Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1834

Zeden, Gewoonten en Huiselijk Leven der Noord-Amerikanen, door Mistriss Trollope beschreven, na een driejarig verblijf in de Vereenigde Staten: (gevolgd naar den vierden Engelschen Druk.) II Deelen. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1833. In gr. 8vo. Te zamen VIII en 493 bl. f 4-80.
Verscheidenheden, Landen en Volkeren betreffende, getrokken uit de jongste en belangrijkste Reisbeschrijvingen, door J.G. Sommer, Hoogleeraar te Praag. II Deelen. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1833. In gr. 8vo. Te zamen 540 bl. f 5-60.

Veelal moeten wij, bij de aankondiging van vertalingen, aan onszelven vragen: waarom is aan die of dat werk de eer der vertaling bewezen, indien zoo iets nog eene eer kan gerekend worden in een land, waar bijna alles, wat elders in het licht verschijnt, dadelijk wordt overgezet, alsof het de bevrediging eener eerste behoefte gold! Doch bij de vermelding van deze werken van Mistriss trollope en Prof. sommer behoeven wij die vraag niet te doen; wij verheugen ons integendeel er over, dat onze Letterkunde door de vertolking van zulke geschriften verrijkt en versierd wordt; en inzonderheid het werk van Mistr. trollope schijnt ons uiterst belangrijk en leerzaam, vooral in de tegenwoordige tijdsomstandigheden. Hoe velen beschouwen de Vereenigde Staten van Noord-Amerika als het gelukkigste land op onzen aardbodem; deszelfs bewoners als het volk, dat allen anderen volken ten voorbeelde strekken moet! Maar men leze, wat hier, met blijkbare waarheidsliefde, wordt medegedeeld: en hoe veel men dan bij de Noord-Amerikanen zal aantreffen, dat toejuiching en navolging verdient; hoe gunstig men in sommige opzigten over de stad Washington, haar Kapitool en verdere hoofdgebouwen, over vele andere plaatsen en som-

[p. 557]

mige inrigtingen bij de Noord-Amerikanen moge oordeelen, in het algemeen zal men de burgers der Vereenigde Staten niet langer als een waarlijk beschaafd, als een beminnelijk en gelukkig, zelfs niet eens als een echt vrijheidlievend volk kunnen blijven beschouwen. Laat men al eens toestemmen, dat de Schrijfster, als eene Engelsche, niet geheel onpartijdig in hare oordeelvellingen is; de ontmoetingen, die zij ons zoo eenvoudig en ongekunsteld mededeelt, de waarnemingen, die zij gedurig deed en waarvan zij ons verslag geeft, kunnen niet verzonnen zijn. En is het dan wel eene wenschelijke zaak, in een land te leven, waar de behoeftige te trotsch is, om zijnen dank te betuigen voor een geschenk, en daarom altijd slechts leenen wil, ten einde toch niet te moeten zeggen: ik bedank u, ofschoon hij leent met het voornemen van nimmer weder te geven? In een land, waar niemand voor geld u dienen wil, maar alleen behulpzaam wezen tot wederopzeggens toe, of tot zoo lang een fraai kleedingsstuk door de betaald wordende behulpzaamheid is overgewonnen? In een land, waar een vader boete moet betalen, indien hij zijn kind kastijdt, en dien ten gevolge een vader tot betaling dier boete veroordeeld werd, op de beschuldiging van zijn twaalfjarig zoontje, hetwelk bleek geslagen te zijn, omdat het gelogen had? In een land, waar, het Bestuur zich met geenerlei godsdienstige inrigting moeijende, de rondzwervende geestelijken van allerlei, bijna ontelbaar vele, gezindten leven van de geschenken der vrouwen, welke uitgesloten zijn van het gezellig verkeer, en geene andere uitspanning kennen, dan de dweepzuchtige godsdienstige vergaderingen, revivals genoemd? In een land..... Maar genoeg! Wij, Nederlanders, behoeven ten minste zoo min op het geluk, als op de vrijheid en gelijkheid der Noord-Amerikanen, jaloersch te zijn.

Ook het werk van den Hoogleeraar sommer levert eene onderhoudende en leerzame lectuur op. Het bestaat uit fragmenten van verschillende reis-, land- en plaatsbeschrijvingen. Onder anderen trok onze oplettendheid hetgeen wij vonden D. II, bl. 129, (Reis van den Bisschop heber door een gedeelte van Indië) omtrent den overgang van de helderder in de donkerder menschenkleuren: ‘De hier geborene Portugezen trouwen slechts onder elkander, of op zijn hoogst met Europeanen; evenwel zijn zij, gedurende hun verblijf van drie eeuwen in Indië, zoo zwart geworden als Kaffers.’ ‘Zeker vindt men bij den Neger nog an-

[p. 558]

dere eigenheden, die de Indiaan niet bezit, en van welke men ook bij de Portugesche Kolonisten geen spoor vindt.... Maar wanneer de hitte der zon op zichzelve de eene verandering voortbrengt, zoo kunnen immers andere eigenheden van het klimaat weder hare bijzondere veranderingen bewerken; en wanneer nu zulke eigenheden drie- of vierduizend jaren lang onafgebroken voortwerken, wie kan dan bepalen, waar de grenzen dezer werking zijn?’ Verder op bl. 137, uit dezelfde Reis, over den oorsprong der zoogenaamde Heidens, wier oude taal een tongval der Hindoestansche is, en die eigenlijk in Perzië, als omzwervende stammen, zouden te huis behooren, alwaar zij reeds vóór cyrus schijnen geleefd te hebben; zoodat, te oordeelen naar de opgave van zekeren Mohammedaan abdullah, Perzië, en geenszins Indië, het oorspronkelijke moederland van dat zwervende volk zijn zou. - Over het geheel hebben wij dan ook dit werk met genoegen gelezen, en durven het, even als het eerst aangekondigde, ruimschoots aanbevelen; niets meer bejammerende, dan dat plaatsgebrek ons verbiedt, omtrent beide in verdere bijzonderheden te treden.