Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Abraham en Abrahams kinderen. Uit het Hoogduitsch van T. Passavant; door E.J. Hasebroek. Met een Voorberigt van J.P. Hasebroek, Predikant te Amsterdam. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1858. In gr. 8vo. XII en 412 bl. f 3-30.

‘Ik aarzel niet het een goed boek te noemen. Zeker is het tamelijk los en onzamenhangend van vorm; maar juist dit schijnt in dit geval eer een voorregt, dan een nadeel te wezen. Immers uit het vrije van den trant, waarin het bewerkt is, ontstaat zekere natuurlijkheid, gemakkelijkheid en frischheid, die aan het anders genoeg bekende een glans van nieuwheid geeft. Men ontvangt geene afgewerkte schilderij in eene enkele rijkbewerkte lijst, maar een aantal luchtig daarheen geworpen schetsen, doch die allen de talentvolle hand verraden, die ze op het papier bragt, en van de eenheid des onderwerps zekere harmonie ontvangen, die anders aan de wijze van bewerking ontbreekt.’

[p. 116]

Aldus de Voorredenaar, wiens visum wij wel mede willen onderschrijven - met eenig voorbehoud evenwel. Want, op óns standpunt dit geschrift onvoorwaardelijk ‘een goed boek’ te noemen, verbiedt ons eene orthodoxie, die b.v. den oudtestamentischen ‘Engel des Heeren’ met christus identifieert; eene mystiek, die tot in de zeven ooilammeren toe, welke het verbond tusschen abraham en abimelech moesten bezegelen, Goddelijke verborgenheden zoekt; eene bijbelver... valsching (bij groote bijbelvastheid), die b.v., om met Rom. iv:18 vv. niet in tegenspraak te komen; mogelijk ook om aan abrahams heiligheid niet te kort te doen, aan diens lagchen, Gen. xvii:17, eene andere beteekenis toedicht dan aan dat van sara, xviii:12. In één woord, zoo u uit de werken van den Wandsbecker Bode zijne schriftbeschouwingen voorstaan, welnu, daar vindt ge hier een afdruk van met al hare feilen en deugden: hooggaand gebrek aan waarheidszin gepaard aan rijk vernuft, innige gemoedelijkheid en een naïven, kernigen vorm.

Spijt den zondvloed van ascetische schriften voor elke mogelijke godsdienstige kleur, waarmeê ons lieve vaderland overstelpt wordt, is toch een boek, zoo vol geest en leven als dit, voor onze orthodoxen nog geheel niet overbodig. Het vinde onder hunne huisboeken eene eervolle plaats naast de Stichtelijke Uren van nicolaas beets! Ja, zoo hier als daar zal ook de waarlijk liberale liberaal vrij wat gezond voedsel - het ongezonde mag hij laten liggen - voor zijn christelijk geloof en wandel kunnen opdoen. ‘Werke dus’ - om nog eens met den Voorredenaar te spreken - ‘dit nieuwe boek over den oudsten der Aartsvaderen mede, om abraham, van wien het getuigt, kinderen te helpen verwekken; en worde het daartoe gezegend door abrahams God, die in christus de God is van allen, die in de voetstappen van den Vader der geloovigen wandelen!’

De correctheid der Uitgevers en hunnen netten, stevigen omslag kunnen we prijzen. Maar we hebben een exemplaar voor ons, waarvan sommige bladzijden zeer flaauw zijn afgedrukt, en anderen zwart zien van den gevloeiden inkt.

v.p.