Oeuvres complètes. Tome XIV. Probabilités. Travaux de mathématiques pures 1655-1666
(1920)–Christiaan Huygens– Auteursrecht onbekend
[pagina 451]
| |
[pagina 452]
| |
[Fig. 1.]
Sit AFE hyperbole cujus asymptoti SC, CD rectum angulum comprehendentes. sitque AB aequidistans SC partium 10, qualium ED 1, et FG 2, siquidemGa naar margenoot+ volo invenire logarithmum numeri 2. Quoties igitur spatium ABDE continet spatium FGDE, toties ratio AB ad ED continet rationem FG ad EDGa naar voetnoot2), per inventa Gregij a S. VincentioGa naar voetnoot3). hoc est toties excessus logarithmi numeri AB supra logarithmum numeri ED continet excessum logarithmi numeri FG supra logarithmum numeri ED. notus autem est logarithmus numeri AB quem ponimus esse 10000000000 et logarithm. numeri ED sive 1, qui est 0. Ergo excessus logarithmi utriusque notus est nempe 10000 &c. idem videlicet qui logar. numeri AB. Si ergo noscatur quam rationem habeat spatium ABDE ad spatium FGDE, notus erit excessus logarithmi num.i FG supra logar. numeri ED, adeoque logarithmus ipse numeri FG. | |
[pagina 453]
| |
Ad inquirendam rationem dictorum spatiorum divido utrumque bifariam primo, quod fit inveniendo mediam proportionalem inter lineas extremas, veluti inter AB, ED constituta media NO, ea bifariam dividet spatium ABDE. Rursus medietates quae versus ED eadem ratione biseco, et harum medietates denuo atque id aliquoties continuo, prout accurate logarithmum invenire lubet. Ponamus exempli gratia HKDE spatium per 5tam bisectionem inventum esse, ideoque 32mam partem spatij ABDE, ac similiter spatium LD ex 5ta bisectione spatij FD ortum esse, ac proinde 32mam partem dicti spatij FD. Si igitur nota sit ratio spatij HD ad spatium LD, ea erit ipsa ratio spatij ABDE ad FGDE. [Fig. 2.]
Spatia HD et LD separatim inveniuntur hoc modo. Sumamus spatium HD [Fig. 2]. Inter HK, ED media constituatur PQ et a centro hyp. T ducatur recta TPR, quae rectam HE necessario bifariam secabit in RGa naar voetnoot4) unde ducatur RS. item XRΔ, YPO parallelae TD asymptoto. fit igitur ▭XD aequ. trapezio HKDE. et necessario ▭XO ∞ triangulo HPE. nam quia Pθ dupla PλGa naar voetnoot5) erit ∆mPHΘ aequ. ▭PX et ∆mPEθ aequ. ▭PΔ. Auferenda autem est portio hyperbolae HPE à trapezio HKDE sive a ▭oXD ut habeatur spatium HKDEP. quae portio per nostra theoremata de quadr. hyperbolaeGa naar voetnoot6) sic | |
[pagina 454]
| |
[Fig. 2.]
proximè invenitur. Sit RV ∞ 2/5 RPGa naar voetnoot1), jam V erit proximè centr. gr. portionis HPE. Unde sicut VT ad 2/3 totius RTPGa naar voetnoot2) ita ∆mHPE ad portionem HPE. hoc est, si ut VT ad 2/3 RTP ita siat PR ad Rω erit ∆mHωE aequale proxime portioni HPE. vel ducta VΠ parall. XΔ, si ut ΠS ad 2/3 RSΣ ita fiat RΣ ad Rφ ducaturque Zφδ, erit ▭Xδ ∞ portioni HPEGa naar voetnoot3), ideoque ▭ZD ∞ spatio HKDE quaesito. datis autem HK, ED et inter ipsas mediâ PQ, data erit φS ducenda in KD ut habeatur ▭ ZD. Veluti si HK vocetur a, ED voc. d, PQ voc. b ∞ √ad, fit RS ∞ 1/2 a + 1/2 d, ΣR [∞] 1/2 a + + 1/2 d - b. cujus 3/5 [∞]ΣΠ [∞] 3/10 a + 3/10 d - 3/5 b. ΠΣGa naar voetnoot4) (3/10 a + 3/10 d + 2/5 b) [ad] 2/3 RSΣ (1/3 a + 1/3 d + 2/3 b) [ut] RΣ (1/2 a + 1/2 d - b) [ad] . hic consideravi bb esse ∞ ad. | |
[pagina 455]
| |
hoc est . ducenda in KD.
