Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Casper George Karel Reinwardt]

REINWARDT (Casper George Karel), werd den 3 Junij 1773 te Lüttinghausen (district Lennep, koningrijk Pruissen) geboren. Zijn vader, Johan George, leerling van Gellert, deelde zijne achting in liefde voor dien edelen fabeldichter en zedeschrijver aan den zoon mede, wien hij zelf onderwees en het gymnasium te Lennep liet bezoeken. Zijne moeder, Catharina Goldenberg, vormde, door hare teedere zachtmoedigheid het karakter van haren zoon tot ontwikkeling dier deugden, welke zijn leven versierd hebben. Op het voorbeeld van zijn broeder Johan Christoph Mathias Reinwardt, die te Amsterdam voor de pharmacie werd opgeleid, en zich met buitengewone vlijt op de chemie en andere wetenschappen toelegde, begon hij zich, bij gelegenheid dat hij hem (1787) in die hoofdstad bezocht met natuurlijke geschiedenis, vooral met chemie bezig te houden, en door een gemeenzaam verkeer met de kundigste mannen van het vak, werd zijn terugkeer naar Lütringhausen telkens verschoven, tot dat hij besloot zich te Amsterdam te vestigen en met zijn broeder zamen te wonen en zich op de geneeskunst toe te leggen. Terwijl hij zich voorbereidde om de Göttingsche Hoogeschool te bezoeken, werd hem de leerstoel der Natuurlijke Historie te Harderwijk, door den dood van den hoogleeraar Schacht ledig, aangeboden. Hij aanvaardde dit ambt, na vooraf door den Academischen Senaat met het doctoraat honoris causa in de natuurlijke wijsbegeerte en geneeskunde vereerd te zijn geworden, den 10 Junij 1801 met eene rede, De ardore quo Historiae Naturalis imprimis Botanicae cultores, ad sua studia feruntur (Hard. 1801 4^o.), uitmuntende door rijkdom van gedachten, en door een' gloed van stijl, die de keuze van zijn onderwerp regtvaardigde. Twee jaren later (1803) hield hij een rectorale rede, de praestantia Chemiae recentioris in naturae et artium phaenomenis explicandis. Zijn werkkring werd te Harderwijk uitgebreid, hij

[p. 220]

ontwierp inrigtingen voor natuurkundige wetenschappen en werd lid van provinciale commissiën voor landbouw en voor geneeskunde. Door koning Lodewijk tot directeur van den koninklijken plantentuin en van het koninklijk kabinet van Natuurlijke Historie benoemd, zag hij zich (8 October 1808) genoodzaakt die akademie vaarwel te zeggen. Toen Lodewijks vertrek dien post te Amsterdam had doen vervallen, werd hij aan het Atheneum aldaar tot gewoon hoogleeraar der Natuurlijke Historie en tot buitengewoon hoogleeraar in de Scheien Kruidmengkunde benoemd. Dit ambt aanvaardde hij dd. 5 Nov. 1810 met eene Or. de Chemiae et Hist. Nat. studiis rite instituendis (Amst. 1810 4^o.)

