Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

De Scaphander, of de konst om in de diepste Wateren dryvende te gaan, en allerhande werk te verrigten, door den Heer de la Chapelle, Censeur Royal enz. enz. Te Amsterdam by G. Warnars, en te Harlingen by V. v.d. Plaats 1777. Behalven de Opdragt 139 bladz. in gr. octavo.

HEt woord Scaphander, in den aanvang van deezen Tytel geplaatst, is een Grieksch Koppelwoord, te zamen gesteld uit σϰάφη schuit, boot en ἀνδρὸς van den mensch; dienende ter aanduidinge van een Kunsttuig of Kurken Zwem-Kolder, met welk behulp een Mensch, als in eene soort van Schuit, in het water dryft; terwyl hy, recht op staande, naar welgevallen voortwandelt, en allerleie werkingen in 't zelve verrigt, daar hy slegts tot aan den borst in het water zinkt. De Heer de la Chapelle, dit kunsttuig voor zig zelven uitgevonden hebbende, is verder bedagt geweest om het op zodanig eene wyze te maaken, dat het voor allerleie lichaamen, 't zy dunne of dikke, korte of lange, geschikt konde worden; en hierin geslaagd zynde heeft hy, ten algemeenen nutte, een duidelyk verslag van zyne uitvinding, met aanwyzing van derzelver nuttigheid, der Waereld willen mededeelen. - In gevolge hier van behelst dit Geschrift, na eenige voorafgaande aanmerkingen over het zwemmen, als moeilyk om te leeren, gevaarlyk en dikwerf niet voldoende, eene uitvoerige beschryving van deezen Kolder in alle deszelfs deelen, met eene naauwkeurige melding van

[p. 536]

de wyze op welke men 'er zig van bedient. Dit verslag is zo onderscheiden en stiptlyk, tot de minste byzonderheden toe, opgesteld, en met nevensgaande Plaaten opgehelderd, dat iemand door deeze onderrigting, zo hy maar eenige oplettendheid aanwende, ligtlyk in staat zy, om zodanig een Kunsttuig te zamen te stellen, en 'er gebruik van te maaken. Verder ontvouwt ons de Autheur de veelvuldige nuttigheden van het zelve, met optellinge der verschillende einden, waar toe men zig van deezen Kolder met vrugt kan bedienen. Hier aan hegt hy wyders nog eenige aanmerkingen over het onvoldoende, dat men nopens de kunst van zwemmen geboekt heeft; en ten laatsten geeft hy ons een berigt van het geen anderen voor hem in dit stuk gedaan hebben.

De alleszins blykbaare nuttigheid deezer uitvindinge heeft den Heer C. v. Engelen met reden bewoogen, om zynen Zoon tot het vertaalen van dit Geschrift aan te moedigen, en 'er zelf eene Opdragt voor te schryven, in welken hy het gebruik van dit Kunsttuig ten sterkste aanpryst. Zeer gepast draagt hy het zelve op aan de Heeren Direkteuren der Maatschappy tot redding der Drenkelingen; daar het een weezenlyk verband heeft met het oogmerk der Maatschappye, waarvan hy zelf een geagt Lid is: het welk hem onder anderen doet zeggen. ‘Het groot verschil immers tusschen den arbeid van den Heer de la Chapelle, en onze bedoelingen, is, dat hy de ongelukkigen voor die gevaaren poogt te behoeden, daar wy hen, na dat zy 'er in gestort waren, uit verlossen; dat hy het verdrinken voorkomt, 't welk wy doen ophouden; dat by het leven bewaart, 't welk wy met 's hemels bystand wedergeeven; en dat hy, terwyl wy den dood verdryven, na dat hy zyne prooy reeds gevat heeft, denzelven nog een stap verder te gemoet treedt, en hem belet eenige prooy van dien kant te vatten enz.’ Dit geeft hem wyders aanleiding om gewag te maaken van het nut, dat men te wege zou brengen, wanneer 'er schikkingen in 't werk gesteld werden, dienende om zulke Scaphanders alomme te verspreiden, zo dat ze, ter spoediger reddinge van ongelukkigen, by de hand waren. 't Valt tog, gelyk hy aanmerkt, meermaals bezwaarlyk, den zodanigen op het spoedigste de behulpzaame hand te bieden; dat wel eens doodlyke gevolgen heeft. Dit nu was zegt hy voor te komen. ‘Hoe gemaklyk immers zoude ieder Hoofd van een buurt, ieder Heer of Schout eener plaatse, ieder Brandmeester zulk een Scaphander, die zo weinig kost, die in een zeer klein kistje kan geborgen worden, die geen on-

[p. 537]

derhoud vordert, die niet bederft, in huis kunnen hebben! Hoe ligt zouden die huizen, tot spoediger aanwyzing in tyden van nood, met een dergelyk bordje, als te Leiden voor de huizen der Bonmeesters, en op andere plaatsen, voor die der Brandmeesters, hangt, versierd, ja versierd, kunnen worden! Met éénen sprong, om zo te spreeken, had men dan altoos een Scaphander by der hand; in één halve minuut schiet men denzelven aan, en kan men niet alleen zo veilig te water gaan, dat 'er zelfs, 't zy dat het stil zy of storme, 't zy dat men een snelvlietend of golvend water voor zig hebbe, (hoe sterk de zee ook golve,) 't zy men zwemmen kan of niet, geene natuurlyke mogelykheid van verdrinken, zelfs van eenig gevaar is; maar dat men ook, al is men nooit te water geweest, even gerust, en byna even onbelemmerd, in 't zelve werken kan als op het vaste land.’ De Opdragt-Schryver ontvouwt verder de wyze der uitvoeringe; met melding van andere schikkingen omtrent het gereedhebben en bewaaren van zulke Scaphanders, die hy, het zy één of meer, met ieder Beurt- of Veerschip medegevoerd wenschte te zien, om 'er in een ongelukkig toeval gebruik van te maaken. - Men zal, dit Geschrift doorbladerd hebbende, op het bezef van den dienst, welken deeze Zwemkolder kan doen, den opgemelden voorslag niet vreemd vinden; en 't is te wagten, dat herhaalde proefneemingen het gebruik van dit Konsttuig, hier te Lande, wel dra zullen aanmoedigen.