Similiter data LM [Fig. 1] ∞ f et ED ∞ d, interque ipsas media prop.i ∞ ∞ g ∞ √fd. invenietur altitudo ducenda in MD, daturaque sic rectangulum aequale proximè spatio LD; ea inquam altitudo invenietur ; mutatis nempe tantum a in f et b in g, in terminis qui inventi sunt pro quantitate Sφ [Fig. 2].
Vocetur altitudo Sφ, p. Et altera quam dixi ducendam in MD [Fig. 1] vocetur n. Quadratum vero hyperbolae γψ [Fig. 2] sit qq. fit igitur KD ∞ ∞ qq/d - qq/a. Et MD [Fig. 1] ∞ qq/d - qq/f. Itaque ratio spatij HD ad spatium LD erit ea quae p in qq/d - ad n in qq/d - qq/f. Sed ratio qq/d - qq/a ad qq/d - qq/f est eadem quae ad sive a - d ad a - ad/f. Ergo ratio spatij HD ad spatium LD erit ea quae p in a - d ad n in a - ad/f.
Ad inveniendos logarithmos numerorum primorum ab unitate ad centenarium, d sit unitas, AB 10. Itaque p in a - d, hoc est, numerus exprimens spatium HD (quod pars nota est spatij ABDE) semel tantum inveniendus est ad logarithmos omnium numerorum primorum infra centenarium reperiendos; imo ad omnes omnino. Sicut p in a - d ad n in a - ad/f ita erit logarithmus denarij (quia idem quoque est excessus logarithmi denarij supra logar.m unitatis) ad logar.m numeri propositi quia hic quoque excessus est logarithmi numeri propositi supra logarithmum unitatis qui est 0. Radix quae quinto extrahitur ex 10 est 10746078283213Ga naar voetnoot5), haec est a. | |
[pagina 456]
| |
Radix quae sexto extrahitur ex 10 est 10366329284377, haec est b. unitas 10000000000000, est dGa naar voetnoot1). Hinc invenitur Sφ sive p, in a - d ∞ 77324248946607, qui est numerus, semel tantum inveniendus ut diximusGa naar voetnoot2). [Fig. 3.]
HPE hyperbole. asymptoti γT, TD. HK, PQ, ED parallelae asymptoto Tγ. PQ media prop. inter HK, ED. Ost. trapezium HPQK aequale trapezio PEDQ. qu.hyp. TO ∞ aa; TK ∞ b; TD ∞ ∞ c; aa/b HK; aa/c DE; PQ sive aa/√bc; TQ ∞ √bc; KQ; QD. | |
[pagina 457]
| |
aabcc - aabbc ∞ aabcc - aabbc bon. Demonstratio adscripta est hac eadem paginaGa naar voetnoot3). HK ad PQ ut PQ ad ED. HK + PQ ad PQ ut PQ + ED ad ED et HK + PQ ad PQ + ED ut PQ ad ED sed ut PQ ad ED ita DQ ad QK (quia ut PQ ad ED ita DT.QT.KTGa naar voetnoot4)). Ergo HK + PQ ad PQ + ED ut DQ ad QK. unde quod fit ab HK + PQ in KQ aequale quod sit ab PQ + ED in DQ. Ideoque et utriusque dimidia aequ.a. nempe trapez. HKRS trapez. RSDEGa naar voetnoot5).
Ost. TQ (√bc) [ad] QP(aa/√bc) [ut] EL (c - b) [ad] LH (aa/b - aa/c)
aac - aab ∞ aac - aab bon
cum ergo anguli RTS, REL sive RVS sint aequales, fiet RV aequ. RT, ductaque γPN parall. RV, etiam PN aeq. PT sive etiam ipsi Pγ cum ∆γPT isosc. Ergo γPN tangit hyperb. in P. Ergo P vertex portionis HPE, ideoque TPR ex centro hijperb. T educta secat basin portionis HE bifariam in R. ipsamque portionem in duo aequalia, e quibus auferendo ∆a aequalia HPR, EPR etiam segmenta reliqua aequalia erunt HP, PE. quibus ablatis a trapezijs aequalibus HPQK, PQDE relinquentur spatia mixtilinea HOPQK, PMEDQ inter se aequaliaGa naar voetnoot6). Hinc jam facile ostenditurGa naar voetnoot7) Rationem HK ad ED toties multiplicem esse rationis MG ad ED, (sumpta MG ad libitum inter HK, ED,) quoties spatium HKDEP mixtilineum, multiplex est spatij MGDE. Ut si MG sit media prop. inter PQ, ED, fit ratio HK ad ED quadrupla rationis MG ad ED, sicut et spatium HKDEP quadruplum spatij MGDE. |
|