Zijne bezigheden waren hier menigvuldiger. Behalve zijn arbeid voor de openbare lessen, was hij mede-redacteur van een Natuurkundig Tijdschrift, een der ijverigsten in het uitschrijven van prijsvragen bij Teijlers Genootschap, en bij de Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem, en in het beoordeelen van de ingekomen antwoorden; hierbij kwamen zijne ijverige bemoeijingen als lid van het Kon. Nederl. Instituut 1ste klasse, van welken werken hij sedert dien tijd, meenige doorwrochte verhandeling geleverd heeft. Het besluit van den 3 September 1814, had hem tot directeur van 's lands Kabinet van Natuurl. Historie te Amsterdam aangesteld. Maar reeds in October 1815 vertrok hij naar Ned. O.I., als directeur tot de zaken van den Landbouw Kunsten en Wetenschappen op Java en de naburige eilanden. In 1842 in het Vaderland teruggekeerd, aanvaardde hij 3 Mei 1823 het hoogleeraarsambt in de Schei-, Kruidkunde en Natuurlijke Historie te Leiden met eene oratie de augmen us, quae Hist. Naturali ex Judiae investigatione accesserunt (Ann. Acad. L.B.a. 1823-1824); door den hoogleeraar M. Siegenbeek in het Nederd. overgebragt. Hij overleed den 8 Maart 1854. R. Vinkeles heeft eene afbeelding van hem gegraveerd. Reinwardt huwde in 1822 de wed. Calcoen, geb. van IJsseldijk. Hij was lid van vele genootschappen, en sedert 1823 der Maatschappij van Nederl, Letterkunde, waarbij hij den 27 Dec. 1827 sprak: over de natuurlijke vruchtbaarheid der Oost-Indische eilanden en bijzonder van Java. Behalve de reeds genoemde oratiën en verscheidene bijdragen in de eerste jaargangen van den Recensent o.d. Recens, heeft Reinwardt uitgegeven:

Tijdschrift voor Natuurk. Wetensch. en Kunsten. Amst. 1810-1812; 11 stukken; Geneesk. Bijdragen met Buijs, v.d. Hoeven, Logger een Salomon. Delft, 1825 en volgg. Voorr. en Aanteek. bij Tromsdorff Leerb. der Letterk. uit het Hoogd. Amst. 1815. 2 d., over het karakter der vegetatie van den Indischen Archipel; over den ouderdom der Aarde en de beoefening der Natuurl. Hist. 2 st. 8.

De Geologiae ortu et progressu L.B. 1837 4.

[p. 221]

Observationes de Mangiferae Siminine polyembroneo (Nov. Art. Acad. Nat. curios. 4^o.

Reinwardt, de Fremery en Stratingh, Verslag van het Scheikundig onderzoek van het aqua Binelli in Algem. Kunst- en Letterb. 1834 D. I, bl. 98.

Voorlezing over de hoogte en verdere natuurlijke gesteldheid van eenige bergen in de Preanger reqentschappen in Verhand. v.h. Batav. genootschap 1823, D. IX, bl. 1.

Berigt van eene onvoorziene ontploffing van het slagzilver (oxyde d'argent détonnant), en daardoor veroorzaakte zeer zware kwetsing in Alg. Kunst en Letterb. 7809, D. I, bl. 151.

Proeve eener Geogr. Beschr. der Flora van Holland, in Tuinb. Flor. 111-123.

Bijdragen over eene geographische beschrijving der Hollandsche Flora in het Berigt der werkzaamheden van de eerste kl. v.h. Ned. Inst. D. VII, bl. 38, 1811-1813.

Over maagsteenen van het viervoetig gedierte, meer bepaaldelijk over die van het paard en den Hippotamus. D. IV, Ald. 1818.

Over de eigenschappen en het nut der Kanarischen Populier (Populus monilifera) Verh. 111, bl. 169.

Over de gesteldheid en den grond van het Eiland Aruba en het goud aldaar gevonden. Nieuwe Verh. D. I, bl. 265, 1820.

Over het ontstaan van Kalk en den groei der Schulp- en Koraalbanken, in de Zee der heete gewesten.

Berigten N. Verh. D. 111, bl. 33, 1831.

Over eenen hoorn en een gedeelte der bekkeneels van den Bos prtmigenus in N. Verh. D. 111, bl. 20, 1831

Over de turfasch, en het begin van den langen turf. Berigten, N. Verh. D. NII, bl. 15, 1838.

Over een eigene soort van turfverkoling en de daaruit te trekken voordeelen. Advies van de HH. Reinwardt en van Breda. N. Verh. D. VI, 1835-1837. Berigt der werkzaamheden.

