Journaal van 21 october 1688 tot 2 september 1696. Eerste deel

[p. 520]

December.

1 Saterd.

Naermidd. liet Hop nae mij en mijn vrouw vraeghen, daernae quam Mevrouw Creitsmar, en daernae n. Beckers en n. Vernatti. Omdat dese niet mede en speelde, konde niet wel wech gaen, en bleef daer den heelen avondt.

2 Sond.

Was thuys tot half seven. Gingh doen vraghen naer̅ Gravin van Stirumb, die niet thuys was. Gingh doe met mijn vrouw naer de vrouw van 's Gravemoer, daer een groote assemblée was, onder anderen Madame Puisar, haer suster, Myl. Obreen, Betty Villers en noch een jonger suster, een weynigh een kevelkin hebbende.

Betty verloor met bassette terstont 10 ℔. Ick praete met Madame Puisars. Eenen S^r Maurice tailleerde.

3 Maend.

Voor de middach quam Boision, die ten eten hield. Naermiddagh quamen d^r Stanley en d^r Hutton. Gaf haer een bouteille seck, die uytdroucken en̅ mij, met deghene die smiddachs gedroncken hadde, snachts wat verhitte.

Stanley wilde mij met gewelt met R. Society doen eten, dat excuseerde.

Savonts gingh met mijn vrouw tot de vr. v. 's Gravemoer, daer men societeit hield.

4 Dynsd.

Was smergens, ontboden zijnde, te Kinsington. De Con. liet mij eenighe schilderijen sien, die hij op de achtertrap aen sijn cabinet doen ophangen had, en daer mijn opinie van vraegde. Daer waeren twee vrij goede Julio Romano's bij. Doe hij gingh eten, reed oock naer huys om te eten.

Naermidd. sagh hij een Engels Regim^t dragonders enreveue.

Ick quam weder van Londen, maer vondt mijn camer noch niet gerepareert, daer de leugenachtighe werckluyden mij nochtans belooft hadden.

[p. 521]

Sat wat in de Wilde's camertje en wierd doe geroepen. De Con. teeckende en praete daernae noch wat.

5 Woensd.

Sliepen tot half thienen.

Joff. Hacquart quam spreken van haer saeck, en̅ seyde, dat S^r Rowland Guine aengenomen had haer req^t aen̅ Con. te presenteren.

Was tot Harding, maer vondt hem niet thuys. Ging van daer op Whitehall.

Nacrmidd. quam Boision en̅ daernae Neufville met sijn̅ vrouw. Boision en Neufville begonnen half te kijven over de interesten van̅ gerefugieerden en de avancementen en pensioenen, die van̅ Con. kregen. Neufville sprekende voor de Marq. de Heugueville en den anderen voor Villarnon.

Daernae quam de vrouw van 's Gravemoer met Truy, en daernae Mevrouw Harel. Daernae bracht mijn vrouw tot 's Gravemoer, en gingh self tot de H^r van̅ Lier, daer sijn vrouw en dochter, en n. Jet van Dorp met de caert speelden. Hij had weder een nieuwe doctoor, die hem met seeckere remedie, gemaeckt van witte amber, meende te genesen.

Was desen dagh en die te voren vriesend weer, en quamen noch geen brieven uyt Holland, noch tijdingh van mijn soon.

De Coningh hadde smergens ten 8 ueren al te Hamptoncourt geweest om eenighe reveue te doen.

6 Donderd.

Was smergens niet uyt.

Was een danckdagh en̅ de Con. te Londen.

Naerm. was Stanley bij mij, en voor hem de Griffier Schuylenburg, komende afscheydt nemen, om in̅ volgende weeck naer Holl. te gaen, soo hij meende met de pacquetboot.

Savonts reed met mijn vrouw tot nicht Vernatti, maer kregen antwoordt dat sij beyde stonden om uyt te gaen.

De H^r Hop en m^rs Ferris waeren niet thuys.

[p. 522]

7 Vrijd.

Wierd ten 12 ueren gehaelt nae Kinsington, maer, doe quam, was de Con. aen̅ zijde van̅ Coningin, en quam niet weder in sijn quartier voor den eten, maer ging aen tafel en wachte ick te vergeefs; gingh in mijn camer en att een cake met een glas seck daerop.

