't Gereformeert gezangboek over de voornaamste gevallen en waarheden van 't Christendom
(1712)–François Halma–
AuteursrechtvrijOp de zangwyze van den XXIII Psalm. P. 197. Nu staat ons toe aandachtig t’overweegen,
Het geen wy in des Heeren Nachtmaal pleegen,
| |
[pagina 287]
| |
 Zyn doodtmaal; tot een zegel en een teken
Gehangen aan het Evangelipreeken,
Om zynen doodt godtvruchtig te gedenken,
En ‘t goedt dat hy zyn kinderen komt schenken.
2 Dit leert de Kerk op ‘t voetspoor van de waarheit,
Doch, schoon ‘t bewys hier blykt met zonneklaarheit,
De Dooling sneedt arglistig veele vonden,
Waardoor de kracht der waarheit word geschonden;
Als of de Heer, op zynen troon gezeeten,
Hier met den mondt des lichaams wierd gegeeten.
3 Hoe heeftmen het eenvoudig woordt verwrongen!
Hoe wreedelyk met zulken omgesprongen,
Die ‘t woordt: Dit is myn lichaam, zoo verstonden
Als ‘t doorgaans in de Schriften wordt gevonden,
Ia, als ‘t beduidt in aller volken taalen,
Om door het zyn, ‘t beteeknen af te maalen?
4 Doch, eer wy dit verwisten naar de reden,
Zoo zullen wy met klaar bewys ontleeden
‘t Geen ‘t Avondtmaal in zyne kracht betekent,
En hoemen naar gewisse gronden rekent
Dat Iesus vleesch de zielen voedt ten leven,
En dat zyn bloet har is tot drank gegeeven.
5 De Heilant, die de kruisdoodt is gestorven,
En door zyn’ doodt het leven heeft verworven,
Zoodat hy komt den zynen vry verklaaren,
Is naar den troon der heerlykheit gevaaren,
Daar hy zyn glansen en Majesteit laat blyken,
Om ons van daar met goedren te verryken.
| |
[pagina 288]
| |
6 Zyn offerdoot aan ’s Hemels recht voldoende,
Waardoor hy Godt in eeuwigheit verzoende,
Heeft hy, die ‘t al naar goede wetten regelt,
In ‘t jongste maal zyn Leerlingschaar verzegelt,
Als hy haar ‘t broodt heeft omgedeelt na ‘t breeken,
En ook den kelk, ten onderpandt en teken.
I Ruste.
7 De Heer, die in zyn Kerk alleen ‘t bestel heeft,
Verstaan wy dat den zynen dit bevel geeft,
Dat zy het broodt tot zyn gedachtnis eeten,
Opdat zy in ‘t gebruiken zeker weeten,
Dat eens zyn lyf wierd aan het kruis gebroken,
Doornagelt, en met eene speer doorstoken.
8 Hy geeft ook last aan zyne Leergenooten,
Ten blyke dat hy heeft zyn bloet vergoten,
Wanneer hy zich liet aan het kruishout klinken,
Datz’ uit den kelk eerbiedig zullen drinken,
Om zynen doodt aandachtig te gedenken,
Waarom ons Godt het eeuwig heil wil schenken.
9 ‘t Gebroken broodt verzegelt deeze waarheit,
Die hier door zoo gestelt wordt in haar klaarheit,
Als of wy zelfs met eigen oogen zagen,
Aan ‘t kruis den Heer de schuldt van ‘t menschdom draagen,
En ‘t heilig bloet zoo uit zyn aadren vlieten,
Gelyk men ‘t zag op Golgotha vergieten.
10 Wanneer wy dan ontfangen deeze panden,
Zoo zien wy als des Hemels wraakvier branden,
En ‘t offer van Godts Zoon tot asch verteeren,
Opdat wy ons betrouwen tot hem keeren,
En rusten op zyn doodt en zielelyden,
De grondt van hoop in d’oud’ en nieuwe tyden
11 Ons Paaschlam wordt aan ‘t blaakend vier gebraaden
Van ’s Vaders toorn, met onze schuldt belaaden
‘t Geen ‘t Paaschlam van het oud Verbondt verbeeldde
| |
[pagina 289]
| |
Men ziet hem, die de breuk van ’s menschdom heelde,
Met wond op wond geteistert en gebroken,
Zoodat ons quaadt word in zyn straf gewroken.