Over den aard en den oorsprong der eetbare vogelnestjes op Java. Berigt N. Verh. D. VII, bl. 30, 1838.

Platen gevonden op Borneo, t.a.p.

Over het eigenaardige en de verspreiding der gewassen in de Magellaansche landen. in Tijdschrift D. II, bl. 33, 1849.

Over den Boom van Boerhaave, t.a.p. 1845 bl. 118

Over de goud bevattende gronden, der Noord-Oostelijke kust van Celebes (onuitg.)

Waarnemingen aangaande het vulcanische terrein in het landschap Menado op Celebes (onuitg.)

Over de wilde vijgeboomen in Oost-Indië (Tijdschrift. Verh.)

Reis naar het Oostelijk gedeelte van den Indischen Archipel, in het jaar 1821; uit zijne nagelaten aanteekeningen opgesteld met eene levensberigt en Bijlagen vermeerderd door W.H. de Vriese met 19 pl. Amst. 1850.

[p. 222]

Plantae Indiae Bat. Orientalis, in itinere per insulas archipelagi Indici Amboinam, Celebem, Ternatam, aliasque, annis 1815-1821 exploravit Casp. Georg Carel Reinwardt. agriculturae, artibus, disciplinisque in India Batava Orientali praefectus, et in Academia Lugduno - Batara Prof. Jussu Angusstissimi Regis Guilielmi 111, digessit et illustr. Guil. Henr. de Vriese Ph. Nat. et Med. Doct. Botanices in Aad. Lugd. Bat. Prof. 1856 Fasc. 1.

Zijne Bibliotheek is in 1855 te Leiden verkocht.

Zie Geel, Voorrede v.d. catal. der boeken van Reinwardt. de Vriese, Levensberigt van R. vóór diens Reis enz.

Zie P.G. Krieger, orat. rect. (1855) p. 10, 11; D.J. van Lennep, orat. in ach. Ill. Amst. secul.; Hulde aan de nagedachtenis aan J.H.v. Swinden, bl. 42; Holtrop Bibl. med. ac chir. p. 91, 290. van Hall, fl. Belg. Sept, voorr. Juinb. Flora. D. III bl. 332. Clarisse Or. rect. in Ann. Ac. d.B. Ann. 1821-1822 p. 39 Siegenbeek, Or. in üsd. Ann. a 1823-1824, p. 25; Algem. Deutsche Real-Encyclopaedie VII, Ausg. IX B. S. 155; van Kampen, Gesch. der Kunst; en Wetensch. D. II, bl. 619. D. III, bl. 262; Siegenbeek, Gesch. der Leidsche Hoogesch. D. I, bl. 437. D. II, bl. 86-96 T. en B. bl. 262; Burman, Gesch. der Geld. Hoogesch. D. II, bl. 533, 576, 631; Collot d'Escury, Holl. roem in Kunst en Wetens. D. VII, bl. 285, 286, 287; Mr, P. Meijer, Kronyk van Nederl. Indië en Tijdschrijft voor N.I. 111, 2e Jaarg. Bat. 1840, p. 563; J. Geel, Levensschets van C.G.O. Reinwardt, in Hand. der Maats. v. Nederl. Letterk., 1854, bl. 37; W. Vrolik, Levensb. van R., Versl. Kon. Akad. d. Wet. Nat. D. II. bl. 214; Letterb. 17 Dec. 1819; Bat. Cour. 7 Nov. 1818, 29 Jan. 1812, 6 Julij 1822, 1854 bl. 81; Pruys v.d. Hoeven, Herinneringen aan R., in Alb. der Nat. 1858. bl. 312; Mr. M.C. van Hall, Gedichten. D. I, bl. 127; J. ten Brink, Gedichten, bl. 122, 123; Nieuwenhuis (uitg. Sijthoff), Kobus en de Rivecourt; Muller, Cat, v. parlv. Cat. Bibl. L.B. 1814-1847 p. 284.