Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2242]

571. Ic sie die morghensterne.

A.

1.
Ic sie die morghensterne,
heer Jesus claer aenschijn;
hi weckede mi mit liden:
danc hebbe die Here mijn.

2.
‘Wat is daer dat mi wecket
ende mi niet slapen en laet?
ic wil die werelt laten
ende al haer toeverlaet.’

3.
- ‘Dat bin ic, ridder coene,
een Heer die voor u strijt;
wanneer wildi mi lonen
al minen arrebeit?’

4.
- ‘Ghenade, Here, ghenade!
siet aen u selves lof,
ic soude u gheerne dienen,
condic of mochtic noch.

5.
‘Het gaet vast aen een ende,
hoe gheerne waer ic daer,
daer ic mit claren bekennen
die waerheit mochte verstaen.’

6.
- ‘O siele, ghi staet so stille,
ghi en comet mi niet so nae,
dat ghi mit claren bekennen
die waerheit mochten verstaen.’

7.
- ‘Ghenade, Here, ghenade!
och lieve Here mijn,
ic soude so gheerne volbrenghen
den liefsten willen dijn.’

8.
- ‘Och siele, lieve siele,
nu doet den willen mijn,
boven alle gheschapen dinghen
suldi die liefste sijn.’

[p. 2243]

 

9.

 

- ‘Sal ic boven allen dinghen

 

die alreliefste sijn,

 

so draghe ic u op mijn wesen,

 

want Here dat is doch dijn.’

 

 

 

10.

 

Och dat een gheestelic herte

 

hem so becommert in deser tijt,

 

dat God of sine ghenade

 

geen stede in hem en vint!

1, 2. heer bijgev. - 3, 4. t.: arbeit.

B.

1.
Ic sie die morghensterre,
heer Ihesus claer aenscijn:
‘ic gruet u sonder merren
met alder herten mijn.

2.
‘Och wie mach ic daer horen
maken so suet ghebaer?
Het luydet in mijnen ooren
oft gulden herpen waer.’

3.
- ‘O siel, wildi mi minnen
ende mi bekennen bat,
ende mi daer mede ghewinnen,
ic ben dijnre herten scat.’

4.
- ‘Ihesus, och lief vercoren,
mijn troost, mijn toeverlaet,
verleent mi al te voren
te volghen uwen raet.’

5.
- ‘Wildi bi rade leven,
so laet uws selves raet,
en wilt dat al begheven
daer uwen sin toe staet.’

6.
- ‘Sijn dit die naeste weghen?
so ben ic seer vervaert:
natuer die en wils niet pleghen,
het is haren rechten aert.

7.
- ‘O siel, slaet op u oghen,
siet aen mijn bitter pijn,
mijn edel bloet verdroghen;
wildi mijn beter sijn?’

8.
- ‘Wildi mi niet begheven,
Ihesus, mijn gulden pont,
so wil ic u al mijn leven
dragen in minen gront.’

9.
- ‘O siel, sou ic u laten?
neen ic, in gheenre stont;
ic ben om uwer baten
ter dood toe seer ghewont.’

10.
- ‘O Heer, u bedructe tranen
gheeft mi doer u oetmoet,
en dat ic, mits u vermanen,
mach vercrighen dat eewighe goet.’

11.
- ‘O siel, ontfaet die crone,
mijn trou die gheve ic di;
mi suldi hebben te loone,
en scheyt nu niet van mi.’

5, 2. t.: selfs.

C.

1.
‘Ick sie die morghensterre,
heer God u claer aenschijn,
daer af ben ick so verre;
dies mach ick wel droeve sijn.

2.
‘Wie is hi die daer singhet
ende mi niet rusten en laet?
Mi dunct, dat hi mi dwinghet
te kennen mijn misdaet.’

[p. 2244]

 

3.

 

- ‘Dat ben ick, reden koene;

 

ick hebt u langen tijt gheseyt,

 

dat ghi moet gheven soene,

 

al duncket u arbeyt.’

 

 

 

4.

 

- ‘Och reden, laet dat varen

 

ende en spreect daer niet meer of;

 

wilt God, ick sal noch tiaren

 

wel quiten mijn belof.’

 

 

 

5.

 

- ‘Nature, ghi beyt te langhe,

 

dies ben ick seer vervaert:

 

want ons heeft in bedwange

 

die doot die niemant en spaert.’

 

 

 

6.

 

- ‘Waer ic mi wende oft keere,

 

ghi en doet mi gheen verdrach;

 

altoos wilt ghi mi leeren

 

te laten dat ick plach.’

 

 

 

7.

 

- ‘Conde ic u daer toe bringen,

 

dat ghi wilde hooren na mi,

 

wij souden met vruechden singen

 

een liet van minne vry.’

 

 

 

8.

 

- ‘Den tijt is om gheleden;

 

daer coemt mi sorghe af,

 

dat ic den tijt voerleden

 

niet weder halen en mach.’

 

 

 

9.

 

Dit sullen wi beclagen seere

 

in onser herten gront,

 

dan sal God onse heere

 

sijn gratie ons maken cont.

