De boerenkryg (1798). Deel 2

[p. 203]

Slot.

Bruno werd naer het gehucht gedragen en tusschen een groot getal fransche gekwetsten in eene schuer nedergelegd. De Heelmeester vermaekte zyn been onmiddelyk, en ieder omringde den lydenden jongeling met zorg en eerbied; want de Generael Jardon, die zynen beschermbrief geteekend had, was geen man om de miskenning van zyn handteeken ongestraft te laten.

Toen Bruno te kennen gaf, dat zyne moeder zich in het gehucht bevond, en hy den wensch uitdrukte om haer te zien, zond men oogenblikkelyk om haer, naer de hoeve door den jongeling aengeduid.

Zyne moeder en Genoveva werden tot hem geleid, en mogten met hem zyn en hem troosten, zonder dat iemand

[p. 204]

der fransche soldaten zich verstouten durfde haer een twyfelachtig woord toe te sturen. Integendeel, daer de beide vrouwen ook de andere gekwetsten met medelyden en liefde hielpen verzorgen, werden zy weldra door allen met dankbaerheid en ware achting bejegend.

Vyftien dagen later bragten de Franschen hunne gekwetsten naer Hasselt over. Bruno bleef in het gehucht. Dan eerst bekwam hy tyding over het lot zyner ongelukkige wapenmakkers; maer die inlichtingen waren zoo schrikkelyk, dat hy dikwyls in stilte tranen vergoot by het lezen der Gazette van Antwerpen, die hem door den Notaris van het naestgelegen dorp was bezorgd geworden.

In twee verschillige nummers van deze, door dwang ranschgezinde Gazette, las hy het volgende:

Officieel berigt. - 500 Brigands zyn omgebragt geworden omtrent Gheel, Moll, Meerhout en Holmes (Olmen?) Men heeft hun 2 wagens afgenomen, geladen met 6 vaten buskruid, die hun van Holland toegekomen waren. De overigen zyn allen op de vlugt gedreven.....

Brief van den Generael Colaud.
Uit het hoofdkwartier te Brussel, 16^en Frimaire, jaer VII der fransche Republiek, een en onverdeelbaer.
De Divisie-Generael Colaud, het bevel voerende over de Negen Vereenigde Departementen, aen de Centrale Administratie van het Departement der beide Nethen.

[p. 205]

Burgers-Administrateurs.
Met de grootste vergenoeging berigt ik u, dat de troepen, die ik uit Leuven den 14^en dezer hebbe doen vertrekken, onder bevel van den Brigade-Generael Jardon en den Adjudant-Generael Lacroix, de oproerigen by Hasselt hebben aengetast.
De Republikeinsche troepen hebben hen met zoodanige dapperheid aengegrepen dat zy, na eene eerste nederlaeg, genoodzaekt zyn geworden de stad Hasselt in wanorde binnen te vlugten.
Voor de tweede mael aengetast, hebben zy de stad verlaten; doch zy hebben eene volkomene nederlaeg ondergaen op den weg naer Tongeren, alwaer zy, vlugtende, meer dan 700 ter plaetse dood gebleven zyn. De aerde was overdekt met hunne lyken op eene uitgestrektheid van meer dan een uer.
Het overschot der Brigands heeft de wapens nedergeworpen. Men heeft hun afgenomen schat, bagagie, verscheidene trommels en een vaendel geteekend met een rood Kruis. Men heeft onder het getal dooden verscheidene Priesters herkend.
Het vermaerde Hoofd der oproerigen, Constantinus De Roumiroir, Agent municipael dezer Gemeente, en verscheidene andere Oversten zyn gevangen genomen.
Verschillende soorten van vaendels, kasuifels en ander

[p. 206]

priesterlyk gewaed zyn hun met twee munitie-wagens ontnomen.
Leve de Republiek.
Heil en Broederschap.
Colaud.^(*)

Na zes weken vertrok Bruno met zyne moeder, met Genoveva en met zynen trouwen knecht Jan, in een rytuig naer Waldeghem, het dierbare geboortedorp.

Nu werd het onmogelyk, de dood des Notaris nog langer voor zyne echtgenote verborgen te houden: het vreesselyk geheim moest worden ontdekt.....

Met de teederste voorzigtigheid, die het gevoel eener oneindige liefde kan inboezemen, stelde Bruno zyne ongelukkige moeder allengskens in volle bewustheid der ramp die zy te beweenen had.

Hy verklaerde insgelyks aen Genoveva, in welken beklagelyken toestand hy haren armen vader had gezien, en bereidde haer aldus om, zonder van wanhoop te bezwyken, den yselyksten slag te doorstaen.

Zoo werd de reize naer het geboortedorp eene pynelyke vaert, vergezeld van verzuchtingen, van klagten en van tranen.

(*) Deze brief bevindt zich, als officieele afkondiging, in het nummer 23, van 21 Frimaire, jaer VII, der Gazette van Antwerpen.

[p. 207]

By hunne aenkomst in Waldeghem vernam Genoveva dat haer vader inderdaed korts na de vlugt der Lotelingen was overleden.

De dierbare dooden werden langen tyd beweend; allengskens veranderde eventwel de diepe rouw hunner kinderen in eene stille smart.

Bruno en Genoveva werden door het huwelyk vereenigd, en leefden vele jaren in Waldeghem, ongehinderd en zoo gelukkig als men het zyn kan wanneer men de slaverny zyns vaderlands, zonder hoop op verlossing, moet aenschouwen en verkroppen.

Bruno werd vader van dry kinderen.

Opvolgend nam de dood eenigen zyner magen en vrienden weg. Eerst de goede knecht Jan, dan de Brouwer, dan Bruno's eigen moeder..... En, wanneer hy zynen oudsten zoon, in zyne plaets, tot Notaris had doen benoemen, ontsliep hy ook zachtjes in den Heere.

Genoveva leeft nog; zy is eene oude vrouw van vyf-en-zeventig jaer, doch nog goed te been en helder van geest.

Toen zy my eens van den Boerenkryg vertelde, en myne aendacht vast geboeid hield door de sprankels van moed en geestdrift, die nog door herinnering in hare oogen vonkelden, eindigde zy haer verhael met deze gegronde slotrede:

‘En zoo was het beklagelyk einde onzer pooging.....

[p. 208]

Men heeft sedert dien tyd van de Brigands gesproken als van eenen hoop lafhartige dweepers. Hadden zy gezegepraeld en het Vaderland zyne vryheid behouden, men zou hunnen heldenmoed als eenen nationalen roem doen gelden en erop zwetsen. Nu zeggen 's Lands geschiedenissen geen woord van de arme Brigands, die hun bloed by stroomen voor de gemeene onafhankelykheid durfden vergieten, toen de steden laffelyk het hoofd bogen voor de vreemde dwingelandy. Nu durft niemand der nog levende Patriotten bekennen, dat hy deel nam aen den heldhaftigen oorlog. Het is dus alleenlyk het gelukken eener zaek die haer goed en regtveerdig in de oogen der menschen maekt? De bezwykende deugd moet zich schamen vóór het zegepralend kwaed? - God daerboven weet het beter: Hy zal iedereen oordeelen, niet volgens den uitslag zyner daden; maer volgens het inzigt dat hem by het plegen zyner daden heeft bezield!’

einde.