Naermidd. deed de Con. mij in sijn quartier beneden gaen, daer schilderijen, van Whitehall gekomen, uyt een schickte. Hij quam daernae van boven en praete wat in 't cabinet. Savonts gaf sijn brief aen̅ R. Pensionaris en liet mij gaen.

Myl. Scarborough wilde mij weder te gast nooden, en̅ dat er noch 4 a 5 mede soude brengen.

8 Saterd.

Was naermidd. langh met Harding, de boeckebinder, besigh, en kocht voor 5 ℔ aen boecken van hem.

Daernae quam Boision en sat tot over 8.

Mevr. van der Albe, hebbende aen̅ Con. een req^t gepresenteert, quam daerover talmen.

9 Sond.

Was niet uyt en besigh met de nieuwe boecken op te schrijven in mijn Catalogue.

Naermidd. quamender brieven van Tien aen mijn vrouw, en oock aen haer van suster van Nieuwerkerck en suster van S^t Annelandt, seggende dat hij een continuele koortse gehadt hadde met verheffingen; dat d^r Cock eenige swaricheit hebbende gevonden in sijn sieckte, van Wouw tot een seconde genomen had. Dat hij op haer persuasie eenige medecijn genomen hebbende, beter geworden was, maer eensinnigh en stout wesende, niet had willen doen dat men van hem begeert hadde. Dat de koorts bijnae heel achter gebleven was; maer dese brieven waeren van̅ 27 November.

Schreven noch dat de Heer van Somerdijck naer 5 a 6 dagen sieckte van̅ pockjes gestorven was, seer christelijck. Dat de fraeye joff. Hop beterde, maer vrij verandert soude wesen.

De Wilde kreeg brieven, van dat bij de Staten Drost van Workum etc. gemaeckt was.

[p. 523]

10 Maend.

Was niet uyt.

11 Dynsd.

Wierdt smergens van̅ Con. ontboden, maer sprack hem niet voor smiddachs. Deed mij een condoleantie aen̅ vrouw van Sommelsdijck schrijven, beklagende seer sijn doot.

Vraegde mij, of daer eenigh gespreck van huwelijck geweest was tusschem hem en nichje van S^t Annel^t. Seyde, dat haer seer opgepast had, maer dat niet gehoort hadde van eenige gedaene propositie. Dat S^t Annel^t seer secreet in sijn dingen was, en mij daer niet af geseght hadde.

Gingh naer huys eten en quam ten half vieren weder aen 't Hoff.

Fabricius, van Haerlem, kreegh van̅ Con. de electie van Bailluw van Kennemerlandt. Dedel wierd gecontinueert als Burgem^r, tegen Schuylenburgs sin, die seyde, dat hij in̅ quade tijdt infaem tegen de Con. gesproken had.

12 Woensd.

Smergens gingh met Boision te voet naer Tampion, om iets aen mijn horlogie te helpen. Sprack daer bij gevall d^r Flamstead, en seyde dat een glas van 60 voet voor hem hadde. Seyde, mij te sullen komen besoecken en sijne tide-tables van het volgende jaer te sullen brengen.

Had Boision te gast, die mij soo lang bij (bleef), dat een bootschap naer Whitehall most maecken, om van hem af te komen.

Van Whitehall gingh naer huys en bleef daer.

Schuylenburg quam naermiddagh noch afscheidt nemen, sullende den volgenden dagh vertrecken.

Mijn vrouw hadde tot de vr. van 's Gravemoer geweest, die haer geseght hadde dat haer man in Yrlandt niet heel well was.

Gilbert, de Fransche Predicant, was oock bij mij.

Seyde dat Menard, voor de tijdt dat hij in Engelandt gereordineert was, qualijck van̅ reordinatie gesproken hadde.

13 Donderd.

Smergens was Mevrouw van der Albe bij

[p. 524]

mij; seyde dat haer man in Southwarck gegaen was, en̅ daer met een L^ts vrouw huys hield, Steward genaemt.

Kocht boecken van Harding.

