Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1819

[p. 83]

Hulde, aan de Nagedachtenis van Adriaan Loosjes, Pz. toegebragt door het Departement Letterkunde van het Gezelschap: Oefening in Wetenschappen, te Haarlem, 14 Maart 1818. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1818. In gr. 8vo. 54 Bl. f : -12-:

Weinige menschen zijn zoo algemeen bekend, geacht en bemind geweest onder onze landgenooten, als adriaan loosjes. Zijn vroegere en latere arbeid, tot uitbreiding van vaderlandsliefde en deugd, in menig heel of half verdicht tafereel, drong tot alle plaatsen, tot alle standen door. De liefhebber der schoone dichtkunst bragt hem daarenboven eene hoogere hulde toe. De stadgenoot en vriend kende hem eerst in zijne grootste waarde, als werkzaam bevorderaar van weldadige, algemeen nuttige, deugd en wetenschap bedoelende instellingen. Terwijl hij, die dit alles overzag, en daarbij bedacht, wat loosjes als boekhandelaar was en deed, de handen verbaasd ineensloeg over zulk eene werkzaamheid, zulk eene vlugheid.

Geen wonder, derhalve, dat zijn zoo vroege, onverwachte, plotselinge dood stad en land met eene treurmare vervulde. Geen wonder, dat zulk een vriend van letteren en geletterden terstond lofredenaars en lofdichters vond, om zijne lijkbare met lauweren onder de cipressen te ontvangen. Het was inzonderheid opmerkelijk, dat het weinig verscheelde, of hij was in de armen der Zanggodinnen, onder den arbeid zelven, aan haren dienst gewijd, den langen slaap ingegaan. Naauwelijks te huis wedergekeerd uit het letterkundig Gezelschap: Oefening in Wetenschappen, ontviel hij den zijnen op ééns. Natuurlijk, derhalve, dat zijner assche het eerste feest te beurte viel in dezen kring. Den 28sten Februarij overleed hij; den 14den Maart reeds werden de stukken, hier voor komende, in eene daartoe ingerigte bijeenkomst, voorgedragen.

Aan het hoofd verschijnt eene Redevoering van den Haarlemschen Rector, hofman peerlkamp, eenen man van bekende geoefendheid in oude en nieuwe letteren. Hij schetst ons den overledenen met eenvoudige, vaste trekken, die duidelijk den kweekeling van Romeinsche en Grieksche meesters

[p. 84]

doen onderscheiden. Hij overtuigt ons door zijne bedaardheid; terwijl andere lofredenaars door hunnen hartstogt en overdrijving niet zelden schijnen te kennen te geven, dat wij het niet te ernstig moeten opvatten. Trouwens, elk schrijver of redenaar van eenige waarde heeft zijne eigene kennelijke manier, en wij willen die van peerlkamp daarom niet tot een modèl verheffen, of boven alle berisping verheven stellen. 's Mans schrijfstijl, hoe keurig in zijne soort, is misschien al te Latijnsch, al te precies, dan dat men zich inzonderheid zou kunnen verbeelden, dat hier een Hollander, in eigene, ongekunstelde, natuurlijke taal, den dierbaren, eensslags ontrukten, nog maar even konden vriend beschreit. Doch, eenvoudigheid, opregtheid en zekere naïveteit werpen, daarentegen, een aangenaam waas over het stuk. En niemand, vertrouwen wij, heeft het gehoord of gelezen, zonder vol te zijn van hoogachting, liefde en bewondering voor den overledenen, met dankbaarheid jegens den man, die hem zoo juist en treffend voor ons heeft afgebeeld.

Behalve het vermelde, werden er nog eenige Dichtstukken gelezen, welke wij hier insgelijks aantreffen. Het eerste is:

Aan mijnen Vriend a. loosjes, pz. door c. de koning, ldz. Wij lazen het met genoegen, om de natuurlijke en warme uitdrukking, den goeden gang van het geheel, geenszins beroofd van dichterlijke schoonheden.

Bij het Lijk van mijnen Vriend, van a. van der willigen, is het volgende, zeer korte stukje. Het is in de manier der bijschriften; weinige regels, om alle 's mans deugden en loffelijke eigenschappen met een' oogopslag te doen zien, en op de volgende wijze besloten;

De dood zelf, naar het scheen, ontzag zijn kalm gemoed,

Hem stiet hij zachtjes aan, ons schokte hij verwoed.

's Mans geest, te vlug om aan het logge stof te kleven,
Verliet het plotseling en koos volmaakter leven.

Hulde aan de Nagedachtenis van, enz. door hendrik meijer, jun., het laatste en uitvoerigste, begint aldus:

Barst los, barst los, in klaaggezangen,

Verplett'rend smartgevoel! - geef aan mijn' boezem lucht! -

[p. 85]

waaruit men, zoo het ons toeschijnt, den leerling van zekere school niet min duidelijk dan bij peerlkamp leert kennen. Doch wij eerbiedigen ook hier gaarne het goede. En wie zal aan meijer de bevoegdheid ontzeggen, om zoo groot een verlies en plotselinge ramp met regt warme en aandoenlijke toonen te beweenen? De slotregel, echter, zou ons als grasschrift niet te wel behagen:

Hier sluimert de Aristarch van Hollands zeed' en taal.

Wij voegen er nog bij, dat, de gebeurtenis nu haast verjarende, nieuwe opgewektheid bij velen moge ontstaan, om deze hulde, als een blijk van dankbare belangstelling in den man, niet slechts te kennen, maar te bezitten. De Weduwe zelve is de uitgeefster; en hoe zou het haar krenken, indien zulk een stuk weinig aftreks vond! Wie echter eenen dooden vereeren wil, die doe het ook aan en in zijne dierbaren; die schenke hun deze éénige vergoeding voor het smartelijk verlies, en make het hun tot eenen in alle opzigten aangenamen pligt, om veel van zijn stichtelijk en opwekkelijk levensbedrijf te gewagen!