Zutphens liedboek

[p. 76]

[10. Die winter is verganngen]^*

I^I
Die winter is verganngen,
ich sie des meyenn schienn.
ich sie die blomkens hangen,
des ist mienn hartt verbliett.
so fer ann gennder dalle
dar ist genochlich sienn,
dar singtt die nachtegalle,
also mennich wolttfogelkinn.

⁺II^II
Ich will die mey empfangenn¹
al inn datt gronne gras,
end schenncken mien boell die trav̊v̊e
die my die lieueste was.
end biddenn datt sie will khomen,
al for mien² fensterkenn stann,
ennd fangen³ die mey mitt blomen:
hie ist so schoen⁴ gdan.

III^III
Ennd doe die sůůerlicke
sinn bedenn⁵ hede gehortt,
doe stonntt sie trv̊v̊rennttlicke;
mitt des sprack sie ain wortt:
ick heb denn mey empfangen
mitt grosser erwerdicheytt;
hie kůst sie an or wanngenn:
was das niett erberheytt?

IV^IV
Hie nam sie sůnder trůren
al in sinn aremkens blanck.
die wechter op der můeren
die hoeff op ain liett end sanng:
en ist dar emanntz inne,
die mach wall tho hůsv̊v̊artt ghan;
ich sie den dach opdrynghen
al dor die folkenn klar.

* (H. blz. 112-114)
Inhoud
Dagelied met meiliedmotieven. Voor de dageraad biedt een minnaar zijn geliefde een mei aan, een bloeiende tak van een boom of een struik. Zij gaat op zijn suggestie in en laat hem binnen. De wachter is zo vriendelijk ze voor gevaar van ontdekking te waarschuwen.

I 1-4 De ‘Natureingang’ legt verband tussen de situatie van de natuur en de stemming van de dichter; 2 schienn: het bewijs dat de mei gekomen is; 5 gennder: dat; dalle: dal. Het dal, met name het groene dal, waar de nachtegaal en de andere vogels zingen, is bij uitstek geschikt voor een ontmoeting met de geliefde; 6 genochlich: aangenaam.

+ 11v

II 9 mey: tak of struik, symbool van de ontluikende natuur en liefdesverklaring; empfanngen: halen. De minnaar gaat de tak halen in het vrije veld; 10 het groene gras was traditioneel de plaats waar het liefdesspel bedreven werd; 11 boell: geliefde; die trav̊v̊e: mijn woord van trouw: 12 die lieueste: waarvan ik het meeste houd; 13-14 hij vraagt haar voor het raam, waar hij zich nu bevindt, te komen staan; 15 fangen: ook afhankelijk van: end bidden datt; 16 gdan: hij ziet er zo prachtig uit.

1 H.: gaen houwen.

2 id. haer.

3 id. ontfanghen.

4 id. wel.

III 17 sůůerlicke: lief; 19 trv̊v̊rennttlicke: foutief voor ‘truwentlicke’ d.i. zoals het van een trouwe geliefde verwacht mag worden?; 20 mitt des: intussen; 22 erwerdicheytt: eerbied; 24 erberheytt: kuisheid. Hij mocht toch zijn geliefde wel een kus geven!

5 id. reden.

IV 25 sůnder trůren: maar al te graag; 26 aremkens blanck: stereotype uitdrukking; 27-32 de wachter verstoort de idylle en waarschuwt de gelieven dat ze moeten maken dat ze wegkomen, want de dag komt eraan; 28 hoeff: mhd. huob = hief; 29 en-inne: Is daar iemand in de kamer?; 30 mach: moet; 32 folkenn: wolken; klar: helder.

[p. 78]

 

⁺V^V

 

Och wechtter op der můren,

 

woe kůelstv̊v̊ mich sonns⁶ ser,⁷

35

ich ligh in schv̊v̊aren trůren,

 

mein hartte datt lytt noett.⁸

 

daett doett die alre liefste,

 

datt ich fan or scheden moett.

 

des klag ich gott den herenn,

40

das ich sie laessen moett.

 

 

 

VI^VI

 

Adde, min allerliefste,

 

adde, schon blomken fin,

 

adde, schon rosse blome,

 

dar moett gescheiden sien

45

hentt datt ich weder kome:

 

die liefste soltt ghy sinn.

 

datt hartt inn minnen lieůe

 

datt hortt jo altytt dienn etc.

+ 12r

V 33-40 antwoord van de minnaar; 34 sonns: vgl. mhd. sunst = zo; ligh: ik bevind mij; 36 noett: liefdesverdriet; 40 laessen: vgl. mhd. lâzzen = verlaten.

6 id. dus.

7 id. hart.

8 id. smert; in de tekst is boven ‘noett’ later ‘schmert’ toegevoegd.

VI 42 de geliefde wordt traditiegetrouw met een bloem vergeleken; 43 de roos werd als een bijzonder fraaie bloem vaak als symbool gebruikt; 45 hentt: totdat; 46-48 hij betuigt haar zijn blijvende liefde; 48 hortt: behoort-toe.

[p. 79]

Concordanties en melodieën

1. Hs. Hanau

2. Dev. en prof. B nr. 24; Souterl. nr. 54; Veelderh. Lied. 1599 blz. 53; Antw. Ldb. I nr. 74; Antw. Ldb. II nr. 35; Amsterd. Ldb. blz. 63b

3. Darf. Ldhs. nr. 17; Hs. Brussel Ms. II nr. 144 blz. 115v; Ldhs. v. Arn. Krouft Hs. Darmstadt nr. 1213 blz. 133b

Literatuur en bundels

1. G. Kalff blz. 287; Fl. v. Duyse nr. 73; Pollmann-Tiggers blz. 150; Pr. v. Welv blz. 133

2. Erk-Böhme nr. 393b; Reclam blz. 51; E. Klusen blz. 45