12 Dit komt ons klaar voor onze zinnen speelen
In broodt en wyn, gelyk in twee tafreelen,
Waarin wy zien den Heilant in zyn sneeven,
En zyne ziel den Vader overgeeven,
Als ‘t losgeldt om de zielen vry te koopen,
Waardoorw’ alleen op ‘t eeuwig leven hoopen.
II Ruste.
13 Maar Iesus geeft, op een verborge wyze,
Zyn lichaam ons waarachtiglyk tot spyze,
Zoodat wy ‘t met de Tekenen genieten,
Zyn bloet komt ook in onze harten vlieten,
Als wy den wyn met heilig’ aandacht smaaken,
En dorstende naar zyn gemeenschap haaken.
14 Hy voedt en laaft ons tot het eeuwig leven,
Gelyk hy zich heeft in den doodt gegeeven,
En aan het kruis aan Godt zich opgedraagen;
Uit zynen doodt zien wy het leven daagen,
Waardoorw’ in ons de levenskracht gevoelen
Om, door ‘t geloof, op ‘t eeuwig heil te doelen.
15 Hier van geeft hy verzeekring door het teken,
Als wy het broodt zien door den Dienaar breeken,
En dat de wyn voor ons wordt ingeschonken.
Daar zien wy hem gelyk aan ‘t kruis geklonken,
En dat zyn bloet stroomt neder uit zyn wonden,
Alleen de prys tot zoen van onze zonden.
16 De Her heeft ons zyn vleesch tot spys gegeeven,
Tot waare spys: zyn bloet drenkt ons ten leven,
Wanneer de ziel is blaakend’in verlangen,
Om door ‘t gebruik hem tot haar heil t’ontfangen,
Als vindend’ in het lyf en bloet des Heeren
Al wat zy kan tot zaligheit begeeren.
17 Hier vindt zy ‘t heil in Iesus diepe wonden.
| |
[pagina 290]
| |
Hier vinde zy zich van schuldt en straf ontbonden.
Hier vindt zy Godt vertzoent in Iesus lyden.
Hier krygt zy kracht om ‘t misdryf te bestryden.
Hier ziet zy ‘t licht opdaagen in het oosten,
Ia, alles dat haar sterken kan en troosten.
18 Dit Englenbroodt sterkt haar met niewe krachten.
Dit zuiver bloet kan al haar leet verzachten.
Zy word verrukt ten hemel opgenomen
Zy voelt in zich de hemelgaven stroomen,
En wordt geleidt aan Godes wellustbeeken,
In ‘t klavergroen, daar niets haar kan ontbreeken.
III Ruste.
19 Maar, wie schrikt niet voor dees’ verborgentheden,
Waarin de mensch zich voedt met menschenleden
En zynen dorst met menschenbloet moet laaven?
Zien wy die leer in ‘t Evangeli staaven,
Zoo staat ons toe naaukeuriglyk t’ontvouwen
Wat zy beduidt, als wy haar recht beschouwen.
20 Des Heilants vleesch word waarlyk spys geheten
Met klaar bevel dat yder het moet eeten,
Die door hem zoekt het leven te verwerven.
Zoo magmen ook zyn bloet tot drank niet derven
Dewyl het als de heilbron is gegeeven,
Met krachten om onsterfelyk te leeven.
21 Des Heeren vleesch steekt om in hem te blyven
En hy in hen, dien hy zich in komt lyven,
Als leden van zyn lichaam en gemeente.
Hy kent hen voor zyn lichaam en gebeente,
Zoodat zy zyn vereenigt met elkandren
Door d’eenigheit die nimmer zal verandren.
22 Doch schoon het vleesch des Heilants strekt toe spyze,
Zoo eetmen hem op een verborge wyze,
Wanneermen zich zyn lyden toe komt passen.
| |
[pagina 291]
| |
Gelyk de ziel word in den Doop gewasschen,
Door Iesus bloet van alle vuile vlekken,
Zoo kan zyn vleesch haar ook tot spyze strekken.
23 Die Ga naar voetnoot(a) eeren is in Iesus te gelooven,
Als die op d’aard’ is afgedaalt van boven;
Die aan het kruis voor ‘t menschdom heeft geleden,
En, tot ons heil, ten bloede toe gestreden,
Zoodat hy aan ‘t vervloekte hout most sneeven:
Alleen de grondt van zaligheit en leven.
24 De Heilant word door waar geloof ontfangen,
Door waar geloof moet hem de ziel aanhangen,
En al haar heil op zyn verdiensten bouwen.
