Zeeuwsche Nachtegael en bijgevoegd Tafereel van sinne-mal

[p. 25]

Facsimile van ex. Middelburg PB 3 K 1

[p. 26]

[p. 27]

Zeevsche Nachtegael,

Ende Des selfs dryderley gesang: Geheel anders inder vvaerheyt verthoont, als de selve voor desen by sommighe uyt enckel mis-verstant verkeerdelijck is gheoordeelt. Door Verscheyden treffelijcke Zeeusche Poëten by een ghebracht; ende verciert met Copere Plaeten. Hier is noch by-ghevought een Poëtisch vverck ghenaemt Tafereel van Sinne-mal.

TOT MIDDELBVRGH,

Ghedruckt by Ian Pietersz vande Venne, Cunst ende Boeck-vercooper, woonende op den hoeck vande nieuwe Beurse, inde Schildery-winckel, ANNO 1623. Met Previlegie voor 7. Jaren.

[p. 28]

Extract uyt de Privilegie.

De Staten Generael der vereenichde Neder-landen hebben geconsenteert, ende geoctroyeert, consenteeren ende octroyeeren mits-desen Ian Pietersz vande Venne, Const ende Boeck-vercooper binnen Middelburgh, dat hy voor den tijt van seven Iaren naest-comende alleene inde vereenichde Nederlanden sal mogen drucken, doen drucken, ende uyt-vercoopen, seecker Poëtisch Boeck ghenaemt ZEEVSCHE NACHTEGAEL ende des selfs dryderley gesang, gheheel anders inder waerheyt verthoont als de selve voor desen by sommighe door enckel mis-verstant verkeerdelijck is gheoordeelt: Bestaende uyt veelderhande ghedichten van verscheyden geesten ende treffelijcke Persoonen van Zeelandt. Verbiedende allen ende een yegelijcken deser Landen ondersaten, binnen den voorsz tijt van seve jaren 't voorsz Bouck int gheheel ofte ten deele, int groote ofte int kleene nae te drucken (ende te vercoopen) ofte elders nae-gedruckt inde vereenichde Provincien te brenghen, om alsoo vercocht te werden, sonder consent vanden voorsz Ian Pietersz vande Venne, op de verbeurte vande na-ghedruckte exemplaren, ende alsulcke somme van penninghen als blijckt by de brieven van Octroy daer van verleent.

Ghedaen ter vergaderinghe van de Hooch-ghemelte Heeren Staten Generael in 'sGraven-hage den 22 Iulij, 1622.

Was onderteeckent C. Vijgh v.

Ter ordonnantie vande Hooch-ghemelte Heeren Staten Generael

C. Aerssens.

Tweede noodige waerschovwinge Aen alle Balljuvven, Schouttetten ende andere Officieren der vereenichde Nederlanden, mitsgaders de Cunst-gunstighe Leser.

VErstandighe Leser, ick heb voor desen gheclaecht, ende ghewaerschout by 't leste werck genaemt Toneel vande Mannelijcke Achtbaerheyt, vande heer I. Cats, 't welck by my is uytghegaen: alwaer V.E. is voorghedragen de meyninge vande Self-strijt, soo wel tweede als eerste druck, van 't namaecken, ende vervalschen. Alsoo nu noch ander-mael is stoutelijck bestaen het leste voorsz Toneel van de Mannelijcke achtbaerheyt, oock na te drukken sonder consent off sonder op het ghebodt der Ho. Mog. Heeren Staeten Generael te achten: Dat my nu weder oorsaeck geeft ander-mael te waerschouwen. De Leser sal voor eerst letten dat de na-gemaeckte gene waerschouwinghe hebben, vande Self-strijt, ghelijck de rechte exemplaren (dewelcke de eerste clachte is int lang voor aen-gevoeght.) Soo mede wert bevonden, dat de na-gheraepte heel slordich van letter, pampier, en sonderlinghe vuyle monsters van Plaeten zijn, die op verkeerde wijse staen: Daer beneffens staet te letten op de Annotatien aen de kanten die met Duytsche Letters by geknoeyt zijn; derhalven salmen licht gewaer werden welcke de echte kinders zijn, off de bastaerts. Bidde eerbiedich aen alle Officieren dan wat op de valsheyt te letten, uyt kracht der Octroy vande Hoogh-gemelte Heeren Staten Generael, die my de selve verleent hebben. Vaert wel:

V.E. Dienstvvillighen Dienaer

Ian Pietersz vande Venne.

[p. 29]

De namen der gene, die haer stemmen by ghebracht hebben, tot de Zeevsche Nachtegael.

IVffvrou Johanna Coomans, vveerde huys-vrouvve vande HeerJohan vander Meerschen, Rentmeester vande Edele Mog. Heeren Staten van Zeelandt.

Juffvrou Anna Roemers, als doen in Zeelandt vvesende.