14 Vrijd.

Wierd smergens gehaelt naer Kinsington, sprack de Con. niet voor̅ middagh, maer liet mij seggen dat niet wegh gaen soude, dat mij terstondt naer̅ eten spreken soude.

Att tot Brienne op sijn versoeck, met hem, sijn vrouw en vrouws suster. Op 't eynde van̅ maeltijdt quam m^r Cooling daer in met sijn vrouw, die niet leelijck was.

De Con. deed mij haelen en gaf mij een brief te schrijven aen̅ Raedt van State, over eenighe compagnien, die wilde bij de nieuwe staet van oorlogh van Holl^t op Stadt en̅ Lande overgebracht hebben. Hierover hem niet wel verstaen hebbende, had iets geset tegen sijn meeninghe, 't welck savonts, als hij teeckende, most veranderen, hij schijnde hem wat te fascheren.

Naermidd. was bij joff. Golstein een uer of anderhalf. Sprack van m^rs Gerson al of haer sieckte, die noch duerde, van strongwaters quam.

15 Saterd.

Was smergens niet uyt.

Boision sat, een tijdtlang, voor den eten genoodt zijnde tot mijn H^r Hop.

Quam naermiddagh weder en sat tot half achten.

Ick gingh niet uyt.

16 Sond.

Was smergens niet uyt. Mijn vrouw, uyt de kerck komende, bracht mij een brief van Wiljet, daerin schrijft, dat Tien in 't koude weder uytgegaen zijnde, weder de anderendaeghse koorts gekregen hadde, maer dat aen 't slijten was, en de mergen als hij schreef (op sijn quaden dagh), scheen te sullen achterblijven.

Was smorgens heen en weder op Whitehall, om de Wilde iets te geven.

Savonts was met mijn vrouw tot de vrouw van Ouwerkerck, daer haer schoonsoon, Myl. Landsdowne, oock quam.

[p. 525]

In een camer, die sij onder andere ons mede liet sien, stondt een man en̅ een vrouw; de vrouw was een jaer geleden getrouwt met een man van goede familie, genaemt .......¹⁾, dewelcke een was van̅ dieven, dewelcke twee jaer geleden voor bij de 3000 gl. aen silverwerck tot Ouwerkerck gestolen hadde. De vrouw was van goeden huyse en Stradder van naem. Sij quam presenteren de valeur van het silver te restitueren, als men pardon voor haer man konde krijgen. De dieven hadden vier geweest, en̅ een daervan was om een ander diefstal gehangen.

De Wilde had in̅ Duytsche kerck danck laten seggen voor een bijsondere weldadicheit, die God aen een familie gedaen hadde, en die was dat de Con. hem Drost van Worcum gemaeckt hadde.

1) Niet ingevuld.

17 Maend.

Kreegh mijn vrouw brieven, van dat Tien beter was, en̅ sprack alsoo niet meer van over te gaen.

Boision was smergens bij mij en gingh met mij tot een wijnkooper, of taverne, achter S^t James Square, daer 3 galons clairet kocht voor onse provisie. Boision hield te gast en bleef den heelen achtermiddagh sitten, tot dat savonts om Harding, de boeckverkooper, sondt, dat hem dede wegh gaen.

18 Dynsd.

Wierd smergens van de Con. ontboden, maer sprack hem voormidd. niet, als dat mij seyde kort nae den eten mij soude spreken.

Siende dat niet wel naer huys soude konnen, bleef met Hop en Capⁿ Boddenbroeck eten tot Kien, die ons wel tracteerde.

De Con. had hem daernae gevraeght, wie bij hem gegeten hadde.

Was omtrent te 5 ueren bij de Con., en teeckende hij savonts ten 9 ueren een deel Actens, onder andere die van het regiment van Hagedoorn voor Marquet.

[p. 526]

Hop op̅ antichambre naermidd. en smergens seyde, dat hem wilde spreken om 't Rentmeesterschap van Kennemerlandt voor sijn selven, maer dat twijffelde of Fabritius, die het Bailluwschap gekregen hadde, niet soude trachten het bij malkanderen te houden.

