|
| |
| |
| |
Niet weten wat voor uwen tyd gebeurde, is altyd kind zyn. CIC.
| |
| |
| |
Voorrede.
In het vorige Deel van dit werk hebben wy verhaeld hoe het Franksche ryk, door Clovis gesticht en uitgebreid, door zyne nakomelingen onder elkander betwist, nu verdeeld, dan weêr hereenigd, ten laetste hun geheel ontvallen is en in andere handen overgegaen, namelyk in die der Karolingers.
Deze laetsten vervullen het tydvak dat wy in dit derde Deel doorloopen. Wy hebben te verhalen hoe het koninklyk gezag, dat de Merovingers hadden laten te niet gaen, her- | |
| |
steld werd door Pipinus en bevestigd door zynen opvolger Karel den Groote. Deze doorluchtige vorst, even uitmuntend als wetgever en als krygsman, heerscht over den adel gelyk over het volk. De Grooten zyn hem gehoorzaem; ieder jaer verschynen zy gewapend op den ryksdag, en trekken met hun opperhoofd tegen de Saksers die het heidendom willen staende houden, tegen de Langobardsche koningen die de Kerk verdrukken, tegen de Avaren en andere Slavische volkeren die de grenzen des ryks bedreigen, tegen de Britten die hunne trouw schenden. Karel overwint al zyne vyanden; hy onderwerpt de Saksers, hy breidt zynen scepter uit over gansch Italië, hy vestigt de tydelyke magt der Pauzen, hy verzekert den zegeprael van het Christendom in Germanië, hy legt de gronden der beschaefdheid in westelyk Europa, hy herstelt de keizerlyke weerdigheid en de eenheid van gezag onder de christene natiën.
| |
| |
Maer al die grootheid, al die luister zyn van korten duer. Onder Karels opvolger, den goedertieren Lodewyk, begint het ryk reeds te wanken en helt het koningschap naer zynen val. Des vorsten aengeboren zwakheid, de twist- en heerschzucht zyner kinderen geven gelegenheid aen den adel om de magt, welke hy onder de Merovingers bezeten had, allengskens weêr te krygen; om zynen invloed op het staetsbestier te vermeerderen, zyne rykdommen te vergrooten en zich te ankeren in de Leenen. De Graven hebben hunnen dienst veil voor dien van Lodewyks zonen die hun de beste beloften doet; zy spannen samen met of tegen den vader volgens den eisch van hun eigen belang; zy doen zich ontzien van hunne meesters, die alles moeten toegeven, alle aenmatigingen dulden, alle misbruiken ontveinzen, om aenhang te werven.
Het kwaed neemt de overhand na 's keizers dood. Zyne dry zonen, ontevreden met
| |
| |
hunne erfenis, werpen gretige oogen op elkanders aendeel. De oudste vooral zoekt zyne broeders te verschalken, de leenmannen op zyne hand te trekken, en door de wapens meester te worden van het gansche ryk, tot dat, na dry jaren worstelens, het pleit beslist wordt door eenen grooten veldslag, waer Franken tegen Franken vechten, de Lenden van eenen vorst tegen die van den anderen, en waer allen gezamentlyk den ondergang van den Staet zoo wel als het verval van het oppergezag bewerken.
Het erfdeel van Lodewyk den Vrome wordt gesplitst in dry ryken, ieder, met den naem, door eenen koning bestierd, doch met der daed in de handen der Grooten blyvende. Deze, gegoed en magtig in de gauen waer hun het bestier was van toevertrouwd, weten er zich duerzaem te vestigen, en worden van landvoogden eigenaers, eerst met toestemming van den vorst, vervolgens regtshalve hunne grafelyke of hertogelyke titels, met
| |
| |
het onderhoorig grondgebied, overlatende aen hunne afstammelingen, die ten laetste erfelyke bezitters der Leenen worden, mids trouw en manschap aen den leenheer te zweren.
Zoo werd van lieverlede het ryk der Karolingers in eene menigte van kleine Staten verbrokkeld, en het leenroerig stelsel heerschend in Europa. Uit die verbrokkeling zyn de graefschappen, de hertogdommen, de heerlykheden ontstaen welke men, sedert de negende eeuw, in Frankryk, in Duitschland, in België ziet opkomen; en van dien tyd heeft ieder dier ondergeschikte vorstendommen zyne byzondere geschiedenis, min of meer verwikkeld in de algemeene.
Wy zouden derhalve, naer het voorbeeld van anderen, onze Vaderlandsche Historie met de opkomst der belgische Staten hebben kunnen aenvangen, en al het voorgegane met een kort overzigt afdoen. Maer behalve dat er op dien voet noch goed begin, noch samen- | |
| |
hangend vervolg in ons werk bestaen zou hebben en de Lezer, met de byzonderheden onbekend, naer vele oorzaken en vele uitwerksels had moeten raden, was er, naer ons inzien, eene dubbele reden om de geschiedenis der acht eerste eeuwen met eenige uitgebreidheid aen onze landgenooten voor te dragen. Ten eerste maekte België, even zoo wel als Gallië en Duitschland, deel van het groote Franksche ryk, welks lotgevallen voor ons dos hetzelfde belang hebben als voor onze zuidelyke of oostelyke naburen. Ten tweede is de geschiedenis der Franken veel meer die onzer vaderen, dan die der hedendaegsche Franschen of Duitschers. Is het niet inderdaed op belgischen bodem dat het ryk der Franken zynen oorsprong genomen en zyne eerste wortels geschoten heeft? Is het niet van onze gewesten dat Clovis is uitgegaen om romeinsch Gallië te veroveren en om de overrhynsche Germanen aen zynen scepter te onderwerpen? Voorzeker België is de bakermat van het merovin- | |
| |
gisch koningschap en van de grootheid der Franksche natie. Het is niet minder de wieg van het ryk der Karolingers. De Pipinussen waren Belgen als wy; Karel Martel en zyn wereldberoemden naemgenoot waren van belgisch bloed, van belgische afkomst; geheel Luikerland was erfgoed van hun stamhuis; daer hadden zy hunne villae, hunne paleizen; daer hielden zy, wanneer de kryg hen niet elders riep, hun geliefkoosd verblyf op den voorvaderlyken grond, aen allen dierbaer. Hoe zou dan hunne geschiedenis de onze niet wezen, en waerom zouden wy de vreemdelingen alleen laten pronken met namen die te midden van ons geboren zyn, met wapenfeiten die onze doorluchtige voorouders verrigt hebben, met de grootheid van ryken die onze
vorstelyke landgenooten hebben gesticht of voorbereid, met de beschaving van Europa waer onze Pipynen onze Karels de grondleggers van geweest zyn? Waerom zouden wy de Franschen de glorie laten wegdragen van den
| |
| |
apostelyken Stoel te hebben bevestigd, van de tydelyke magt der Pauzen te hebben gegrond, dewyl die onschatbare diensten aen de katholyke Kerk bewezen zyn door belgische landzaten, belgische vorsten, wier roem het wettig erfdeel is van onze natie?
De geschiedenis van het ryk der Merovingers, zoo wel als die van het ryk der Karolingers maken dus deel van onze Vaderlandsche Historie, en wy vertrouwen dat de Belgen het ons ten goede zullen duiden hun de gebeurtenissen van dat uitgebreid tydvak in twee deelen te hebben voorgesteld, in stede van ze ter loops en met korte woorden te vermelden, alsof zy hen niet aengingen.
Leuven, 20 December 1851.
|
|
Auteursrechtvrij