D. Apollonius Schotte, Raets-heer inden Hoogen Rade.

D. Jacob Schotte, Ridder, etc. Burgemeester der StadtMiddelburgh.

D. Simon van Beaumont, Pensionaris der stadt Middelburgh.

D. Jacob Cats mede Pensionaris aldaer, ende nu der stadtDordrecht.

D. Adrianus Hofferus, Burgemeester der stede Ziericzee.

Jonckheer Philebert van Borssele, Burgemeester der stedeTholen.

Adriaen Valerius, Schepen en Raet Ter-vere.

M^r. Johannis de Bruyne, Advocaet tot Middelburgh.

M^r. Jacob Luyt, mede Advocaet tot Middelburgh.

D. Abraham vander Mijl, ghevvoont tot Vlissinghen.

D. Lenart Peutemans, Doctoor in de Medecijnen tot Middelburgh.

D. Jacob Hobius, Burgemeester der stede Brouvvers-haven.

Nicolaes Antonisz vander deelen.

Adriaen vande Venne, constich Schilder tot Middelburgh.

Joannis de Svvaef Schoolmeester tot Middelburgh.

Pieter van Meldert. P.J. Vos. J. Rogiers. ende meer andere.

[p. 30]

Ian Pietersz, vande Venne tot den Kunst-lievende Leser.

GVnstighe Leser, het seltsame op-schrift van desen boeck, dien ick nu uyt Zeelandt V.E. van nieus toesende; sal misschien eenighe die Zeelandt niet en kennen, gheheel duyster, off gansch souteloos moghen schijnen; in ghevalle men niet daer yet toe en seyde, dat tot naerder openinge van het selve soude moghen dienen. Soo verstaet dan, dat door een Zeeusche-Nachtegael tot noch toe, in veel plaetsen niet anders en is verstaen gheweest als een Kick-vors (ofte om Zeeuvvs te spreecken) een Puyt: daer mede spottelijck te kennen werde gegheven, dat Zeelandt van geen andere Nachtegaelen versien en was, als van dat vuyle water-ghedrochte ofte Modder-vroeters; daer ymmers evenwel de ervarentheyt, nu vele Iaeren alreede heeft gheleert, datter jae ghewisselijck in Zeelandt Nachtegaelen te vinden zijn, die geen hees ghewrock uyt stinckende poelen schreeuwen, maer, een uytnemende aenghenaem Gesang in, en boven verheven-soet-rieckende boomen zijn schetterende, met groote onderscheyden bevallicheyden van stem. Ghelijck het mede, tot heden toe daer voor ghehouden is geweest, dat in Zeelandt, de rouheyt vande Zee soo seer de overhant ghenomen hadde, datter onder de menschen selfs niet als schorre kelen, en stramme verstanden te vinden en waren; het welcke van ghelijcke, soo wel als het voor verhaelde, gheheel anders inder waerheyt als nu wert bevonden. Daerom isser goet gevonden, om

[p. 31]

aen alle omliggende nae-gebueren het teghendeel, vande voorschreven inbeeldinghe te doen verstaen: ende dit werck (bestaende in dry deelen ofte ghesangen die ghenoemt werden Minne-sang: Seden-sang: ende Hemel-sang.) als een Mey-gifte yder wert toe ghesonden: alle de gene, die Zeelandt aendachtelijck doorsien, en niet gesien hebben, weten dan datter jae ware Nachtegaelen werden gevonden: ende die dit boeck sullen lesen (indien ick my niet en bedrieghe) sullen bevinden datter vryelijck soete, sachte kunst-lievende verstanden zijn; bequaem tot alle dappere aerdighe invallen, en uytinghe van onse ghemeene tael: waer van de gunstighe Leser een voorsmaecke wert gegeven, int lesen der Namen der gener, die yder een Pluymken tot desen noyt ghehoorden Nachtegael hebben toe ghebracht; waer door hy soo vlugge is gheworden, dat hy oock over water nae de omligghende landen derf leeren vlieghen; om zijn stemme aldaer te laeten hooren, ende sich heel mackjes te laeten handelen, oft op de schoot legghen, om alsoo zijn aerdighe, bysondere ghedichte Pluymen te laeten ontvouwen, en doorsien. Soo ghy dan Leser redelijck, en cunst-gunstich zijt, strijckt dan voortaen een sachter vonnis over onse Zeeusche Eylanden, en de inghesetenen van dien: en denckt, datter veel misleydt zijn gheweest over de naem van Zeeusche-Nachtegael; off soo daer misschien noch yemant ware, die sulcx met voor-oordeel noch ghesint is te doen; men belovet hem, men sal jae t'eenigher tijdt, den selve de mate soo nae legghen, dat hy indien hy uyt de mond niet spreecken wil, ten minsten binnen sich selven beter van onse Zeeuvven sal ghevoelen; ofte yet tusschen de tanden mommelen. Wel aen dan, ick besluyte dit met een vriendelijck dreyghement, dat is: by aldien de Zeeusche verstan-

[p. 32]

den by yder niet erkent werden) sal ick noch andermael mijn uyterste vermoghen doen, om haer scharp, loffelijck vernuft door konst van drucken wyder te doen verspreyen, in onse en buyten onse Landen.

Vaert wel:

In Middelburgh, den 16. Mey.

Anno 1623.