Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Meesteres en Dienstmaagd. Eene schets van huiselijk leven. Uit het Engelsch van Miss Mulock, schrijfster van John Halifax enz.; door Antonia. Twee deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen, 1863. Prijs ƒ 5.25.

't Schijnt tegenwoordig wel mode te worden dat de dames boeken schrijven of zich in hare ledige (!) uren met het vertalen van buitenlandsche werken bezig houden, en 't is dan ook niet te verwonderen, dat die schrijfjeukte dier bas-bleus (zoo noemt men ze immers?) aangevuurd wordt, als mannen van naam (sic!) zich leenen om er eene aanbeveling of een berigtje voor te plaatsen, ietwat in den trant van wijlen den schrijver der Leekedichten, die er bijzonder slag van had om dames te coifferen (geijkte uitdrukking). Wij die altijd walgden van die lieve honigzoete woordje (n?)s en een glimlach niet konden onderdrukken wanneer dergelijke hofjonkers, het publiek deze of die pennevrucht eener uit de lucht gevallene schrijfster wilden opdringen, en stoutweg durfden zeggen: ‘Als je 't boek niet mooi vindt, ben ik verpligt met je te breken!’ gelijk wij weleens in het te Haarlem aan hypertrophie overleden Zondagsblad lazen, wij konden er zoo gemakkelijk niet toe besluiten die courtoisie (men vergeve ons de gallicismen; ons hollandsch klinkt ook plat zoo!!) voor goede munt aan te nemen en werden dan maar ook al te dikwijls teleur gesteld, waarbij ons onwillekeurig een voor eenige jaren uitgegeven werkje getiteld: ‘de blaauwkous’ voor den geest zweefde en wij tot de overtuiging kwamen, dat de vrouw beter doet, zich

[p. 350]

aan hare huwelijkspligten te wijden, dan eene ‘par force’ savante te willen zijn; immers het kan niet goed gaan waar de man de pot kookt en de vrouw verzen maakt! (Vraag er Judels maar eens naar!)

Eenigzins huiverig namen we daarom weder een door eene vrouw geschreven en door eene vrouw vertaald werk (ten minste als het uithangbord niet liegt) ter hand, doch zonder eenige tegeningenomenheid begonnen we te lezen en hebben het werk ten einde gebragt. En wat is nu ons oordeel over den arbeid van twee vrouwen die zich bij het publiek hebben ingelijfd? Dit is het: Getrouw aan den opgegeven en aangeduiden titel vonden we in deze bladen een schets van echt huiselijk leven waarin natuurlijk vrouwen en vooral eene meesteres en hare dienstmaagd de hoofdrol spelen. Intrigue is er weinig in; dat boeijende en wegslepende dat men in werken van Sue, Victor Hugo, Dumas en anderen vindt, zal men er te vergeefs in zoeken maar menig schoon woord, menige goede les en nuttige wenk wordt ons ten beste gegeven en hier en daar slaat de schrijfster een juisten blik in maatschappelijke toestanden. Wat echter hare in dit boek geschetste dienstmaagd betreft, wij zouden wenschen dat vele dienstmaagden het eens lazen, om daaruit te leeren hoe zij behoorden te zijn, maar, ofschoon de goede zedelijke bedoeling der schrijfster prijzende, kunnen wij toch niet nalaten haar te doen opmerken, dat hare ‘dienstmaagd’ eene ware ‘model-dienstmaagd’ is waarvan stellig geen Hollandsche meesteres eene tweede zal weten aan te wijzen, indien men ten minste niet vele, vele jaren terug gaat en op de geschiedenis wijst die ons meermalen voorbeelden van eerlijkheid en trouw heeft aangewezen. Doch vergeten wij ook niet aan te stippen, dat er ook weinig zulke meesteressen in het dagelijksch leven worden gevonden als de schrijfster ons hier schetst en men moet eenigzins met de engelsche zeden en gewoonten bekend zijn om den omgang van meesteres en dienstmaagd met elkander te kunnen begrijpen, hetgeen te meer in het oog springt als wij weten dat eene op fatsoen aanspraak makende vrouw bij ons te lande het beneden zich achten zou (encanailleren noemen ze 't) om zich met een meid af te geven. In 't kort, de schrijfster heeft gegeven wat zij zich had voorgesteld en zich zelf gelijk ge-

[p. 351]

bleven; zij heeft getoond vrouw te zijn die vrouwelijke deugden bezit, want om zóó te schrijven moet men het goede zelf in zich opgenomen hebben.

Haar stijl van schrijven, kort maar krachtig voldeed ons zeer en ofschoon nog zoo eenvoudig laze wij haar werk met het grootste genoegen Het wil er echter maar niet bij ons dat Antonia, femini generis is, zoo ja, maken wij gaarne ‘chapeau bas’ voor haar verdienstelijk vertalingswerk, dat zich bijna overal vloeijend laat lezen. Men kan het, ook zonder vergelijking gemakkelijk zien, of een volzin, goed begrepen weêrgegeven is; vinger-aanwijzingen zijn niet altijd noodzakelijk.

In plaats dus van eene afkeurende stem uit te brengen of het werk te veroordeelen alleen omdat het door eene vrouw geschreven en door eene vrouw vertaald is, hetgeen wij eene misbruikmaking van ons gezag als Ref. zouden heeten, geven wij aan beide gaarne de eer die haar toekomt en bevelen het werk om zijne bijzondere strekking en eenvoudige inkleeding bij leesgezelschappen en letterkundige vereenigingen ten zeerste aan. De uitvoering der uitgave is, gelijk wij van den heer van Kampen gewoon zijn, keurig en net. De plaat vóór het eerste deel (het tweede deel bezit er geene, doch dit is o.i. beter dan dezelfde plaat weder te bezigen) is bijzonder fraai geteekend. Bij de overigens eenvoudig nette kleeding van het dienstmeisje, paste echter naar onze meening geene dames laarsjes, terwijl wij, het ook weinig overeenstemmend vonden, een boekenkast is een keuken te zien. De correctie is vrij wel, hier en daar vonden wij het bijw. vergeefs, nog altijd met sch. geschreven; zulke fouten moest men thans in een boek niet meer aantreffen.

Dulcamarus.