Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1857

Hedwig. Door Mevrouw Mackenstein-Koning, Schrijfster van: ‘Beelden en Omtrekken naar het leven geteekend’. Te Amsterdam, bij H.W. Mooy. 1856. In gr. 8vo. VIII en 269 bl., met in tinten gesteendrukte titel en vignet, f 2-75.

De Schrijfster van dezen roman is sedert eenige jaren, onder den naam van tante jans, als schrijfster van kinderwerkjes en bijdragen in het tijdschriftje ‘Moeders schoot’, niet ongunstig bekend. Nu en dan mogten wij haar, tot en voor kinderen sprekende, gaarne hooren. Vóór een paar jaren echter zag iets voor groote menschen, onder den titel van: ‘Beelden en Omtrekken’, van hare hand het licht, dat uit hoofde van de middelmatigheid van dien arbeid - al schemerde dan ook eenige aanleg er in door - ons noch boeijen, noch bevallen mogt. Na eenigen tijd volgt nu daarop deze ‘Hedwig’.

Wij willen gaarne tegenover dames beleefd en humaan zijn; wij kunnen zelfs tegenover eene dame als Mevrouw mackenstein-koning toegefelijk wezen; maar het eene noch het andere mag ons te ver leiden. De lof die aan Mevrouw bosboom-toussaint en Mevrouw elise van calcar zoo ruimschoots en wèl verdiend wordt toegezwaaid, schijnt onze Hollandsche dames aan te sporen om zich ook op het gebied der romantiek te plaatsen; ten minste wij gelooven dat, naar verhouding van 't zielental, geen land rijker dan Holland is aan dames-auteurs. Maar de vrouw zoo wel als de man kan half-talent en minder zijn; en - och, of wij 't verzwijgen mogten! - Mevrouw mackenstein's arbeid levert daarvan het meest duidelijk bewijs.

[p. 205]

Het is toch niet genoeg, alledaagsche gebeurtenissen in alledaagsche bewoordingen gekleed, en reeksen van zalvende, of gevoelige uitdrukkingen en Bijbelplaatsen in eenigerlei vorm zamen te voegen, als men een roman wil schrijven. Wij voor ons gelooven dat niet, en wanneer de arbeid van een ander, in dien geest en op die wijze geschreven, aan haar oordeel onderworpen wierd, zou de Schrijfster op dit punt zeer zeker met ons instemmen.

De conceptie van de ‘Hedwig’ is, dunkt ons, geheel mislukt. Heeft de S. willen doen uitkomen dat de godsdienstige en gevoelvolle vrouw, te midden van de zwaarste beproevingen des levens, zich weet te beheerschen, en hare sterkte vindt in God, zij had dan hare heldin in andere omstandigheden moeten plaatsen. Den jongen lindau had zij niet lief, ten minste niet zoo als de vrouw den man harer keuze liefhebben moet; zij had zekerheid, van het eerste oogenblik der kennismaking af, dat hij nimmer de hare kon worden, en zij wees hem af, zonder door iemand daartoe te zijn aangespoord. Ware de greep dan niet oneindig gelukkiger geweest, wanneer de beginselen der ziekte zich hadden vertoond na hunne voorloopige verbindtenis; na hun engagement; op 't oogenblik dat een huwelijk hunne wenschen zou bekroonen? Nu was hij haar niets meer dan een vriend, zelfs niet eens een vriend harer jeugd, en daarom is ook hare latere afwijzing van doctor stilling's hand onverklaarbaar, wanneer die aan eerbied voor de nagedachtenis van lindau wordt toegeschreven.

De terugkomst van maurits, en het daarop gevolgde huwelijk van dezen met hedwig, is eene theater-ontknooping, die alleen verdedigd kan worden als men aanneemt dat de Schrijfster hare heldin toch moest laten trouwen.

Het tafereel is ook te vol met figuren, die te weinig belangrijk zijn om iets tot de handeling of ontknooping bij te brengen, en toch zoo uitgewerkt, dat men niet anders kan meenen, of zij zouden veel gewigts in de schaal aanbrengen.

Het werk mist alles wat naar intrigue, handeling of ontknooping zweemt. De lezer kan even goed in 't midden als met het eerste Hoofdstuk aanvangen. Men vindt niets anders dan dagelijksche schetsen, zonder eenige kracht of verheffing, en de draad, de schakel die ze verbinden moest, is zoo zigtbaar, dat men er duidelijk aan ziet wat moeite het de Schrijfster

[p. 206]

heeft gekost om ze op die wijze te vereenigen. - Het zestiende Hoofdstuk: ‘Tusschen twee haakjes’ getiteld, bewijst hoezeer zij met de would-be-ontknooping bezwaard heeft gezeten. En toch moeten er nog 54 bladzijden volgen!

Als roman, als kunstproduct, moeten wij de ‘Hedwig’ ver beneden het middelmatige stellen; maar wij willen er den lof niet aan onthouden, dat de regt godsdienstige strekking er eenige waarde aan geeft, en dat menige episode van gevoel getuigt. Dat gevoel echter, wanneer 't niet door de S. beheerscht, of door anderen ten goede geleid wordt, zal, vreezen wij, oorzaak kunnen worden van eene waterigheid of ziekelijkheid, van welke hier in de Voorrede reeds kenteekenen bestaan.

Tante jans schrijve nog langen tijd voor kinderen; Mevrouw mackenstein-koning onthoude zich van het schrijven van romans. De eerste is aangenaam en nuttig in engeren kring; de laatste kan, in ruimeren kring, bezwaarlijk nut stichten of roem behalen.

Druk en uitvoering zijn goed. Op 't vignet behaagt ons 't meest Tante francy; - hedwig's figuur veroorloven wij ons heel leelijk te vinden.