Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

Verhandelingen van het Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Weetenschappen. Derde Deels, Tweede Stuk. Te Utrecht, by S. de Waal, 1785, in gr. 8vo. 398 bl.

Dit stuk bevat een Verhandeling van den Heer bicker; zynde het antwoord op de Vraag, door het Genootschap voorgesteld: ----- Welke zyn de natuurlyke uit de levenswyze ontstaane oorzaaken van de zo aanmerkelyke vermeerdering der Zenuwziektens in ons Land? Welke zyn derzelver kenmerken? Welke is de beste wyze om dezelven voor te koomen en te geneezen?

De geleerde Opsteller handelt, in de eerste Afdeeling, over de Kenmerken der Zenuwziekten; deeze worden afgeleid, (1) uit de onderscheiden aart en toevallen. (2) Uit de verscheiden oorzaaken deezer ziekten. 'Er zyn een groote menigte toevallen in ziekten der Zenuwen, die men te onrecht den naam van Zenuwziekten gegeeven, en waardoor men het getal deezer ziekten aanmerkelyk heeft vergroot. ----- Tissot heeft derhalven, te recht, de Zenuwziekten onderscheiden, in eerste, of oorsprongelyke, en, in tweede, of toevallige. In de eerste zyn de Zenuwen in eenen tegennatuurlyken staat, zo dat zy door haare natuurlyke prikkels aangedaan worden; in de tweede zyn de Zenuwen en Vezels gezond; dog worden door tegennatuurlyke oorzaaken in beweeging gebragt.

Door waare Zenuwziekten moet men verstaan, zodanige ongeregelde werkingen, of onnatuurlyke beweegingen en ge-

[p. 587]

waarwordinge der Zenuwen, die uit eenen onnatuurlyken staat of prikkeling der Zenuwen en Vezelen onmiddelyk ontstaen en dikwils in afgeleege deelen, door sympathie, verwekt worden. - De kennis der voorbeschikkende en aanleidende oorzaaken geeft zeer veel licht aan de onderscheiden Kenmerken deezer ziekten. Deeze oorzaaken worden vervolgens opgeteld. ----- Het valt niet zeer moeielyk waar te neemen, dat de Zenuwen aangedaan zyn en lyden, en dat 'er uit dien hoofde onnatuurlyke beweegingen, enz. plaats hebben.

Dan het heeft meer in, om te bepaalen, of deeze aandoeningen oorspronglyk dan toevallig zyn, of het eigentlyke Zenuwziekten zyn, dan slegts toevallen eener andere ziekte. ----- Dit heldert de Schryver door Waarneemingen op.

De waare Kenmerken, waaraan men de Zenuwziekten van andere onderscheiden kan, zyn, (1) de gesteldheid des Lyders, (2) de af- of aanweezigheid van andere ziekten, (3) de omstandigheden waarin de Lyder verkeert, (4) eene of meerder aanleidende oorzaaken, kort of onmiddelyk voorafgegaan, (5) de eigenaartige kenmerken der Zenuwziekten, (6) de vrugteloosheid der verschillende aangewende middelen, (7) de kennis van eenige wetten, welke men bestendig in deeze ziekte waarneemt, (8) eene ondervindelyke kennis van allerlei ziekten, (het eigentlyke practisch gevoel.)

In de Tweede Afdeeling worden de natuurlyke, of uit de levenswyze ontstaane, oorzaaken, van de zo aanmerkelyke vermeerdering der Zenuwziekten in ons land afgehandeld. Deeze zyn, (1) eene werkelooze, weekelyke, wellustige levenswyze, (2) de vermeerderde smaak en overdaad in aangezette, verhittende en verslappende spyzen en drank, (3) de vermeerdering van hartstogten, of gemoedsdriften, met alle de gevolgen derzelven, (4) het misbruik van Thee, Koffy en andere wateragtige dranken, (5) een algemeen en verkeerd gebruik van Geneesmiddelen, (6) de vermeerderde leeslust en beoefening der Weetenschappen, (7) eene verbasterde Voortteeling, (8) eene weekelyke Opvoeding.

De derde Afdeeling handelt over de Behoed- en Geneesmiddelen der, in ons Land, zo aanmerkelyk vermeerderde Zenuwziekten. De behoedende geneeswyze is byzonder gebouwd op die oorzaaken, welke hiervooren zyn opgegeeven. De Geneesmiddelen, om Zenuwziekten te her-

[p. 588]

stellen, verdeelt men te regt in twee Klassen, in Zenuwversterkende, en in Zenuwbedaarende, of wel Krampstillende middelen. By het onderscheiden gebruik deezer middelen geeft de Schryver eenige algemeene regelen op, die in der daad zeer gewigtig zyn, en de beöeffenende kennis des Schryvers genoegzaam kentekenen. ----- Dit is de hoofdzaaklyke inhoud deezer Verhandeling, die met zeer veel oordeel en geleerdheid geschreeven is. Trouwens; dit moest men ook natuurlyk verwachten van een Man die reeds zo veele blyken van zyne kundigheid gegeeven, en die, om zo te spreeken, in deeze Taak der Geneeskunde te huis is. ----- Vreemd is het ons dierhalven voorgekoomen, dat de Heer bicker, by het slot zyner Verhandeling, zegt, dat deeze Vraag van het Genootschap, eerst voor drie maanden, zyne aandacht tot zig getrokken heeft: daar wy toch reeds lang eene zo voortreslyke Verhandeling, over het zelfde onderwerp, door zyn Wel Ed. geschreeven, bezitten, en waarvan zyn Wel Ed. zelf getuigt, dat men daarin alles vind. wat tot dit onderwerp betrekkelyk is, op dien voet behandeld, dat het in der daad moeielyk schynt 'er veel meer van te zeggen.

Achter deeze Verhandeling vind men nog een Waarneeming van eene byzonder zoort van een zo genaamde geslooten aars, door den Hoogleeraar p. luchtmans: als mede eene Afbeelding en Bericht van twee aaneengegroeide Kinderen, aan het Genootschap medegedeeld, door den Wel Edelen Gestrengen Heer Mr. iman willem falck, Ordinaris Raad van Neêrlands Indien, enz.