Architectura moderna ofte bouwinge van onsen tyt

[p. 23]

By-voeghsel, Ofte tweede deel, Der Architectvra Moderna: Ofte Bouwinghe onses Tijds.
Inhoudende eenige wercken en Gestichten van verscheyde andere Meesters deses teghenwoordighen Tijdts.

Graf van zyne Vorstelijcke Ghenade Graef Willem van Nassouw, Gouverneur van Vrieslandt, &c. Binnen Leeuwaerden in Vries-land XLI.

DIE van Vries-land niet min danckbaer, en gehouden aen hen Bescherm-Heer en Vader, sijn Vorstelicke Genade Graef Willem van Nassauw, dẽ welken binnen Leeuwaerden overieden zijnde in den jare 1620 den lesten May, soo hebben de Staten des lands eenighen tijdt daer nae hem ghedaen maken en opgericht dit tegenwoordighe kostelijck Graf, 't welck by den outsten Soon van onsen Bouw-meester genaemt Pieter de Keyser eerst ontworpẽ, en daer na door een ander zynen gewesen Discipel in wesen gebracht: en is dit selve gestelt en op-gericht inde Hooft-Kercke binnen Leeuwaerden, alwaer zijn Vorstelijcke Genade eenigen tijdt te voren begraven was. Voorts alle begeerde bysonderheden of maten van dien wercke, sal den vlytigen Beschouwer in de tegenwoordighe Bouwform, deur middel der by-gestelde Voet-maet by sy selven konnen begrypen.

Galderije des Koninghs van Denemercken tot Frederickx-burch, ghedaen by Hans Steenwinckel, XLII.

DE Konstvoedende vruchtbaerheyd van onse tijdsche Eeuw en Lande is sodanigh, dat de Koningen selfs van uyt den Noorden die by ons komen soecken, en bearbeyden de selve van alhier by hen te trecken, en onses konsters dienst aldaer te gebruycken, 't welck met dese tegenwoordige Galderije, waer te zijn bewesen wert, die gedaen is by den vindigen en seer vercierlijcken Hans Steenwinckel, den welcken wy hier met desen Koninghlijcken wercke wel billijck hebben te gedencken. Seker dese Galderije (welcke is gemaeckt voor, en ten dienste van zyne Koningl: Majesteyt van Denemercken, in zijn Koninghlijcke Hof tot Frederickx-burch) is een werck van grooter kostelijckheyd, met overvloet van gesneden, verheven, en uyt-gehouwen wercken, en is by naer in zijn geheel of immer ten meerdeele, van Marbre en andere kostelijcke steen ghebout, hy begrijpt in de lengde seven alsulcke bogen als hier vertoont werdẽ, en houd in de hooghde twee stadien, zijnde d'onderste van Dorische, en d'ander van Ionischen wercke, yder deser vacken of twee boven-een-staende bogen, zijn toe-ge-eygent aen eene der seven Planeet-Goden, 't welcke in yder boge met beeldenisse, en alle soorten van wercken daer op passende wert uyt-gebeeldet, en boven dien komt het beeldt van yder der Planeten, selve boven op het opperste van zijn toe-gewyde boge te staen, gelijck uyt dit stuckswyse vertoon der tegenwoordige Bouw-form van de geseyde Galderije te sien is: Wy vertoonen van dies so weynigh, om dattet genoegh is voor de verstandige, omme hier voorts de hoedanigheyd van 't geheel uyt te begrypen ende te verstaen, also het doch alle, uyt-genomen de beelden en beeldenisse, een selvige werck is.

[p. 24]

Huys van S^r. Balthazar Koymans binnen Amsterdam:
Gedaen by d'Heere Iacob van Campen, Bouw-meester en Schilder, XLIII.

DEsen bouwe welcken wy hier te berde brengen, en den Beschouweren als in wesen vertoonen en voordragen, is gedaen ende te wege gebracht by den verwonderlijcken en dapperen Schilder, en Bouw-meester d'Heere Iacob van Campen, een Broeders sone van onsen Bouw-konst-lievenden S^r. Cornelis van Campen, en dit ten believe van den Stichter des selven S^r. Balthasar Koymans, zynen seer ghemeensamen vriend, welcken wercke is staende binnen onse Stadt Amsterdam, op de Keysers graft tegens over de Wester-Kerck: de Faciatte of 't Voorsicht van desen bouwe, welcke eygentlijck is 't gene dat by onsen geseyden Konstenaer is te wege ghebracht, en wy hier vertoonen, heeft twee stadien en een halve inde hooghde, waer van de onderste der ordine Ionico, en het tweede met de halve boven dien der ordine Romano, is al vol met pilasteren en hare oppercieraden en ornamenten, alles ten nauwsten waergenomen, en suyverlijck uyt-ghewrocht: sulckx dat dese Faciatte in zijn geheel is van uytnemender schoonheyd, en van sodanigen grootsheyd en oock behaeghlijcken aensien, datmen billigh seggen mach, dat de genen welcke onse Stadt doorsien, ende deses Gebouws schoonheyt niet gemerckt en hebben noch ghewaer geworden zijn, noch al de heerlijckheyd onses Stads besien: noch der Bouw-konst niet verstaen te hebben.

Zèegh-Booghjen,
Gedaen by M^r. Thomas de Keyser, XLIIII.