19 Woensd.

Smergens was Mevr. van der Albe bij mij over haer saeck; liet mij een langhe brief sien van haer man, daerin haer haer quaedt leven verwijt, en haer presenteert 300 gl., in plaets van 5, daerover geaccord^t waeren, te geven tot haer onderhoudt. Oock was joff. Keyser bij mij met haer dochter, mij versoeckende de Con. te spreken, seyde Myl. Portland het eerst moste doen.

20 Donderd.

Deden smergens gasten nooden tegen savonts. Sij quamen naermidd. om te spelen, en waeren: nicht van Dorp en̅ n. Ida, Capⁿ Creitsmar met sijn vrouw, die seer verkoudt en half sieck was, nicht Becker en Hop en Capⁿ Bodenbroeck; nicht Vernatti, hoewel genoodt, quam niet, haer excuserende op haer besigheit (met de lanteernen in 't parck), maer mijn vrouw meende of het was omdat men haer man niet genoodt hadde. Waeren seer vrolijck, en quelde n. van Dorp nicht Becker sterck met Tipping, die sij Pipping noemden.

Ide vertelde hoe joff. Lorius de Graef Steenbock, Ritm^r in Gardes, had laeten arresteren, hem attrapperende op straet bij, sijn huys; sij self had haer gemaskert en een groot topknot met gele linten opgeset, en̅ soo onbekent zijnde, Steenbocq aen de bailifs gewesen. Ide seyde, dat Steenbock qualijck met haer gehandelt had, haer hebbende bedrogen onder anderen met valsche assignatien.

Smergens kocht de Athenian Mercurys etc. van̅ omlooper.

21 Vrijd.

Was smergens te Kinsinghton sonder ontboden te wesen, en gingh weder thuys eten. Naerm. gingh daer weder met mijn vrouw.

Schreef een brief van reprimende aen Tien, over sijn onvoorsichtigh leven ten regarde van sijn gesontheit etc.,

[p. 527]

en sijn weynigh applicatie tot de studien. Verbood hem in de coffee-huysen en op de schermscholen te loopen en̅ te vliegen met de chaises.

De lanteernen op de wegh van Kinsinghton waeren bijnaer alle geset.

22 Saterd.

Smergens was Boision bij mij, die evenwel sonder hem te nooden liet vertrecken.

Mijn vrouw vertelde mij, dat joff. Vijgh daeghs te voren geseght hadde, dat de Coningin dickmaels sprack van mede in Hollandt te willen komen, selfs met de Coningh, en̅ dat sijluyden te samen die reis souden konnen doen, even soo wel als die naer Schothland, als souden gaen om gecroont te werden. Dat sij nooyt soo veel plaisier in Engelandt soude hebben, als in Holl^t gehadt hadde.

Joff. Golstein had aen mijn vrouw vertelt, dat de Graef van Flodorf, lang in familiariteit geleeft hebbende met joff. des Loges, haer moeders suster, haer goedt hadde helpen opmaecken. Dat sij eyndelijck siende dat van het trouwen niet en quam, van melancholie sieck geworden en gestorven was. Dat hij in 't leste bij haer wesende en soo 't scheen seer bedroeft, haer op haer doodtbedde hadde willen trouwen, maer dat sij niet gewilt hadde, en̅ haer vrinden hem versocht hadden haer met vrede te laeten. Dat men geseght hadde, dat sij van hem in̅ craem gekomen en̅ daerin gestorven was, en dat men het kindt met haer begraven hadde, maer dat sulx onwaer geweest was. Dat Flodorf naer haer doot haer camenier, die van alles wist, bij hem in huys genomen en̅ bij haer twee kinderen gehadt hadde. Dat sij, joff. van Golstein, als Flodorf nu aen de Gravin van Dona soude trouwen, haer daervan gewaerschout hadde, en̅ dat daerop dat vrouwmensch terstondt uyt sijn huys gedaen was.

Smiddaghs de Con. de Wilde siende in̅ voorkamer, hadde hem naer Londen bij Myl. Sydney gesonden, om de Gr. Steenbock uyt sijn arrest te krijgen, dat hij aennam te

[p. 528]

doen, indien hij noch niet in Newgate en was, maer dat anders in geen dry weken daertoe soude raedt weten, ofte het de Con. begeerde ofte niet.

