Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3887. 1638 december 15. Van G.J. Vossius¹⁴.

Illustrissime domine,

Multum doleo de excessu optimae socrus tuae¹⁵, quicum memini me non semel domi tuae prandere et sermones serere non injucundos pro temporibus illis, quibus omnia mutationem reipublicae in pejus minabantur. Interea optime scis magis agendas esse gratias Deo, quod ei vitam concesserit tam diuturnam ut et tempora meliora et tot bellos conspiceret nepotes neptesque quam dolendum, quod non ulterius ei reliquerit vitae usuram.

Leydensibus itidem ereptus Petrus Cunaeus¹⁶, magnum ejus academiae columen. In Zelandiam ierat, unde aeger rediit domum.

14 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK. III E l.¹⁶⁷. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist. Eccl., p. 796; Voss. Ep., p. 362; Voss. Op. IV Ep. p. 248. Beantw. dd. 1 januari 1639.aant.

15 Maria Nicolaï; zij was op 16 oktober 1638 overleden.

16 Petrus Cunaeus was op 2 december 1638 overleden.

[p. 751]

Collega Barlaeus¹ iam tertium mensem laborat quartana. Metuitur ei a μαϱασμῷ, ut convalescat; non videtur idem fore, qui quondam. Afflixit valetudinem opere properando, quod nunc excuditur. Est hoc de ingressu reginae matris² in urbem nostram et honore pompae ei exhibito³. Typis prodibit augustis, plurimis exornatum picturis. Atque hoc, quod dixi, non dissimulat apud amicos. Sed multum metuo, ne morbum hunc inde contraxerit, quod nimis ad animum revocaret, quae adversus eum scripta sunt a doct. Vedelio⁴ et magistro Sckokio⁵. Hic Ultrajecto iam in Daventriensem scholam concessit ac opere postremo⁶, quod vernacula scripsit lingua⁷, minatur librum iustum, quo comprobet te quoque in castris militare Socini⁸. Nam illa de Satisfactione Christi⁹ tantum temporum illorum gratia, quo facilius falleres, scripsisse; ubi illa via non processit, te larva deposita ostendisse, quis fores, in libris de Veritate religionis Christianae¹⁰. Ubi minime sacrae Triados mysterium tradas¹¹, dicas Mosem populo tantum temporalia promittere, Christi praecepta nova esse ac perfectiora Mosaicis; Christum dici filium Dei, quia natus sit e virgine, conceptus e spiritu sancto. Arbitror non defore his terris, qui respondeat. Sed multum intererit, a quo id fiat. Etiam hoc pro se advocat, quod Crellio¹² non responderis; quasi non theologorum hic aeque caussa agatur ac tua¹³; quasi item, jam semel acerbis Ravenspergeri¹⁴ maledictis - quem a Sibrando¹⁵ ad haec incitatum mihi ex

1 Caspar Barlaeus.

2 Maria de Medici.

3 Medicea Hospes, sive Descriptio Pvblicae Gratvlationis, qua Serenissimam, Augustissimamque Reginam, Mariam de Medicis, excepit Senatvs Popvlvsqve Amstelodamensis. Auctore Caspare Barlaeo. Amstelodami, Typis Iohannis & Cornelii Blaev, MDCXXXVIII.

4 Nicolaas Vedelius (1596-1642), hoogleraar aan de Illustre School te Deventer.

5 Martinus Schoock.

6 De gedrukte uitgaven hebben abusievelijk de lezing: opera postrema.

7 Claere en oprechte ontdeckinge der genaemder Remonstranten, zie no. 3764, p. 571 n. 5. Hierin (p. 114) komt Schoock terug op het lofdicht van Barlaeus op Menasseh ben Israel: ‘Daernae gaet den Libellist voor Barlaeus pleyten, welckers schandaleus gedicht gestelt voor 't boeck van den Jootschen predicker Manasses Ben-Israel ick ende D. Vedelius in besondere tractacten hebben ontdeckt ende wederleyt’. Zie hierover dl. VIII, p. 54 n. 1.

8 De antitrinitariër Faustus Socinus (1539-1604).

9 Defensio fidei catholicae De satisfactione Christi Adversus F. Socinum; zie Ter Meulen-Diermanse no. 922.

10 Sensvs librorvm sex, qvos pro veritate religionis Christianae Batavice scripsit Hugo Grotius Lvgdvni Batavorvm MDCXXVII; zie Ter Meulen-Diermanse no. 944.

11 Zie Brandt-Cattenb., Leven van Huig de Groot I, p. 377.

12 Zie Claere en oprechte ontdeckinge der genaemder Remonstranten, p. 114: ‘Hadde de Heere Grotius noch liefde tot Christus, hij soude zijn boeck van de Voldoeninge Christi, defenderen of door yemant van sijne confraters de Remonstranten doen verdedigen tegen 't Examen van den Sociniaensche Leeraer Crellius’. Over Joannes Crellius zie men dl. V, p. 145 n. 1.

