Het oude Nederlandsche lied. Deel 3

[p. 2175]

[6. Meiliederen (geestelijke)]

554. Och hoe lustelic is ons die coele mei ghedaen.

A.

1.
Och hoe lustelic is ons die coele mei ghedaen
ende sprutet uut mit bloemkens menigherleie;
so wie mit druc ende liden is bevaen,
in Jesus wonden sal hi hem vermeien.

2.
Nu sijn die telgheren wide uutghespreit
ende bloeijen schoon ghelijc den roden rosen;
so wie sijne sonden te rechte beschreien wil,
onder desen boom so sal hi hem verposen.

3.
Die mei is ons al bi den wech gheset
op enen berch ende die is also hoghe,
op dat een ieghelic sonder let
die rosenmei vrilic aenschouwen moghe.

4.
Hoe recht op ghewasaen so is die edele mei,
gheplantet in also diepen dale;
dat is Maria, die maghet rein;
van minnen so starf die fine nachtegale.

5.
O edel nachtegale, die alreschoonste boom
die hadde sine blade so wide doe ontloken,
hi sanc so lude die seven noten hooch,
so dat sijn edele hertken is ghebroken.

6.
Nu is die nachtegale fier ghebleven doot
al omme die minne van eenre schoonre joncfrouwen;
hi is ghecomen al uut sijns vaders schoot,
waer sach ieman ghelijcheit deser trouwen?

[p. 2176]

 

7.

 

So wie sine sinne noch onghestadich sijn

 

ende uutghedeelt tot eerdeschen creaturen,

 

die merke wel aen den nachtegale fijn,

 

hoe hi den doot omme onsen willen wonde besuren.

2, 4. onder desen boom. De meiboom was een teeken van herleving; daar men nu sedert onheuglijke tijden het kruis met een boom vergeleek (zie hiervoren III, bl. 2129-30) en hem den boom des levens, ‘lignum vitae’ noemde, kon men er licht toe komen datzelfde kruis met den meiboom te vergelijken, die ‘bij den weg gezet op een hoogen berg’ eene hoogere verlossing predikt, de verlossing van zonde. Nu liet men uit de groene meilooveren den nachtegaal zingen en de dichter noemde Jezus zelf een nachtegaal (zie W. Moll, Johannes Brugman, 1854, II, bl. 171). - 3, 1. mei = meiboom. - 5, 3. die seven noten = de zeven kruiswoorden (Moll: t.a.p.). Vgl. hiervoren, III, nr. 548, bl. 2157, het lied: ‘Ick wil mi gaen verheugen // verblyden mijnen moet’, str. 2. - 6, 1. t.: hier; vgl. B, 6, 1.

B.

1.
Hoe minnelic is ons des crucen boom ontdaen,
het spruten gheluwe bloemkens aender heyden;
so wie met druc, met liden is bevaen,
in Ihesus wonden sal hi hem vermeyden.

2.
Die mey die is al biden wech geset
op eenen berch en die staet also hoghe,
om dat een yegelic soude sonder let
ten soeten crucen mey aenscouwen mogen.

[p. 2177]

 

3.

 

Nu staen des meyen tacken wtgespreyt

 

ende bloeyen schoon gelijc die rode rosen;

 

so wie zijn sonden, zijn gebreken hier bescreit,

 

onder desen boom sal hi hem verposen.

 

 

 

4.

 

Recht op gewassen is den edelen greyn

 

ende is geplant in also diepen dale;

 

dats in Mariam, die suver maget reyn;

 

van minnen so sterf die fiere nachtigale.

 

 

 

5.

 

Die fiere nachtegale des crucen boom op clam,

 

hi heeft sijn vederkens so wide ontploken,

 

hi sanc so luyde die .VII. noten hooch,

 

so dat sijn edel hertken is gebroken.

 

 

 

6.

 

Nu is de fiere nachtigael bleven doot

 

om minnen van eender suverder ioncfrouwen;

 

hi quam so hoge al wt sijns vaders schoot;

 

wie hoorde ye gelike deser trouwen?

 

 

 

7.

 

So wie zijn sinnen noch ongestadich zijn

 

ende cleven noch op aertsche creatueren,

 

die mercke aen desen nachtigale fijn,

 

hoe hi den doot om onsen wil woude besuren.

1, 1. crucen boom, zie de voorgaande blz. - 1, 2. t.: gheel bloemkens. - 6, 2. eend' suverd'.

A. Tekst.

Hoffmann v.F. Niederländische geistliche Lieder, nr. 104, bl. 206: ‘dit is die wise: Hoe lustelic is ons die coele mey ghedaen’.

B. Dit is een suverlijc boecxken, Antw. 1508, bl. 29, r^o: ‘op die wise: Hoe lustelic is ons dye coele mey ghedaen’, hierboven weergegeven. Hierbij sluiten zich aan: Dit is een suyverlijck boecxken, Aemstelr. Harmen Jansz. Muller, z.j. (1^ste helft der XVI^de eeuw); herdrukt door Hoffmann v.F. t.a.p., bl. 207, zelfde wijsaanduiding; - Een dev. en̄ prof. boecxken, Antw. 1539, nr. 184, uitg. D.F. Scheurleer, bl. 216, aant. bl. 329; - Het hofken der gheest. liedekens, Loven 1577, bl 125; herdrukt door W. Moll, Johannes Brugman, 1854, II, bl, 171; - Veelderhande Schrift. leysenen, Antw.. z.j., geest, goedk. 1587, sign. H 2 v^o; - Dit is een schoon suyverlijck boecxken (geest. goedk. Antw. 1570), Amst. Corn. Claesz., z.j., bl. 42 r^o. - Hs. van Meerman, thans nr. 2631, 2^de serie van de K. Brusselsche Bibl., bl. 23; aanvang: ‘Aensiet hoe lustelijc is ons die meye ontdaen’, staat in verband met str. 1-3 van A en str. 4-7 van B. - Al deze lezingen hebben dezelfde wijsaanduiding.

Dr. B. Hölscher, Niederdeutsche geistliche Ldr., Berlin 1854, nr. 16, bl. 35, ‘Wu leiflick is uns des cruices boem untdaen’, 7 str., stemt overeen met B.

[p. 2178]

Melodie.

Met de stemopgave: ‘Hoe lustelijc is ons den coelen mey gedaen’, waarschijnlijk aan een vroeger wereldlijk meilied ontleend, bevat Een dev. en̄ pr. b., t.a.p., eene melodie, die, voor den eersten versregel ten minste, door tusschen-schuiving van nuttelooze woorden bedorven is. De aanvang: ‘Hoe schone ende ghenoegelijc is ons des crucen mey ghedaen’, te oordeelen naar de wereldlijke stem-opgave en naar B, moet geklonken hebben: ‘Hoe ghenoegelic is ons’, enz. Onder B hebben wij getracht de melodie op de lezing van 1508 te brengen, lezing waarin het refrein ‘vermeyden’ echter niet wordt aangeduid.