De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (3 delen)

[Jakob vander Does]

Nu volgt JAKOB vander DOES, geboren tot Amsterdam 1623 den 4 van Lentemaand.

Zyn Vader was geheimschryver van de Assurantie-Kamer, en zyn grootvader Geheimschryver van de vermaarde koopstad Amsterdam. Zyn Vader, die een eenige Zoon was, en waar meê het ging als het spreekwoord zeit, mal Moertje mal Kindje, nam naderhand weinig agt op zyn staat, en ging door onbedagtzame Borgspreking te gronde. Deze vroeg gestorven werd beslooten, dat men onzen Jakob de Konst van Schilderen (daar hy van Natuur toe geneigt was) zou laten leeren om zyn kost daar mede te winnen, by Nicolaas Mojaart. En na dat hy eenige jaren by den zelven geweest had, en byna op eigen wieken dryven konde, ging hy met zyn 21 jaar naar Vrankryk, en voort te voet met gezelschap naar Italien. Te Rome gekomen ontmoette hy straks verscheide Schilders die hy in Holland gekent had, welke hem met veel liefde verwelkomden, en naar den naasten drinkwinkel wilden slepen, dat hem verlegen maakte; aangezien zyn beurs ledig was, waarom hy 't weigerde. Zyne kennissen dien dit doen vremt voorkwam drongen hem al schoorvoetende ter Herberg in, wanneer eindelyk het harde woord, dat hy geen geld had en voornemens was soldaat te worden, daar uitquam, daar wel hartelyk om gelachen wierd van de Hollanders, die gewoon zyn hunne Landslieden niet in verlegentheid te laten. Dus spraken zy hem moed in 't hart, verzogten hem lustig te willen wezen, maakten hem dien zelven avond Bentvogel, en noemden hem; om dat hy gezegt had soldaat te willen worden, en om dat hy kort van Persoon was (dewyl men gewoon is de kortsten tot Tromslagers te gebruiken) Tamboer. Verscheiden jaren bragt hy te Rome met yverig teekenen en schil-

deren door, oeffenende zig naar de beste voorbeelden, inzonderheid van Bamboots. Dog hy maakte geen grooten opgang: aangezien hy zig door zyn wyze van leven niet wist bemint te maken, zynde doorgaans stil, en droefgeestig, het welk ontsproot uit naaryver dien hy had, wanneer hy zag dat anderen hem in Konst voorby streefden, waarom hy zig zelven door 't Penceel zelden genoegen konde geven ook wel de konstoeffening, als het niet na zyn zin uitviel, vervloekte. Weder in 't Vaderland gekeert (zyn Moeder onderwyl was tot Amsterdam gestorven) zette hy zig ter neer in den Haag met zyn zuster die het Huisbestier waarnam tot dat hy kwam te trouwen met Margarite Boorfers, daar hy veel geld meê behuwlykte. Deze Margarite was ook zelf een lief hebster van de Schilderkonst en oeffende zig in 't teekenen. Hy kreeg by haar vier Zonen en een Dochter, waar na hy haar in 't jaar 1661 door 't sterflot verloor. Zulks hem zyn zuster doen weer te pas kwam tot de opvoeding zyner Kinderen. Hy maakte grooten rouw over zyn Vrouw, zoo om dat hy haar minde, als om dat hy een jaarlyks inkomen van 700 gulden lyfrenten met haar miste. Dit bragt hem eerst tot lusteloosheid, daar na tot traagheid, zoo dat hy in vier agtereenvolgende jaren geen een Penceelstreek op Paneel zette, ook naderhand traaglyk aan 't Schilderen was te brengen, en zoo hy 't al deed met luttel yver, waarom zyne Vrienden die hy tot Amsterdam hadde, voorziende dat hy tot Armoede zoude geraken, hem het Sekretaris ampt te Sloten buiten Amsterdam bezorgden; 't geen hem den Schilderlust scheen op te wekken; want hy daar een stuk dat zeven jaren onder de hand geweest had, afmaakte, 't geen

de berugte Konstminnares Juffrouw Oortmans voor een goede som gelds van hem kogt; want dit geluk had hy, dat hy in zyn leven meer prys daar voor bedongen heeft, als de zelve nu mogen gelden. Verscheiden andere stukken meer heeft hy in dien tyd gemaakt, die den maker wel altyd zullen roemen. Hy kwam ook andermaal te trouwen met een Juffrouw daar hy veel geld meê had, en eenen Zoon by won, die hy nog in korter tyd als d'eerste door de dood verloor. Hy hield in dien tyd kennis met den braven Konstschilder Karel du Jardin; dog zy waren altyd, wanneer zy over de Konst spraken, met malkander in geschil; aangezien Karel de heldere en hy de bruine wyze van schilderen voorsprak; egter altyd goede vrienden. Gelyk die ook voor zyn sterftyd (welke voorviel op den 17 van Slachtmaand 1673) opzigter over zyne nalatenschap gemaakt werd. Hy liet na twee Zonen en eene Dochter van zyn eerste, en een Zoon van zyn tweede Vrouw, van welke Hy Simon alleen tot de Konst opgekweekt heeft dien wy op zyn jaarbeurt gedenken zullen.

Zyn Beeltenis gevolgt naar een Afteekening kan men zien in de Plaat F. 2.

Wat zyne Konstwerken aanbelangt, die zyn yder bekent, dus zeg ik alleen tot zyn roem, dat hy de verkiezing van 't licht en bruin, en de Koppeling der Dieren wonder wel verstaan heeft, en dat niemant in 't schilderen van Schaapjes, zoo in natuurlyke teekening als wyze van schilderen, hem te boven gaat.