Kreeg een brief van Tien en een van̅ H^r van Roosendael, schrijvende dat, soo veel vernomen hadde, ons proces tegen Schoock in geen quaede termen stondt, maer dat qual. geinstitueert was geweest, en̅ op het principale point in de schriftueren niet was geinsisteert.

23 Sond.

Was niet uyt als savonts met mijn vrouw tot Mevr. Creitsmar, die sieck van verkoutheit was.

Creitsmar thuys komende, liet mij sijne twee zeilsteenen sien, die niet veel bijsonders waeren, en̅ eenighe waterverwen, die hij naer vogeltjes en blommen gemaeckt hadde, mede maer redelijck. Hij hadde een groene hagediss, die niet leelijck was, oock eenighe agaetjes met boompjes daerin.

Sij sprack veel van 't irregulier leven van Vernatti, en̅ dat hij van te voren seer gechickt en̅ een huyslijck man geweest hebbende, soo geweldigh verandert was.

Mijn vrouw seyde mij oock, dat zedert eenighen tijdt sijn vrouw, moey en nicht hem soo verre gekregen hadden, dat hij geen maniantie meer van penningen hadde, en dat hij niet meer in sijn beurs kreegh als men hem toeleyde; dat het eens gebeurt was dat hij vijff of ses hond^t gl., daer de huyshuer van most betaelt werden, stilletjes voor de handt gelicht en̅ verdaen hadde.

24 Maend.

Wandelde smergens met Boision in 't Parck, daer het seer koudt was, maer evenwel de Maliebaen voll volck. Hield hem 's midd. ten eten.

Tegen den avondt gingh met hem tot Mad. de Neufville.

Desen avondt quam de Heer van Ginckel uyt Yrlandt.

Dynsd. Was voor de midd. te Kinsington, daer de Heer van Ginckel sprack, en oock een tijdtlangh men S^r Henry .........¹⁾.

1) Niet ingevuld.

[p. 529]

Ginkel vertelde, dat, naer het maecken van̅ gn̅ale capitulatie, een Yrsche Lord met sijn vrouw bij hem gekomen zijnde, en̅ met hem sullende eten, de vrouw bij de tafel staende, had beginnen broodt te eten en̅ siende dat hij daerop gelet had, sij seyde, dat hij dat niet vreemdt vinden most, dewijle sij in 6 weken soo veel broodt niet gesien hadde, als daer op tafel lagh, hebbende niet in plaets van dat gegeten als patates.

Seyde noch dat Sarsfield alle daegh, soo te seggen, was bij hem geweest, en̅ dat Wanchup hem daer eerst gebracht hadde; dat die, als hij hem gesproken hadde van sijn dienst in Holl^t, de tranen uyt de ooghen quamen. Dat naer̅ gemaeckte capitulatie het sekerder was in Yrlandt te reysen als in Engel^t. Dat Connaugh in Yrland de beste provintie niet en was, hebbende een steenachtighe, rotsachtige grondt.

Gingh thuys eten. Na den eten had de Con. naer mij gevraeght. Deed mij eerst ten 7 ueren naermidd. roepen en gaf mij doe dry brieven te schrijven, de eene aen Dijckveldt, daermede hem een brief van Schoonenberg sondt, daerin stondt dat de Con. van Spaignen met die selve post aen de Con. schrijven soude aengaende de persoon, die Gouvern^r van̅ Nederlanden souw wesen, waervan de Con. seght dat hem evenwel niet was voorgekomen, dat daerom suspecteerde dat daeromtrent eenighe kunst te Brussel gespeelt was en̅ de brief opgehouden; dat Dijckv. versocht sich daerop te informeren.

Seyde savonts aen̅ Con., dat Liefting seyde iets van importantie te hebben om aen te brenghen, maer de Con. maeckte daer geen reflexie op.

26 Woensd.

Smergens was Liefting bij mij, die de Con. antwoord seyde. Oock Mevrouw van der Albe.

Naemidd. was Fatio d'Allier bij mij en quam een boeck van broer Christiaen haelen voor d^r Bernart.