DIt tegenwoordigh Poortjen, by ons genaemt Zeeghboogh, (vermits de gelijckheyd met dien) is van de vinding van M^R. Thomas de Keyser, tweede Soone van onsen voorgedachten Bouw-Meester, M^R. Hendrick de Keyser, ende en heeft tot als noch nergens plaetse begrepen, weshalven wy het een name hebben gegeven naer ons believen, en best over een komende met zijn aert. En seker dit poortjen 't welck in zijn geheel al van Dorischen wercke is, is van goeder verdeelinge en seer bevallig, en genoegsaem geschickt en geciert na de maniere der Ouden, sulckx dat wy dit met reden soo vele soude mogen prysen als eenige der voorgegane Poortjens in desen Boeck, waer uyt wy moghen verstaen wat hope datter van desen bloeyenden konstenaer soude zijn, by en aldien hy sich tot de Bouw-konst in 't geheel wilde overgeven, nopende de leden hier by ghestelt, A. is de Baze, en B 't Capiteel der Pylaren, maer C. 't Ornament boven dien.

Hier mede goetwilligen Leser maken wy een eynde van ons schryven, in 't welcke wy na ons vermoghen hebben bevlyticht, u en den verstandighsten te wille te zijn, en genoech te doen. Ist hier en daer gebreckigh, en hevet verbeteringh van nooden, wy nemen sulcx met de daet, danckelicken aen, en weten voorshants geen ander onschult van dies te doen, als te bekennen dat alle menschelijcke wercken feylbaer zijn. Doch segghe alleenich ditte, in geval hem yemant mocht stooten aen de langheydt van onse Voor-Reden, (met den welcken wy nochtans gepoocht hebben lust en aendacht te verwecken) ons voorwerpende, vermidts 't weynige schriftelijcke ghevolgh en kleenen inhoudt deses Boecks, te grooten hooft, op soo kleenen lijfjen te staen. Wy daer-en-teghen segghen de saeck soo niet te zijn, want den eygentlijcken inhoud deses Boecks en bestaet niet alleen uyttet geschreven of gheletterde, maer oock mede en in 't meerdeel uyt de by-een-versaemde Bouw-formen, welcke met hare tegenwoordigheyt, al-hoe-wel onghelettert, de sake naerder verklaren als wel veel letteren, en een groot begrijp van schrift niet en soude doen. Dese beyde dan te samen, en niet de beschrijvinghe of Bouw-formen alleen, maken den inhoudt deses Boecks, welcke also te samen ghenomen, zijn seker genoeghsaem om te hebben een Voor-Reden als by ons beschreven. Hier mede gonstighen Leser maken wy onse redenen een eynde, latende u de vergelijckinghe van 't een mettet ander en alle oordeel vry, alles t' uwen welgevallen, en so als het u best behagen sal.

[p. 25]

Besluyt.

WAer mede, ô konst-lievende Danckaerts! ick maẽck een eynde van de begeerde Beschryving deses Boecks, maer niet een eynde van u vvel verdienden Lof, zijnde ghehouden beyde de levendige en dooden, vvelcker gedenckenisse door u arbeyd sekerder is bevvaert als door hen vvercken selve, en vvy genieten door u vlijt, dat yeder blyvende in zijn Stadt en selve binnens huys, t' allen tijde alst ons maer lust en believe, ons mogen als in vvesen voor ooghen stellen een menighte en veelheyt van verscheyde aenmerckelijcke Gebouvven en Gestichten, staende in verscheyde plaetsen en oorden. Voort myne, ick houde my verplicht, en hope dat myne ghedanen vlijt u vvel ghevallen sal, en heb oock geerne ditte ('t vvelck met vvel recht by yemandt onervaren inde Bouvv-konst konde geschieden) gedaen, ende oock myne ghenegentheydt den Overledenen vlijtigh bevvesen: bevveeght door de bedenckinge, of door een ontydige doodt, oock myne vvereken sulckx van een ander soude mogen komen te vereyschen. Doch al dit en heb ick oock niet sonder in dies ver moeyt te vverden tot dus verre gebzacht, hebbende eenige dingen vvijt en verr' moeten op soecken, sulck door my dick in de ghedachte (in dit mijn kleene begin) is her voor ghekomen, dat vele Boecken te schryven gheen eynde en hebbe, maer ditte eyndighende, Ick vvensche u Danckaerts, vvelvaren, en blyve dy een seer genegen vrient. In Haerlem desen 14 December, 1630.

G.D. Bray

HIer siet ghy Leser af-ghebeelt,

Het geen de Bouw-konst heeft geteelt,

Noch self in dees ons laetste Eeuw,

En meest in 't woeden van de Leeuvv.

Ick wensch dat elck voor-oordeel staeckt,

En denck: geen werck was oyt volmaeckt.

Hoe strickt'lijck nauw dat yemant leest,
Wie isser die geen feylen heeft?
Komt yemant yet berisp'lijcx voor,
Hy neme' het by het rechter oor,
So sal 't veel-licht wat beter staen.
Waer 't dat dit veeltijds wert gedaen,
Men vondt niet so veel haet en nijt,
Die doch het goed' als 't quade bijt.
Ick prijs den Swijger die daer toont
Met daed, wat in zijn Harssens woont.
Als dit een yeder wel betracht,
So wiert te voorschijn yets gebracht
't Geen anderen tot lust verweckt:
En Lievers tot de Kunste treckt.
Den goeden is het alles goet.
Een Blom wel Spin en Bye voed,
Ten kan het Bloemtjes schult niet zijn,
Maer wel die daer uyt suyght fenijn.

C. Danckaerts.