Op Iesus rust alleen al haar betrouwen,
Op ‘t klaarst verbeeldt door deeze liefepanden,
Ia klaarder dan door Moses offerhanden.
IV Ruste.
25 Maar, om het stuk naaukeuriger t’ontleeden,
Zoo staat ons toe wat dieper in te treeden,
Opdat wy met aandachtigheit bemerken,
Hoe Iesus vleesch en bloet de ziel versterken,
En in ‘t gebruik tot zaligheit verstrekken:
‘t Geheim dat ons de Schriften klaar ontdekken.
26 Schoon Iesus is verheerlykt in den hemel,
In ‘t eeuwig licht, ver van dit aardtsch gewemel,
Zoo is hy daar als ‘t Hooft van zyne Kerke,
Opdat hy voort haar zaligheit bewerke,
Zoo zegeryk voor haar aan ‘t kruis verkregen,
En dat hy is naar ‘t heiligdom gestegen.
27 Hy, op den troon der heerlykheit gezeten,
Komt zyn genaad’ den zynen toe te meeten,
En laat zyn Geest in hunne zielen vlieten,
Waardoor zy zyn vereeniging genieten,
Ia een zijn als het Hooft met zyne leden:
In vast verbandt, dat nooit wordt afgesneeden.
28 Ons vleesch, hoewel ‘t op aarde noch moet stryden,
| |
[pagina 292]
| |
Is waarlyk in den hemel buiten lyden
Naardien wy daar den Heilant zyn deelachtig.
Zyn vleesch en been is ‘t onze dan waarachtig,
Het geen, opdat wy ‘t zeker zouden weeten,
Wy door zyn kracht gevoelen onder ‘t eeren.
29 Gelyk het broodt verstrekt tot onze spyze,
Is Iesus vleesch ook broodt naar zyne wyze,
Het Manna om de zielen te versterken,
En in haar kracht tot zaligheit te werken:
Gelyk hy eens is afgedaalt van boven
Voor allen die in zynen naam gelooven.
30 Dus drinken wy ook waarlyk ‘t bloet des Heeren,
Maar door geloof, als Iesus woorden leeren,
Zoodat wy deel aan zynen kruisdoodt krygen.
Wanneer wy slechts naar zyn genade hygen,
Zoo worden wy verzadigt onder ‘t eeten,
Waardoor wy d’aard’ en ‘t aartsche goed vergeeten.
V Ruste.
31 De Heilant, eer hy voer naar ’s hemels woning,
Opdat hy daar geëert wierd als de Koning,
En Oppervorst van hemel en van aarde,
Waartoe hem Godt in ‘t openbaar verklaarde,
Most eerst den doodt, den bittren kruisdoodt lyden,
Om zyne Kerk van schuldt en straf te vryden.
32 Hy, met den last van ’s Hemels vloek belaaden,
Wordt in den nacht van Iudas stout verraaden,
Zyn’ leerling, die zyn tafel had genoten.
Maar deeze schicht, van hooger handt geschoten
Wist Iesus, naar zyn Goddelyk beseggen,
Dat hem op ‘t end zyns levensloop zou treffen.
33 Nadat hy dan het Paaschlam had gegeeten,
En Iudas zyn ondankbaarheit verweeten,
Neemt hy het broodt en dankt eerst zynen Vader,
Dat hy het, door zyn milde zegenader,
Tot ’s menschen nut, laat spruiten uit der aarde,
Waarna hy voort zyn’ jongsten wil verklaarde.
| |
[pagina 293]
| |
34 Zoo dra hy had het heilig broodt gebroken,
Zoo heeft hy tot zyn leerlingschaar gesproken,
En midlerwyl het broodt haar aangeboden:
Neemt, zegt hy, eet, als myne feestgenooden,
Naardien het is myn lichaam, u gegeeven,
Opdat gy door dit levensbroodt zoudt leeven.
35 Myn lichaam strekt, op een verborge wyze,
U inderdaadt tot eene waare spyze,
Terwyl ik het voor u aan ‘t kruis laat breeken.
Eet dan dit broodt ten onderpandt en teken
Dat ik my voor u offer’ en laat slagten
Om ’s hemels wraak en gramschap te verzachten.
36 Toen nam de Heer den beker in zyn handen,
Het tweede van de Goddelyke panden,
Waarin de wyn voor haar was ingeschonken;
De Heer beveelt dat hy word’ omgedronken,
Naardien zyn bloet hun dus tot drank verstrekte,
Die hen versterkt, en ‘t leven in hun wekte.