Savonts was tot Mevr. Creitsmar, die noch sieck van

[p. 530]

verkoutheit was. Men speelde daer. Ida van Dorp seyde daer, dat 2 Secretarisen van Myl. Sidney borgh waeren gebleven voor̅ Graef Steenbock, daerop uyt sijn arrest ontslagen was. Nicht Becker was daer oock. Mijn vrouw verloor 30 gl.

27 Donderd.

Smergens was Golsteyn bij mij en̅ Lier, die vertelde dat Meester's soon al langh hier was geweest met sijn vrouw; dat hij braef in de kleeren was, en̅ alle daegh leerde schermen en̅ dansen.

De Heer van̅ Lier klaegde over sijn ongemacken als altoos.

Van Meerle quam mij oock hoetelen.

Naermidd. quamen Ida van Dorp en̅ de vrouw van Ouwerkerck mijn vrouw besoecken; bij de laetste was joff. van Ruytenburg.

Ide seyde, dat van eenighe confidenten van Welderen gehoort was, dat Quirina, slapende bij joff. van der Duyn, gepresenteert had in het bedt plaets te maecken voor Geldermalsem, mits dat sij het dan weder soude doen voor Welderen maer dat Geldermalsem het niet geaccepteert had, uyt vrees van ongemack. Dat men seyde dat het voorleden jaer Quirina de pocken had gehadt van Welderen. Dat Duyn somtijts moetende opsitten tot 's naghts ten 1 of 2 ueren, seyde, wat magh mama soo laet daer boven doen. Dat smergens alle de jonge luyden, die wilden, bij Duyn en Truy quamen, maer alskax sonder weten van̅ moeder.

Mijn vrouw seyde, dat onse meidt Johanna naermidd. bij een meydt daer in huys komende, en̅ naer haer siende, op Quirinas camer twee mans beenen van het bedt had sien steken, de gordijnen toe zijnde, en̅ dat Quirina haer hebbende doen roepen, haer geseght hadde: ‘Je sult wel gedacht hebben wat het beduyden mocht dat daer soo twee beenen van 't bedt staken. Wij waeren na den eten soo wat gaen leggen.’ Dat Johanna selver haer dat vertelt hadde.

[p. 531]

28 Vrijd.

Was smergens te Kinsinghton, sonder de Con. te spreken.

Gingh thuys eten, en quam naermidd. weer te Kinsinghton. Sprack de Con. niet als savonts te 9 ueren, als uyt een Cabinet-Counsel quam, daer de Prins van Denemarcken mede was.

De Con. teeckende niet, hebbende gevraeght of daer iets haestighs was, en̅ ick seggende van neen.

29 Saterd.

Smergens was Boision bij mij, die ten eten hield. Naermidd. reed met hem in de stadt tot eenen m^r Morris, herberg houdende in̅ Three-Needle-street, at the Bacchus-Taverne, daer 38 bottels clairet kocht. Bleef savonts thuys.

30 Sond.

Was smergens niet uyt, hebbende eenige voorgaende daghen gequelt geweest, voornemel. tegen den avondt, met winden in mijn maegh en̅ darmen. Doch was dese mergen beter. Naermidd. was op Whitehall.

31 Maend.

Boision was smergens bij mij, maer siende dat hem niet en noode, gingh ten half 12^en heen.

Naermidd. was met mijn vrouw en Creitsmar met de sijne in den dancing-school in Ax-yard, daer een bal gehouden wierd van̅ dansmeesters discipelen, meest joffrouwen en juffertjes van 6 tot 20 jaer oudt, en̅ van allerhande facoen, zijnde daer dochters van Lords en̅ van slecht volck, selfs van vettewaeriersters, cruyniersters, vrouwen die goedt langs straet riepen. Een meisje van een cruynierster, 10 of elf jaer oudt, danste best van allen, en̅ kreeg elcke reys een klapping in̅ handen als gedaen had. Twee sonen van Creitsmar dansten in mascarade.

Den dansmeester hadde van elcke discipel een croon, en̅ mochtender wel 50 wesen.

Mijn vrouw uytgaende van daer, ging spelen tot nicht Beckers, en̅ won 5 guinces van haer en de vrouw van Capⁿ Villers.