Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 22

[p. 161]

Het Antwerpsche Liederboek van 1544 met de uitgaaf van Hoffmann Von Fallersleben vergeleken.

Nu in den jongsten tijd gebleken is, welk een verzuim Hoffman von Fallersleben bij zijne uitgave der geestelijke liederen pleegde, door elke mededeeling omtrent de bijgevoegde melodieën achterwege te laten¹⁾, kon men eenigszins ongerust worden over de volstrekte betrouwbaarheid zijner uitgaven. Deze overweging heeft mij ertoe gedreven, zijn uitgaaf van het Antwerpsche Liederboek met het oorspronkelijke, dat op de Hertogelijke Bibliotheek te Wolfenbüttel (nr. 236. 5. Poet. Quer. 8^vo) berust, te vergelijken.

Het formaat van het boekje is octavo-oblong, bijna 10 cM. hoog, 13½ cM. breed en 2 cM. dik; denkt men zich het titelblad, waarvan Hoffman von Fallersleben in zijn uitgave de reproductie gaf, in oblong geplaatst, zooals in liederboeken van dit formaat gewoonlijk voorkomt, en neemt men in aanmerking, dat rondom het bedrukte zich nog ± 1 cM. wit papier bevindt, dan heeft men het formaat van het boekje. Het is gebonden in slap-perkamenten band en genaaid op drie bruinleeren riemen, die aan weerskanten door den rug geregen zijn. Op het voorplat is met inkt geschreven n^o. 21, men hield dit te Wolfenbüttel voor het nummer, waaronder het boek in een vorige verzameling gecatalogiseerd was. Omtrent de herkomst vernam ik alleen, dat het na den dood van Hertog August den Jongeren, den in 1666 overleden stichter der Bibliotheek, daar gekomen was, doch wanneer en onder welke omstandigheden kon ik niet te weten komen. In elk geval schijnt Hertog Lodewijk Ernst

1) Zie: Wilhelm Bäumker, Niederländische geistliche Lieder nebst ihren Sangweisen aus Handschriften des XV. Jahrhunderts, in het Vierteljahrschrift für Musikwissenschaft 1888, blz. 153 vlgg.

[p. 162]

van Brunswijk-Wolfenbüttel, die in Nederland in de tweede helft der achttiende eeuw zulk een belangrijke rol speelde, niet de overbrenger geweest te zijn: in den catalogus zijner boekerij, die in haar geheel aan de Hertogelijke Bibliotheek kwam, komt ons liederboek niet voor.

Eveneens van ouden datum moeten de aan de binnenzijde van het voorplat geschreven woorden ‘Litt. Angl. I.’ zijn, terwijl daarentegen die aan de binnenzijde van het achterplat ‘Antw. 1544’ van den vorigen Wolfenbüttelschen Bibliothecaris afkomstig zijn. Op het perkamenten voorplat volgen eerst twee schutbladen en daarop de 128 folio's, die het bundeltje telt. De eerste twee folio's der 16 vellen zijn voorzien van signaturen A-Q, het tweede met bijvoeging van i j; de verdere zes folio's zijn ongemerkt. De hoeken der bladen zijn afgerond. De tekst is afwisselend in twee en drie kolommen gedrukt; zoo vormt het bij Hoffmann von Fallersleben op blz. 1 voorkomende voorbericht juist de eerste der drie kolommen op fol. 1^v (de achterzijde van het titelblad) van het liederboek.

Voor den titel van elk lied staat het teeken §, de indeeling in strofen wordt aangeduid door 't inspringen van den eersten regel van iedere strofe. De bijna op iedere bladzijde voorkomende onderstreepingen en de letters NB, beide met rooden inkt, zijn er, naar men mij mededeelde, te Wolfenbüttel bijgevoegd.

