Het oude Nederlandsche lied. Deel 2

[p. 1728]

450. Hoort mannen ende vrouwen.
(Alkmaar belegerd en heldhaftig verdedigd, 1573)

1.
Hoort mannen ende vrouwen,
jonck, oudt, arm ende rijck,
wilt op den Heere betrouwen,
zijn woort is autentijck;
hierom so neemt van hem gheen wijck,
zijn wonder mocht men aenschouwen
voor Alckmaer clarelijck.

2.
De stadt die was beleghen,
tis elck man openbaer,
maer Godt door synen seghen
die namse in zijn bewaer,
alsoot daer is ghebleken claer,
al door zijn grooten reghen
ende vloet so vroech int jaer.

3.
Sy meynden de stadt te vernieten
als sy daer quamen ontrent,
met stormen ende schieten,
te bringhen in torment;

[p. 1729]

 

maer Godt, die alle herten kent,

 

begon dit te verdrieten,

 

heeft de vyanden afghewent.

 

 

 

4.

 

Sy meynden de zee te verwerven,

 

te bringhen in haer ghewelt;

 

Noorthollant te verderven,

 

daer waren sy op gestelt;

 

sy hadden de Geusen so gheern ghequelt,

 

van hongher te doen sterven,

 

te versmachten, tzy u vertelt.

 

 

 

5.

 

Sy ginghen malcander toeschrijven,

 

de zee die waer ons nut,

 

de Geus can niet bedrijven,

 

houten pompen is zijn gheschut,

 

haer volck is weynich, haer macht is rut,

 

wy sullense haest ontlijven;

 

maer haer meyning die is misluct.

 

 

 

6.

 

Si quamen door de wraken

 

op Zuyderzee met voorspoet,

 

hoochmoedich dat sy spraken:

 

ons saken die staen seer goet;

 

doe quamen haer sulcke pompen te moet,

 

die gingen haer dapperlick raken;

 

ten smaecten haer gants niet soet.

 

 

 

7.

 

Papouwen, liet ghy u mompen,

 

of bruycte ghy een quaet advijs,

 

dat ghy van houten pompen

 

liet nemen so schoonen prijs,

 

een schip ghelijck een paradijs?

 

U spotten ende schompen

 

maecten u die pompen wel wijs.

 

 

 

8. Waer is u Inquisicy,

 

u aldermeeste betrou,

 

ghemaeckt op die condicy,

 

die Geusen te bringhen in rou?

 

Waer is die grave van Bossu?

 

U heer, groot van officy,

 

sitt te Hoorn inde kou.

[p. 1730]

 

9.

 

Sijn sy niet vroom van daden,

 

die ghy noemt Lutriaen?

 

Sy doen u beter ghenaden

 

als ghy Rotterdam hebt ghedaen,

 

Zutphen en Naerden, hoort mijn vermaen,

 

oock Haerlem swaer beladen,

 

meyneedich ende valsch verraen.

 

 

 

10.

 

Oorlof, ghy Christen nacy,

 

weest vroom in woorden en daet,

 

de Spaengiaert is, eylacy,

 

meyneedich en obstinaet;

 

dus wilt niet volghen haren raet,

 

maer bidt den Heer om gracy,

 

dat hy ons beschermt voor tquaet.

3, 6. t.: begon die, enz. - 5, 5. rut = te niet, zie Schuermans, Idioticon;. De Bo: die al zijn geld afgespeeld is, mis au blanc. - 6, 1. wraken voor: wrakken; schepen die men in 't Hoornsche Hop, bij Hoorn, zie hiervoren nr. 449, bl. 1721, str. 7, had laten zinken. - 7, 1. mompen = bedotten, bedriegen. - 8, 7. kou = kouw, kooi, gevangenis. - 9, 3. t.: so doen, enz.

Tekst.

Een nieu Geusen lb., Amst. 1581, bl. 45 v^o: ‘Van de houten Pompen / een nieu liedt / op de wyse: Sy lieten my daer alleene staen’ (1573); - H.J. van Lummel, Nieuw Geuzenlied-boek, nr. 71, bl. 165, met deze aanteekening: ‘Om de kleine schepen, waarover de Watergeuzen te beschikken hadden, te bespotten, zeiden de Spanjaarden er ook van, dat zij, in plaats van kanonnen, houten pompen aan boord hadden. Dit liedje doelt op dien spot en toont aan wat er met die houten pompen gedaan is.’ - Zie John Lothrop Motley, De opkomst van de Nederl. Republiek, vertaald onder toezigt van Dr. R.C. Bakhuizen van den Brink, 2^de druk, 1860, III, bl. 139-48. Op den 21. Augustus 1573 verscheen Don Frederik voor de vest en begon Alkmaar geregeld in te sluiten. Op den 8. October werd het beleg, dat zeven weken geduurd had, opgebroken en begaf Don Frederik zich naar zijn vader te Amsterdam.

Melodie.

De aangegeven wijs: ‘Sy lieten mi daer alleene staen’, is waarschijnlijk ontleend aan str. 2, v. 5 van nr. 94 Antw. lb., 1544: ‘Ick ghinc noch ghister avont // so heymelijck eenen ganck’; zie hiervoren II, nr. 278, bl. 996.