgekeerd,
T'godloose volck nakomstigh s'Heeren hand,
Te vreesen wort door dese straff' gheleerd.
Merct hoe de zond' haer dienaers doet beloonen,
Die sy door lust aenlockt met valschen schijn:
En hoe dat God den vromen wil verschoonen
Siet voort hoe dat verstand-beroover wijn,
Loth vader dede en beste vader zijn,
Bloedschandich van zijn kinders, onbewist.
Wijn dijn onmaet vol van onkuysch fenijn,
Oorsaeckt veel quaeds soo doet der vrauwen list.
Twee volcken arg uyt dit vuyl paren resen,Ga naar margenoot+
Den Moabijt en oock den Ammonijt,
Sy mochten noyt in s'Heeren Tempel wesenGa naar margenoot+
Om hun misdaed, want zy den Israelijt,Ga naar margenoot+
Wel meenden doen gantsch zijn vermaledijt,
| |
[pagina 24]
| |
Door Bileam. Den selven Bileam
Die door Gods gheest heeft over langen tijt,
Messias comst voorsien in Iacobs stam.
Ga naar margenoot+Wt Iacob sal met claerheyt uytgheborsten
De sterre opstaen daer langhe op is gewacht
Wt Israel den Cepter die den Vorsten
Van Moab sal verslaen, en oock met cracht
Den kinders Seths verstooren. Onsen nacht. Hoe langh' eylaes sal hy noch dueren dicht,
So doncker swart och wanneer wert volbracht
De comste van dat seer begheerde licht.
Claer warm zon doyt t'mensch liefdig vercouwen,
Verdrijft onrecht dat nachtsche doncker seyl,
Hemelen ghy van boven wilt af dauwen,
Ga naar margenoot+Gherechtigheyt stort af ghy wolcken steyl,
Ghy Eerde ontsluyt voortbrengende ons den heyl,
Gherechtigheyt daer by oock wasse groen.
Ock wie sal doch van alle swaerheyd veyl,
Int leven zijn, als Godt dit sal doen.
| |
Weder op de wijs des 119. Psalms.Nu al ghenoegh mijn vlijt ick hier bewees,
Een ander magh zijn tweeder of zijn derder
Oock singen wat, want song ic meer ic vrees
Ick mochte haest ghelijcken eenigh Herder,
Eerst van den Wolf ghesien, en worden hees:
Den gangher mat wenschst ruste al moet hy verder.
T'vierde Veld-Lieds eynd. |
|