Door vergelijking van dit liederboek met de uitgave, die Hoffmann von Fallersleben er in 1854 in het elfde deel van zijn Horae Belgicae van gaf, heb ik den indruk gekregen, dat deze hierbij zeer nauwgezet is te werk gegaan. Steeds is het onderscheid van u en v, van y en ij behouden, zelfs wanneer boven een i de punt ontbreekt, laat H.v.F. die eveneens weg; ook de interpunctie is stipt gevolgd. De enkele onnauwkeurigheden, die ik heb kunnen opsporen, - schaarsch, wanneer men den omvang van dezen liederbundel in aanmerking neemt, - zullen de groote zorg, aan de uitgave besteed, nog te meer doen uitkomen. Zij zijn:

[p. 163]

Uitgaaf H.v.F.		Liederboek.
		fol.
VIII, 2, 7-9.	Adieu schoon lief mijn rode mont. (tweemaal)	6^r.	Adieu schoon lief mijn rode mont. (driemaal)
XII, 10, 4.	Mit sinen gecrolden hayr	13^r.	Met finen gecrolden hayr
XXXVIII, 4, 8.	Riese ick dit iaer noch twee voor eyn	21^v.	Kiese ick dit iaer noch twee voor eyn
LXXVII, 6, 1.	Mer dat ghi by mi slapen	45^r.	Mêr dat ghi by slapen sout
LXXIX, 3, 1.	Dat meysken schoot aen een hemdeken.	46^r.	Dat meysken schoot aen een hemdeken. wit
CV, 4, 8.	Tsi liefde daermen vruecht moet deruen	59^v.	Tfi liefde daermen vruecht moet deruen
CVI, 1, 11-13.	Op dat wions verblijen, en laten al fantasien.	60^r.	Op dat wi ons verblijen, en laten alle fantasien.
CXI, 1, 3-5.	daer en is geen meester toe gelooft	62^v.	daer en is geen meester toe gelooft
	dan een daer ic om		die ick dat derf oorconden.
	hebbe gesonden		dan een daer ic om hebbe gesonden
CLXXII, 9, 3.	Hi voerdese voor dat groene wout	90^r.	Hi voerdese door dat groene wout

Bovendien zijn niet in de foutenlijst (Hor. Belg. XI, blz. VI) opgenomen de volgende wijzigingen:

LXXVIII, 6, 5.	rebel	45^v	redel
LXXXVII, 11, 1.	thuyswaert	50^v	thuyswaret
CXL, 5, 1.	ioncfrou	77^r	ionfrou

Verkeerdelijk is in de foutenlijst opgenomen:

CLXXV, 7, 1.	hake, de tekst heeft hier hakē;
CCII, 2, 8.	sbot, de tekst heeft sloot;

terwijl ik er nog even op wijzen wil, dat H.v.F. in CLII, 5, 7 en 6, 1 te onrechte den vorm rincschen verving door rijnschen.

Nog op eene zaak blijft mij over de aandacht te vestigen. H.v.F. heeft in zijn voorrede (blz. VI) gezegd: ‘Geändert habe ich nur die Versabtheilung, wo sie schlecht oder gar nicht

[p. 164]

beobachtet wird, wie letzteres besonders dann der Fall ist, wenn drei Spalten auf einer Seite stehen, was öfter vorkommt.’ Inderdaad heeft H.v.F., vooral omdat in het liederboek dikwijls de versregels achter elkaar zijn afgedrukt, vaak de versindeeling moeten herstellen, doch in sommige gevallen scheen het mij toe, dat zijne oplossing niet de meest voor de hand liggende was. Ik laat de plaatsen, die dit vermoeden bij mij deden opkomen, hier volgen, terwijl ik de beslissing aan meer bevoegden overlaat.

Liederboek, fol. 6^v (Uitgaaf H.v.F. n^o. X).

§ Een nyeu liedeken.¹⁾

Arghe winter ghy zyt

cout. Vergangen is ons
tgroene wout. Vergangen zyn
ons die louerkens aender heiden

Die louerkens die aender

heyden staen
daer op singt die nachtegale
Van minnen singhet ons
Die fiere nachtegale

Tsauonts als ick slapen gae

Vinde ic myn bed alleine staen
daer op so rust
die fiere nachtegale

Tsmorgens als ick op stae.

