De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Pauwels, François Désiré

Nederlands prozaschrijver en dichter (Amsterdam 25.10.1888-Amstelveen 8.1.1966). Zoon van de Vlaamse operazanger Désiré Pauwels en de toneelspeelster Sophie Pauwels-van Biene. Studeerde rechten te Amsterdam en Utrecht. Na zijn promotie (1915) gevestigd als advocaat te Amsterdam. Maakte grote naam in strafrechtzaken en kwam op voor de humanisering van de rechtspraak.

Debuteerde met Gedichten (1908). Zijn poëzie toonde weinig invloed van de toen heersende stromingen, doch sprak aan door eenvoud, gevoel voor menselijke verbondenheid, een zeker anekdotisch en niet zelden satirisch karakter. Grote waardering oogstte vooral de bundel Tziganen (1924). Zelf had hij voorkeur voor zijn sonnettencyclus in drie boeken, Morgen en Strijd (1931 en 1940) en Schemeringen, dat met de herdruk van de vorige onder de titel Dag van leugen in 1948 het licht zag. De 225 sonnetten vormen in een opeenvolgende stemmingsbeelden een `mensenleven in verzen' met autobiografische inslag. Grote opgang maakten zijn verhalen en romans, waarvoor Pauwels kon putten uit zijn ervaringen en mensenkennis, opgedaan als strafpleiter. De schetsen Boeven en burgers (1926), bewerkt voor het toneel, verwekten zelfs opschudding. In de inleiding van zijn eerste roman, Tine Kipra's echtscheiding (1929), stelde de auteur de vaderlandse schijnheiligheid inzake echtscheidingen aan de kaak. Herman Bouber verzorgde de toneelbewerking die ook werd opgevoerd. De destijds opzienbarende roman Rechter Thomas (1937) werd verfilmd.

Zijn romans, waarvan Als het niet waar is (1960) veel autobiografisch materiaal bevat, zijn evenals zijn poëzie buiten literaire modes om geschreven in een klare, onopgesmukte en onderhoudende stijl. Hoewel zij bij de lezers doorgaans een groot succes hadden, werden ze door de literaire kritiek niet zelden afgewezen, al brak J. Greshoff er een lans voor.

Werken:

Het kristallen masker (1911), p.; Enkele verzen (1916); Fantomen (1919), p.; Verzamelde gedichten (1928); Ambtsgeheim (1928), pr.; De lachende beklaagde (1939), pr.; De vrouw met de twee gezichten (1934), pr.; De madonna van Juan les Pins (1934), pr.; Het kartonnen dorp (1936), pr.; Het duel (1938), pr.; Klinkende boeien (1946), p.; Griffioen (1946), pr.; Maria Dolorosa (1947), pr.; De serafijn (1948), pr.; De zaak Tom X (1952), pr.; Tijgers (1954), pr.; Het recht viert feest (1956), pr.; Een hond huilt in de nacht (1957), pr.; Slachtoffers zonder keus (1958), pr.; Het recht ontkleed (1966), pr.

Uitgave:

Bloemlezing uit de gedichten (1953), met voorw. van J.W.F. Werumeus Buning.

Literatuur:

J. Spierdijk, in Andermans roem (1979).

[G.W. Huygens]