Het oude Nederlandsche lied. Deel 1

[p. 821]

225.
Als vader Adam spitten.

A.

1.
Als vader Adam spitten en moeder Eva span,
waer vond men toen de heeren oft ook den edelman?
Hoort pausen en prelaeten die wonder zijt geacht,
hoort groote potentaeten die eel zijt van geslacht,
hoort menschen alle-gader,
want Adam is u vader:
en waerom dan de boeren zoo wonderlijk versmaet?
De boeren en de heeren 't komt al van Adams zaed.

2.
Den eersten boer was Adam, en ook den eersten heer;
dan willen dan de heeren als boeren wesen meer?
Komt kust den boer de handen en valt den boer te voet,
want uyt de boere landen zoo komt ons alle goed.
Den boer die moet het geven,
zou daer een ider leven:
en waer den boer niet bezig van smorgens vroeg al aen
met spitten en met spaeyen, wy zouden haest vergaen.

3.
Den paus en cardinaelen met allen haeren raed,
den bisschop en prelaeten, den abt met sijnen staet,
de prosten en plebaenen, doctoren in 't gemeyn,
pastoors en capellaenen, de kloosters groot en kleyn,
met alle de canoniken
en zoo veel duysend moniken,
het komt al van de tienden, van renten ende be,
dat sy daer al op leven, en onderhouden me.

4.
Hoe zou den koning konnen sijn landen houden staen
en tegen sijn vyanden zoo kloek ten oorlog gaen?
Hoe zou hy sijn soldaeten betaelen t' allen tijd,
de Duytschen en Crouwaeten ook houden in den strijd?
Den boer die geeft de lasten,
al moet hy somtijds vasten.
Met tollen en accijsen zoo word den boer gequelt;
dat sy den oorlog voeren dat komt van 't boeren geld.

[p. 822]

 

5.

 

Hoe zouden groote princen en al den edeldom

 

zoo lustig banketteren altijd in vollen brom,

 

met kiekens en kapuynen, met delicaeten kost,

 

met wijnen en citroenen en met den besten most?

 

Den boer die moet het sneven

 

om aen mijn heer te geven.

 

Hy moet den wijngaert planten en persen ook den wijn,

 

en kroppen de kapuynen, waerme sy vrolijk zijn.

6.
Hoe zou den kaelen jonker uytvoeren sijnen staet,
met leersen en met sporen te flinken langs de straet?
Hoe zoude hy konnen rijden den allemoden toer?
Hoe zoude hy dochters vrijden verciert met peirle-snoer?
Den boer moet brengen schijven,
oft jonker die zou kijven.
Het komt al van een hofken dat hy te hoog verpacht,
en daer op domineert hy met alle dese pracht.

7.
Wat zou den koopman maeken, en ook den winkelier,
hoe zoude hy sijn waeren verkoopen al te dier?
Hoe zoude hy bedriegen den armen ambachtsman,
met wonderlijk te liegen zoo dikwils als hy kan?
Van al moeten de boeren
al nae de steden voeren,
van boter en van keisen, van granen alderley,
van koren en van haver, van tarf en boekewey.

8.
Den meulder met sijn knechten die zouden haest vergaen,
dat hy maer eens dry maenden moest wesen zonder graen.
Hoe zou hy konnen tasten zoo diep in iders zak?
Hy zou wel moeten vasten, dat hem den boer gebrak.
Den boer die moet aen-haelen,
zou daer den meulder maelen;
den meulder die moet eeren den boer en ook den wind;
den wind en ook de boeren dat zijn den meulders vriend.

9.
Den brouwer die zou worden zoo mager als een hout,
dat hy niet van de boeren kost koopen garst en mout.
Hoe zou hy konnen brouwen dat mals en edel nat,
waer door veel mans en vrouwen zoo dikwils worden zat?
Den brouwer en den bakker,
't leeft van den boeren akker.
Den bakker die zou worden zonder den boer zeer kael,
hy zou moeten verkoopen den oven en sijn pael.

[p. 823]

 

10.

 

Hoe zouden jonge kinders opwassen wel zoo rap,

 

want sy niet moegten eten de zoetemellek-pap?

 

Hoe zouden zieke menschen zoo haest weer zijn gezond,

 

want wat sy konden wenschen tot smaek van haeren mond,

 

versch eyken oft een haentjen,

 

een ertjen oft een boontjen,

 

een kieksken wel gebraeden en ook wat kleyn gebeent,

 

een vinksken of een lijster, dat haer den boer verleent.

11.
Hoe zou den ouden grijsaert, in 't hoeksken van de schouw
sijn voetjens konnen warmen? Hy zoude vergaen van kou.
Hoe kosten oude wijven, die nu zijn van den tand,
zoo lang in 't leven blijven, dat sy niet by der hand
en hadden boekwy-koeken?
Waer zullen wy die zoeken?
Het komt al van de boeren: den boer die boscht het hout,
den boer stekt uyt de moeren den torref menig-fout.

12.
Met oorlof, gy boerinnen en boeren al te mael,
al heb ik u geprezen, 't is maer in 't generael.
Al zijt gy prijsens weerdig, al moet gy zijn geacht,
zijt daerom niet hooveerdig, maer hout u zonder pracht;
de oodmoed zult aenkleven,
altijd in deugden leven;
zijt dankbaer aen den Schepper en looft hem op dit pas,
en zegt ook alle dagen eens Deo gratias.

7, 8. t.: boekwey. - 12, 5. de oodmoed zal, enz.