|
| |
| |
| |
Aen I.G. over zijn Idolelenchus of Beelden-straf.
II.
Zang: Valsche hert waer is dijn sweeren.
DIchter, die de blinde werelt, door een ongehoorde leer
Haren lieven dreck koomt roeren, en durft tasten op haer zeer;
Die dy hard en scherp gaet kanten tegen 's werelts doen en loop:
U bestaen (ick kan 's niet veynzen) streckt zich wijder dan mijn hoop'.
2 Wie durf dencken dat de Werelt werelt laten zal te zijn?
Zelden viert het quaedt van 't quade, dan gedwongen, of in schijn.
D' ongeneuchelijcke Waerheydt, meest te spade op de baen,
Reptze maer: de heele werelt zal terstondt in 't harnas staen.
3 D' hardt-geneckte Dwingelanden, Volgh-lust, Wenst, en d'oude Meen
Zijn flux met een gantschen leger tegen Waerheydt op de be'en
't Was ooyt zoo, en zal zoo wezen: (maeckt geen ander rekening)
Waerheydt is en blijft op aerden een veracht en onwaerdt ding.
4 ['t Malen! ey, wie kan dat wraken zonder algemeyn oproer?
't Malen is der ydelheden algemeyne malle Moêr.
Waer is schier of konst of ambacht, in dees zoo verquanste tijdt
(Hoe eenvuldigh in voortijden) dat zich zonder Malen lijdt?
5 Slaet op huyzen, huysraet, kleêren, en al om, u oogen he'en:
Van graveren, trecken, malen hangt de heele wer'lt aen een.
| |
| |
Sedert dat vertaerde quel-lust is op noodtdrufts stoel geraeckt
Neemtmen Mael-konst tot voltooyster van al wat de handt schier maeckt.
6 't Malen is 't gewoone lock-aes voor 't verzeeuwerd' hert vol keurs,
Dat (in spijt van noodts behoeven) 't geldt ontgoochelt uyt de beurs:
't Malen schijnt de saus van alles wat uyt menschen herssens spruyt:
't Malen is de potsemaker in des werelts zotte kluyt:
7 't Malen, voortgeteelt uyt 't mallen van het wispelturigh breyn,
Is den dwazen oogen-lusten een steedts-vloeyende fonteyn.
't Malen, maeghschap van 't vermommen, past de werelt. en waerom?
't Kluchtigh spreuckjen zal 't ons zeggen: Al de werelt gaet voor mom.]
8 O! die aen wilt tegen 't Oude, en haer van hun rust berooft
Die noch gaern een poos boeleerden met de zonde, wacht u hooft!
Datmen u voor Nau-gezette, Muggezifter, Waen-wijs, acht;
Voor een Neuswijs, Schijn-deuchdt, Vieze, Jool, Fantast, dat's noch al zacht.
9 Broetsche, Nar, en zoo vast henen, krijght ghy in de zelve koop;
Loopter dan een Ketter onder, dat 's noch toe-maet op den hoop.
Dan tot hier toe zijn 't maer woorden. woorden gaen niet in het lijf.
Waerder tijdt en macht tot meerder, 't bleef by woorden noch gekijf.
10 't Is wel zoo, daer 's menigh Dichter die des Werelts vuyl ontdeckt
En haer zotte schand'lijckheden met een stoute pen aftreckt,
Die nochtans door 't vrye schrijven noch haer eer noch gunst en derft:
Wel gezeyt. maer waerheydts eenvoudt heeft het licht by haer verkerft.
| |
| |
11 In 't verdragen van straf-nepen heeft de werelt vry al keur.
Steken scheelt van slap'righ klouwen; meynen, van gemaeckte sleur.
Teffens straffen en oock streelen, dat is recht des Werelts vly:
Geerne wilz' haer onwil hooren, maer daer moeten plaesters by.
12 'k Zaght gemaeckt, waert ghy een Dichter die me'e 't oude deuntjen zong,
En, beneffens vele and're, maer gemeyne sprongen sprong.
't Baert geen haet, 't geen zelfs de Werelt quaedt noemt, en nochtans niet laet,
Alsmen slechs op ouder wijze zenuwloos daer tegen gaet.
13 Nieuw' en gaern-verholen wonden op te bijten, ay! dat smert:
't Smerten doet den straffer haten in een ongehoorzaem hert.
Valsch-gegronde rust moet wijcken door de kracht van klare re'en:
Elck, hoe boos, is nochtans geerne met zich zelven wel te vre'en.
14 'k Zaght gemaeckt, waert ghy een Dichter alsser nu zijn alledaegh,
Die, terwijlze d' ondeuchdt laken, maken 't hert tot ondeuchdt graegh:
Wiens af-wijzen, is, aenwijzen; tegen-maken, 's vleyschs vermaeck:
Die, door smakelijcke woorden, 't quaedt doen plegen met een smaeck:
15 Die 't gebreck wel me'e ontplaest'ren, dan doch geven 't zoo een kreuck
Dat de stanck der zonde-wonden invlieght voor een zoeten reuck:
Die door laffe tegen-reden laten 't onwijs hert onwis
En in twijffel dat al 't preken meer uyt ze'e dan waerheydt is.