13 Vgl. Horatius Epist. I, XVIII, 84: tua res agitur.

14 Herman Ravensperger (1586-1625). In 1617 publiceerde hij De Libro Clarissimi, Consultiss. & Amplissimi viri, Dn. Hvgonis Grotii, Civitatis Rotterodamensis Syndici, & in Collegio delegatorum ab Illustribus Hollandiae & Westfrisiae Ordinibus Senatoris, cvi titvlvs est, Defensio fidei catholicae de Satisfactione Christi; adversvs Faustum Socinum Senensem; Herman Ravenspergeri Ivdicivm. Groningae, Excudit Iohannes Sassius, Ord. & Academiae Typ. Anno M.DC.XVIII. Zie ook Ter Meulen-Diermanse, Bibliographie de Hugo Grotius, p. 456-458.

15 Sijbrandus Lubbertus, hoogleraar te Franeker.

[p. 752]

affine¹ utrique eorum amicissimo probe constat -, foede adeo exceptus sapienter hoc iis relinquas, qui nihil, nisi quod ipsi faciunt, recte factum putant.

Sed de ipso satis: quem Voetii² esse hyperaspistem satis scire te puto atque ab eo sua legi, priusquam excudantur, fatetur aperte. Eo Heinsius noster³ utitur amico, ut mirandum non sit, si disertim scribat non te minus eruditum esse Heinsium; sed nominis esse hunc magis honesti. Deus meliorem largiatur mentem et adolescenti⁴ et triumviris⁵, qui eius opera tam turpiter abutuntur.

Hortensius⁶ hac hieme hic subsistet. Interea parabit se ad hoc, ut paratior sit ad colloquendum cum Galilaeo de Galilaeis⁷ coram vel per internuncios aut literas e loco aliquo tuto ac propinquo.

Blauwius senior⁸ vita excessit. Filiorum⁹, quibus cura est typographiae alter aegrotat. Quid de Meursianis¹⁰ tandem decrerint, plane ignoro. Danicam eius impressere historiam¹¹; at non videntur facile aggressuri ea, quae ad veterum scriptorum emendationem¹² vel Romanas aut Graecas antiquitates¹³ pertinent. Jansonius¹⁴, de quo scripseram¹⁵, vir est honesti nominis, sed partium, quas contra[-re]monstrantium vocant, usque adeo studiosus, ut a paucis eo vincatur.

De affinis meae junioris in Zelandia agentis¹⁶ filio¹⁷, si quid scripsero, Asoti is nomine literis meis signabitur. Videtur hinc in Britanniam, inde in Gallias recta Lutetiam iturus. Nolim te amore familiae Junianae decipi a quoquam. Alioqui haec non scriberem. Et, ut puto, deinceps quoque aliquid exarandum erit.

Salutant te, conjugem lectissimam et liberos plurimum omnes mei¹⁸. Amstelodami, MDCXXXVIII. XV Xbris St. N. Τάχιστα.

Tuus aeternum
G.J. Vossius.

1 Johan Casimir Junius (1582-1624).

2 Gisbertus Voetius.

3 Daniel Heinsius.

4 Schoock.

5 Voetius, Heinsius en, wellicht, Vedelius.

6 Martinus Hortensius.

7 Galileo Galilei.

8 Willem Jansz. Blaeu († 21 oktober 1638).

9 Dr. Johan Blaeu (1596-1673) en diens broer Cornelis.

10 Johannes Meursius, hoogleraar in de geschiedenis en staatkunde te Sorø in Denemarken.

11 Zie no. 3802, p. 624 n. 6.

12 Vgl. p. 624.

13 Vgl. p. 624.

14 De Amsterdamse drukker en uitgever Johannes Janssonius († 1664).

15 Zie no. 3802, p. 625 n. 6.

16 Johanna Junius, gehuwd met Isaac de Brune (1592-1628).

17 Johan de Brune de Jongere (1616-1649).

18 Zie no. 3558, p. 256 n. 1 en p. 257 n. 2.

Adres: Illustrissimo viro, Hugoni Grotio, Serenissimae Reginae et regni Suecici legato ordinario ad regem Christianissimum Lutetiae Parisiorum.

Opschrift (met andere hand): Ger. Joan. Vossius Hugoni Grotio S.P.

[p. 753]

In dorso schreef Grotius: 15 Dec. 1638 Vossius.

En boven aan de brief: Rec. 27 Dec. Versus mei de Triade¹. - Epist. sub Reigersbergio. Iunii² Sententia de Plessaeo³. Manasses.

Met andere hand: De Voetio, Schokio, Vedelio etc.

1 Zie de verwijzing op p. 751 n. 11.

2 Franciscus Junius Sr.

3 Philippe de Mornay, heer du Plessis-Marly; vgl. Claere en oprechte ontdeckinge der genaemder Remonstranten, p. 112.