VI Ruste.
37 Die, zegt de Heer, is ‘t bloet voor u vergoten,
Tot lossinge van myne Kerkgenooten,
De diere prys dien ik voor hun betaale;
Opdat Godts gunst in hunne zielen straale,
En zy hierdoor by hem verzoening vinden,
Om door geloof aan my zich te verbinden.
38 Wilt my hier by, en mynen doodt gedenken,
Hoedat u Godt komt zynen Zoone schenken,
En ik voor u uit zuivre liefde sterve,
Opdat gy ‘t heil in ‘t glorieryk beërve,
De zaligheit, nooit wisselbaar door tyden,
De groote vrucht van dit myn offerlyden.
39 Wy hooren dit den Ga naar voetnoot(b) Kruisgezant verhaalen,
Opdat het mogt in onze zielen straalen,
Wanneer hy vraagt, omtrent het bloet des Heeren,
Of wy niet klaar uit zyne woorden leeren,
| |
[pagina 294]
| |
Dat door den kelk gemeenschap word verkregen,
Aan ’s Heeren bloet en Priesterlyken zegen
40 Dan vraagt hy voort: of ‘t broodt, dat wy zien breeken,
Niet toont, als in een zinnebeeldt en teken,
Datw’ in der daadt in zyn gemeenschap leeven,
Zoodat zyn vleesch ons wordt tot spys gegeeven,
En dat zyn bloet komt onze zielen laaven;
Om Godts verbondt in eeuwigheit te staaven.
41 Gelyk nu ‘t broodt maar een is, schoon gescheiden,
Zoo moet ons dit tot die gemeenschap leiden,
Datw’ alle maar een lichaam zyn te schatten,
En nimmer van dees’ eenheit moeten spatten’
Naardien wy van een broodt des Heeren spyzen,
‘t Geen zonneklaar dees’ eenheit aan komt wyzen.
42 O eenigheit! ô bandt der kruisgemeente!
Die met den Heer een vleesch is en gebeente;
Waar wordt gy thans in Christus Kerk gevonden?
Hoe jammerlyk is uwe bandt geschonden!
Herleef, herleef in Sions muur en wallen,
Door haar en twist schier tot den grondt vervallen.
ZIELZUCHT.
 43 Barmhartig Godt, ô Godt van heil en leven,
Die uwen Zoon hebt in den doodt gegeeven
Om ‘t menschdom vry van zyne schulde te koopen:
Wy alle, die op uw genade hoopen,
| |
[pagina 295]
| |
 Wy koomen hier om ‘t Avondtmaal t’ontfangen,
Het zegel aan het heilverbondt gehangen.
44 Wy koomen hier ‘t verborgen Manna zoeken,
Dat, naar de taal van uw orakelboeken,
De spys is om het leven nooit te derven.
Wy zochten ‘t heil alleen in Iesus sterven,
Als ‘t offer dat de schuldt voor ons betaalt heeft,
Gelyk hy klaar in ‘t Nachtmaal afgemaalt heeft.
45 O Iesus, die, op een verborge wyze,
Ons geeft uw vleesch tot onzer zielen spyze,
Gelyk uw bloet tot haaren drank moet strekken;
Koom, koom in ons het niewe leven wekken;
Opdat wy u waarachtiglyk genieten,
Doordieng’ in ons laat uw genade vlieten!
456 Vereenig ons met u, ô Heer en Heilant,
En lei ons in uw groeizaam klaverweilandt,
Naardien gy zyt de Herder uwer schaapen,
Op wienz’ altoos gerust en veilig slaapen;
Gelei ons ook aan uwe wellustbeeken,
Dewyl ons nooit iets by u zal ontbreeken.
*****
47 Woon in ons, Heer, tot prys van uw genade.
Dat ons uw vleesch aan uwen disch verzaade;
Uw dierbaar bloet zoo onze zielen drenke,
Dat ons geen leet in ‘t geestlyk leven krenke.
Laat uwen Gerest in onze harten stroomen,
Om naar den Geest meer krachten te bekoomen.
48 Regeer, regeer, als Hooft, ons uwe leden,
Opdat wy aan uw heilge tafel treeden
Met heilig vier in onze borst ontstoken;
Opdat uw vleesch, op Golgotha verbroken,
En Offerbloet, gevloeit uit uwe wonden,
Verstrekken tot vergeeving onzer zonden.
|