16 O vermomde Satans Bode! die de ziel zoo schalck bekruypt
En in d' onbedreven herten zoo schijn-heyligh binnen sluypt:
| |
| |
Wijs en zaligh die u kennen, en verstaen dat ghy, in schijn
Van heylzame wonde-drancken, schenckt een droevigh ziel-venijn.
17 Wech verlepte vyge-bladen daer zulck vuyl me'e wordt bedeckt.
Valsche zang wordt niet recht-tonigh, wat register datm' oock treckt.
Vuylicheden zijnder, waer van niet alleen 't doen niet betaemt,
Maer oock onder heyl'ge zielen niet eens mogen zijn genaemt.
18 De vermeynde medecijne diemen (rechts) daer neven geeft,
Is een tegen-gif (acharmen!) dat dan kleyne krachten heeft
Als door 't quaedts aenminnigh voorstel 't hert de wondt zoo diep ontfangt
Dattet meest, in plaets van vlieden, na meer zulcks-gelijcke janckt.
19 Deftigh straff', en meynloos schertsen, hebben al te wijden scheel.
Ach! laet ons geen onkruyt zaeyen: 't wast van zelfs niet dan te veel.
D'ongewisse teere ziele vindt zoo licht 't geen haer verzeert.
Door het slechte hooren-noemen wordt somwijlen 't quaedt geleert.
20 'k Zaght gemaeckt, waert ghy een dichter die maer gonst en voordeel zocht,
Of (als menigh) om een eertjen uwe konst te voorschijn brocht;
Die de stof naemt om de woorden, niet de woorden om de stof;
En uyt eenen zelven rocken wist te spinnen fijn en grof:
21 Die uyt eene zelve borne zoet en bitter water schonckt;
En van daegh ter eer van Christus, morgen we'er van Bachus zongt:
Die, als strenge wijsheydts-liever, deuchdt en heyl'ge zeden dreeft,
En stracks met de zelve penne zotte minne-rancken schreeft.
| |
| |
22 Ach! wat tijden! waer in Wijsheydt, Deuchde, Godt en 't Eeuwigh goedt
Eens verwaenden Werelt-minners Pen- en Mondt-stoff wezen moet.
Doch vergeefs bespotmen Godt niet. Dies, of uwe Pen neerlegt;
Of, wil ghy van Deuchde redden, meynt en doet eerst 't geen ghy zegt.
23 Lijdelijcker is 't en nutter datmen altijdt zotheydt schrijft,
Dan zijn Penne wijs laet wezen alsmen zelfs noch onwijs blijft.
Waer is stercker tegen-tuyge en meer leerings hindernis
Dan daer of gemoedt of wercken roepen dattet leugen is?
24 Grondt by mondt. en daedt by praet. want waermen anders doet dan zeyt
Wordt de Waerheydt schelmsch verraden van de man wiens tong haer vleydt.
Vrucht'loos preecktmen van de Deuchde zoo lang 't leven tegen preeckt.
Uyt, en In, moet eenigh wezen. Schijn voor Zijn, bout niet, maer breeckt.
25 'k Zacht gemaeckt, waert ghy een Dichter, die, nae 't straffen van het quaedt,
Zelfs beleedt geen kans te weten tot des Ondeuchdts tegen-daedt;
Of ten minst', om 't quaedt te mijden beter raedt niet geven kondt,
Dan, onreyn van buyten zijnde, reyn te blijven in zijn grondt;
26 't Quaedt uytwendigh mee' te volgen, doch met pijn en tegen-lust.
Dat 's een Meereminne zanckje! dat 's een kussentje dat rust!
Zou' dat zoo? Neen. goede dingen levert 's herten goede schadt.
Quade vrucht komt van qua' Boomen. 't Wijngaerdt hout geeft Druyven nat.
27 Ziel en lijf moet eenigh wezen. 't Deuchdigh hert haet zond', en vliedt.
T'onrecht kanmen deuchdigh lijcken. met de ondeuchdt is 't zoo niet:
| |
| |
Alle deuchdt-schijn is geen deuchde: (dickwils zietmen dattet mist)
Maer die, door 't quaedts lijf'lijck plegen, quaedt voor d'oogen lijckt, die is't.
28 Zulcke Dichters mogen dichten, mogen met de Werelt mee':
Maer voor u en uws gelijcke leydt de pees en kluppel ree.
Zulck gedicht heeft geur op tonge, klanck in keel van alle man:
Die de Wer'lt te danck zal praten, moet met haer mee' in 't gespan.
29 Nochtans schoon uw ed'le penne t'onrecht ongeedelt blijft,
En op 't hert in quaedt verzopen, geen' of kleyne kracht bedrijft,
Zal dit klare waerheydts toonen (wensch en hoop ick) altemet
Een Godt-waerde ziel treffen, die, door onkund van Godts Wet,
30 In 't verborgen quaedt onzondigh heeft gedoolt: maer dan (met leet
Over 't quade, vreuchdt in 't goede) 's Heeren wil graegh wilkom heet.
Veel gedaen, die in een eeuwe daermen nau geloof in merckt,
Al waer't slechs in eene ziele, 's Heeren werck met vruchten werckt.
|
|
Auteursrechtvrij