D.

1.
Ick sach de morgen sterne
her Ihesus in claren schyn;
he weckede my myt liden,
danck hebbe de here myn.

2.
‘Wat ist, dat my wecket,
und my nicht slapen en let?
ick wyl de werlt verlaten
und al er toverlat.

3.
‘Genade, here, genade!
seet an jw creatur und solves lof!
ick solde jw gerne deynen,
konde ick of mochte ick noch.

4.
‘Eth geit vast an den ende;
wu gerne wer ick dar,
dar ick myt klaren ogen
de warheit mochte verstaen.’

5.
- ‘Och zeile, gy staet so stylle,
und gy en komen my nicht so na,
dat gy myt claren bekennen
de warheit mogen verstaen.’

6.
- ‘Genade, here genade,
och leve here myn!
ick solde so gerne vullebrengen
den levesten wyllen dyn.’

7.
- ‘Och zeile, leve zeile,
nu doil den willen myn;
boven allen geschappenen dyngen
solle gy de leveste sijn.’

8.
- ‘Sal ick boven allen dyngen
de alder leveste syn,
so drage ick dy up myn wesen,
want, here, dat is doch dyn.’

9.
Och, dat eyn geistlick herte
em so bekummert in dusser tydt,
dar God und syne genade
gyhe stedde in en vynt.

[p. 2245]

Tekst.

A. Hoffmann v.F., Niederl. geistl. ldr., nr. 86, bl. 175, zonder wijsaanduiding; - B. Dit is een suverlijc boecxken, Antw. 1508, bl. 46^vo, ‘dit liedeken gaet alst beghint’; - Een dev. en̄ prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 204, uitg. D.F. Scheurleer, bl. 236, ‘die wijse alst begint’, hierboven weergegeven en Het hofken der gheest. liedekens, Loven 1577, bl. 122, ‘dit liedeken gaet alst begint’, beide met jongere spelling; - C. Een dev. en̄ prof. boecxken, 1539, nr. 211, bl. 242, ‘op die selve wise’, de wijs van nr. 204, hierboven weergegeven, en Het Paradiis der gheest. vreuchden, Antw. 1617, bl. 180, met wijsaanduiding: ‘Het was een schip geladen (vgl. hiervoren III, nr. 484, bl. 1880: “Het comet een schip gheladen”, een lied met denzelfden strophenbouw) off: Schoon lief, wilt my troost gheven’. Deze laatste wijs komt in veel 17^de-eeuwsche liederboeken voor. De melodie is te vinden o.a. bij Theodotus, Het Paradys der geestelijke en kerckelijke lofzangen, (1621), uitg. Antw. 1648, bl. 558, met verzending naar bl. 219, waar zich met stemaanduiding: ‘Mijn herte wilt nu vluchten, etc.’, voordoet het lied: ‘Komt heyligh Geest vol machten’; - Stalpaert, Extractum catholicum, Loven 1631, bl. 83, voor: ‘Die na de waerheyd wenschen’; - in Het prieel der gheest. melodie, Brugghe, 1609, bl. 139, zonder wijsaanduiding, voor: ‘Hoe veel so moetet lusten’, en in La pieuse alouette, Valencienne 1619, I, bl. 373, voor: ‘Sache ton origine’, zoodat ze waarschijnlijk van Fransche afkomst is.

In A noemt Jesus zichzelf ‘ridder coene’, in B wordt de ‘ridder’ door de minder dichterlijke, meer scholastieke ‘reden’ vervangen, terwijl in D optreedt de ‘knape koene’.

Nrs. 205-211, bl. 237-242 van Een dev. en̄ pr. b., waarvan de aanvangs-regelen volgen, werden voorgedragen op dezelfde wijs als nr. 204: ‘Ick sie mijns levens eynde’; - ‘Maria coninghinne’; - Ick ligghe in desen dale; - ‘Ick wil mi gaen bekeeren’; - Ick drage dat liden verborghen (zie hierna) ook gezongen op de wijs: ‘Het reedt een ridder wt jaghen’; - ‘Tis recht dat wi die maget eeren’, ook voorgedragen op de wijs: ‘Had ick eenen getrouwen bode’ (zie dit laatste lied hierna); - ‘Ick sie die morghensterre // Heer God u claer aenschijn’.

D. Hölscher, Niederdeutsche Lieder und Sprüche, Berlin, 1854, nr. 49, bl. 102. - J. Bolte, Das Lb. der Anna von Köln (15^de-16^de eeuw), in Zeitschr. für deutsche Philologie, XXI (1888), bl. 129 vlg., vermeldt eene tweede Nederduitsche lezing: ‘Ich sien den morgens sterren // ons heren clair anschyn’, 11 str., en een daarvan zeer afwijkenden tekst: ‘[I]ch sach den aventz-sterre // ons heren claren anschyn’, 13 str.

Melodie.

Zie hiervoren I, nr. 66, bl. 326, het wereldlijke lied: ‘Ic sie die morgen sterre’.