Onder de groene linde. Verhalende liederen uit de mondelinge overlevering. Deel 2. Liederen over ontluikende liefde, werving, vrijage en zwangerschap

[p. 243]

38
Daar was laatst een turfboer

Samenvatting

Een turfschipper op Zeeland gaat, wanneer hij in de haven van Middelburg heeft aangelegd, op zoek naar iemand die in ruil voor geld of goed met hem wil vrijen. Het eerste meisje dat hij daartoe vraagt, geeft hem een grote mond; het tweede wil eerst een garantie dat de kosten, verbonden aan de komst van een eventueel kind, zullen worden vergoed. De schipper geeft die, ze maken plezier, en wanneer hij bij zijn terugkomst bemerkt dat er inderdaad een kindje is gekomen, houdt hij zijn woord.

Toelichting

Dit lied kwam veelvuldig voor in het repertoire van schippers en veenarbeiders.

Lied
Daar was laatst een turrefboer

Opname 9 september 1967

[p. 244]

Daar was laatst een turrefboer
En die met zijn skepie naar Zeeland voer
En naar Lemmer zo ging hij varen.
Hij zette zijn koersien op Medemberg
Over de woeste baren.

Maar toen hij daar binnenkwam
En raad eens wat of hij daar vernam?
Daar ging hij zo'n meisje vragen
Of ze voor een half ton turf
En een kansje met hem wou wagen.

Deze meid sprak heel brutaal:
Ik had liever dat jou de drommel haal
Eer dat ik voor brand zou boeten
En dat voor zo'n half ton turf.
'k Trap je liever met mijn voeten.

Deze meid gaf dwars bescheid
En zo ging hij naar een andere meid.
Daar ging hij dat meissie vragen
Of ze voor een zakkie met geld
En een kansie met hem wou wagen.

Deze meid sprak heel gezwind:
Maar schipper, als ik er dan krijg een kind
Wilt gij dan mijn kraam betalen?
Dan zullen wij er van stonden af aan
En een jonge turfboer bouwen.

't Was negen maandjes ja verleën
En toen voer de schipper er weer heen.
En ze gingen hem feliciteren,
Hij gaf geld voor spijs en drank
En voor kleren.
En ze gingen hem feliciteren
Hij gaf geld voor spijs en drank
En voor kleren.

[p. 245]

De zangeres Rimkje Koens-Jacht (1895-1973) te Klazienaveen werkte als jong meisje al in het veen. Ze hielp bij het laden en trekken van de turfschepen. Haar vader kwam uit Smilde, haar moeder uit Appelscha. Beiden werkten in het veen.

Mevrouw Koens kon zich niet herinneren waar en wanneer ze haar liederen had geleerd. Ze dacht dat haar beide ouders, de zeven andere kinderen van het gezin en de andere veenwerkers allemaal hadden bijgedragen aan de opbouw van haar repertoire.

Een van haar eigen tien kinderen, mevrouw Girbedina Koens-Koens, vertelde ons dat haar moeder heel lang in opdracht van winkels in Klazienaveen en Zwartemeer roodbaaien hemden naaide voor de veenarbeiders. Haar man was aanvankelijk ook veenarbeider. Later was hij in dienst van de Norit- en Puritfabrieken die het veen als grondstof voor medicijnen verwerkten. Deze dubbele economische betrokkenheid droeg er toe bij dat de zangeres zeer geïnteresseerd was in de ontwikkelingen in het veen.

Data en plaatsen van opname

- 10 1959	Rockanje
09 09 1967	Klazienaveen
30 05 1968	Leeuwarden
31 05 1968	Veenwoudsterwal
28 10 1968	Braamberg
27 11 1970	Gorredijk
01 12 1971	Veenoord