Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2860. [1636] november 30? Van G.J. Vossius¹.

Illustrissime Domine,

Quas nono Julii scripseras², eas demum IX Octobris accepi a Vander-Burchio³. Tantae morae caussa est, quod eas literas cum erudito Philolai opere⁴ cistae suae incluserat, nauta autem Rhotomagensis, cui hanc commiserat, tam sero appulerit.

Hesterno die Hortensio⁵ legendum Philolaum dedi, qui valde eo capitur. Ac Blauwius⁶ excudere est paratissimus. Idem excudere avet Ἀνϑολογίαν tuam⁷, sed conditione hac, si placeant typi, quibus usus in tuo de Jure Belli⁸; majores enim non habet.

Maimonides filii τοῦ μαϰαϱίτου⁹ post mensem, ut spero, editus erit. Excuduntur¹⁰ et nostra de origine et progressu Idololatriae¹¹.

Ringitur Meursius¹², quod post triennii moram necdum sua orsus sit Blauwius. Prorsus ei injurius est: si non alio nomine, saltem inedita tot retinendo eumque frustrando¹³ pretio eo¹⁴, quod ex dedicatione a magnatibus in Dania rediret¹⁵.

1 Gedrukt Ep. ex mus. I. Brantii, p. 140. Voss. Ep., p. 333; Voss. Op. IV Ep., p. 229. Antw. op no. 2664; beantw. d. no. 2885. In de edities der Voss. Ep. en der Voss. Op. IV Ep. staat de brief, die zeker van 1636 is, tussen die van het jaar 1637 gedateerd op prid. Kal. Novemb. zonder vermelding van jaar. Ik vermoed, dat de datering van de Ep. ex Mus. I. Brantii op prid. Kal. 10 Decembris [1636] de juiste is en wel op grond van het overigens niet al te sterke argument, dat Vossius spreekt van: ‘... eas demum IX Octobris accepi’, terwijl hij, als hij op 31 oktober geschreven had, wellicht gesproken zou hebben van: XI huius mensis.aant.

2 No. 2664.

3 Niet nader geïdentificeerd.

4 Philolaus is een pseudoniem van de astronoom Ismaël Boulliau; het betreft zijn Philolai sive dissertationis de vero systemate mundi libri IV, dat in 1639 bij Blaeu te Amsterdam het licht zag.

5 Martinus Hortensius; zie no. 2664, p. 248 n. 8.

6 De Amsterdamse uitgever Willem Jansz. Blaeu.

7 Zie VI no. 2407, p. 426 en n. 7 aldaar.

8 De editie van 1632; zie Ter Meulen-Diermanse, no. 569.

9 Rabbi Moses ben Maimon; zie over hem IV, p. 15 n. 9. Vossius' zoon Dionysius (zie over hem IV, p. 330 n. 2) had diens (הנֶשְׁמִ הרָוׄתaant.) in het latijn vertaald; het zag eerst in 1641 het licht onder de titel: R. Mosis Maimonidae De Idololatria liber. Cum interpretatione Latina & notis Dionysii Vossii. Amsterdami, Apud Ioh. & Corn. Blaev.

10 De edities der Voss. Ep. en der Voss. Op. IV Ep. hebben: excudentur.

11 Gerardi Ioannis Vossii De Theologia gentili, et physiologia Christiana: sive de origine ac progressu idololatriae; deque naturae mirandis, quibus homo adducitur ad Deum, libri quatuor. Amstelodami 1641.

12 Johannes Meursius, sedert 1625 hoogleraar in de geschiedenis en de staatkunde te Sorø in Denemarken, voordien te Leiden.

13 De editie der Voss. Ep. heeft resp. ‘retinet’ en ‘frustratur’.

14 De woorden ‘pretio eo’ ontbreken in de editie der Voss. Ep.

15 De passus ‘Ringitur ... rediret’ ontbreekt in de uitgave der Voss. Op. IV Ep.

[p. 543]

Salmasius¹ necdum reversus, sed ex Riveto² intelligo propediem affore. Aliud metueram. Sed gaudeo, quod nolit illis gratificari, qui in Galliis remansurum sperarant.

In filio tuo³ nihil vel nos vel alius hic desiderat quicquam.

Lues, quae superiori anno plus minus duodeviginti millibus Leidae absumpsit⁴, vehementer satis Harlemi hoc anno grassata; minus urbe nostra; sic tamen, ut ante mensem unum alterum de hebdomade tolleret supra sexcentos; nunc longe remisit, siquidem intra idem spatium infra trecentos amittimus.

Heinsius⁵, ut specimen ostenderet observationum suarum in Novi Instrumenti libros⁶, philyram⁷ excudi curavit. Sed nondum contigit videre, nec super eo laboro. Subinde fallor, sed vix arbitror illud hic fore. Jam sexennium est, quod paratum sese diceret ad editionem. Si est, qui fuit, non intra alterum sexennium id erit. Praeclarum est ingenium, sed a majoribus studiis ad tantam rem non satis paratum. Sed ipse viderit. Nihil mihi hic seritur aut metitur. Minus malignus esset, amore esset dignissimus utriusque nostri.

De iis, quot ad Rempublicam hanc pertinent, quid scribam? Aliunde illa melius, potissimum ex affine Reigersbergio⁸ cognosces.

Illustrissimae dominae conjugi tuae salutem a me et meis⁹, uti et optimis liberis¹⁰,

Amstelodami.

Illustri nomini tuo addictissimus
Ger. Jo. Vossius.

1 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise, hoogleraar te Leiden; hij vertoefde met verlof in zijn vaderland.

2 De gewezen Leidse theologie-professor André Rivet.

3 Grotius' tweede zoon Pieter; hij verbleef om studieredenen in het vaderland.

4 Uit ‘absumit’ gecorrigeerd op grond van de Voss. Ep. en Voss. Op. IV Ep.

5 Daniel Heinsius.

6 Danielis Heinsii Sacrarvm Exercitationvm ad Novvm Testamentvm Libri XX. Lugd. Bat. MDCXXXIX; zie no. 2773, p. 407 n. 11.

7 Voor dit gebruik van lindebast zie men Justinianus, Dig. XXXII, 1, 52 (Ulpianus, Lib. vices. quarto ad Sabinum).

8 Grotius' zwager Nicolaes van Reigersberch.

9 Zie voor hun namen VI, p. 95 n. 15.

10 Thuis waren slechts Cornelia en Diederik.

Prid. Kal. 10 Decembris¹¹.

11 Er zal in originali ‘Xbris’ gestaan hebben.

Adres, boven aan de brief: Illustrissimo Domino, Hugoni Grotio, Reginae Serenissimae et Regni Suecici legato ad Christianissimum Regem Galliarum. Lutetiam Parisiorum¹².

12 De uitgave der Voss. Ep. volstaat met: Hugoni Grotio, Lutetiam Paris.