Ende ick mi wel gheciert hae
So coemt mijn lief
Ende biedt mi goeden morghen

Goede morghen so wil ick

wel voorwaer
Ic seg vrou maecht bint op
v hayr Met roode gout
Ende met groene side

Si ginc voor ic volchde na

si brochte my daer een schaec
bert na In elcke hant
Twee dobbelsteenen

Si ley tsaecbert op tvelt

dye dobbelen wil die brenget
gelt Anders mach hi
Tsoheyme wel blijven

1) Dit lied komt ook voor in het op de stedelijke Bibliotheek te Dantzig berustende Aemstelredams, Amorens Lietboeck van 1589, cf. Tijdschr. v. Ned. Taal- en Letterk. X, blz. 177, in afschrift bij den Heer D.F. Scheurleer te 's-Gravenhage.

Liederboek, fol. 46^r (Uitgaaf H.v.F. n^o. LXXIX)²⁾.

De eerste drie strofen zijn juist zoo afgedrukt, als zij in het liederboek staan, ik begin dus bij de vierde strofe.

2) Zie voor de herstelling van dit lied. Fl. van Duyse, Onde Ned. Liederen, I, blz. 124.

[p. 165]

 

Mer snachts ontrent der middernacht

 

Doen gaf die bedsponde eenen crack

 

Ende si weende seere.

 

Si weende also seere, haer docht dat si bedroghen was

 

En weent niet mijn soete lief

 

Ick sal v schrijuen eenen brief.

 

En trouwen dy

 

Tot eenen wijue, ghi sulter certeyn die liefste zijn.

 

Ghi ghelooft mi veel, ghi hout mi cleyn

 

Ghi en biedt mi daer toe groot noch cleyn

 

Ende ick draghe een kint

 

Een kindekin also cleyne, ik en weet certeyn den vader niet

 

Draecht ghi een kint so cleynen kint

 

so siet dat ghi den vader vint

 

Oft gheuet mi

 

Mi oft mijnen gheselle, dat kint dat moet ghehouden zijn

 

Dat meysken swoer al bi sint Jan

 

Bi mi en sliep noyt ander man.

 

Niet meer dan ghi

 

Dan ghi valsche bedrieger, ghi staet so vaste in mijnen sin.

 

Die dit liedeken eerstwerf sanck.

 

Dat was een ruyter al vander banck

 

Ende hi sanghet so fijn Hi heuet wel ghesonghen,

 

by die liefste en mocht hi niet zijn

Liederboek, fol. 59^v; Uitgaaf H.v.F. CVI.

§ Een nyeu liedeken.

Ic quam mer gister auont, also mi dochte

Daer moete mi een meysken, een meysken
dat was fier Ick boot haer goeden auont,
met woordekens sochte Oft ic een vreken
met haer mocht maken chier Si seyde lief
coemt schier, en beyt niet lanck
Ic sal gaen boeten tvier, coemt daer die ganc
Opdat wi ons verblijen, en laten alle fantasien.
Ende melancolijen, nv ende tot allen tijen

Ic quam met haesten spoede, si sach al omme

Om ende om, al na die nijders quaet
Si sprac met snelle woorden, ic heet u wille
si toonde mi daer een also fieren gelaet (come

[p. 166]

 

Si seyde liefken gaet ende weest bedect

 

Mijn herteken verfraeyt bi dit bancket

 

Op dat wt ons verblijen. etc.

 

Si hief op en si sanck, met also soeten tale

 

Alsulcken voeysken en had ic nije ghehoort.

 

Haer stemmeken dat clanck, ghelijcken dye

 

nachtegale. Met minne so worde

 

mijn hertken so doorboort

 

Si seyde gaet ongestoort, ick blijf v by

 

Ten worter niet gehoort, doet v willeken.

 

met mi Op dat wi ons verblijen. etc.

 

Ick lach te nacht bi haer, wi waren alley

 

Gebruyckende daer ons beider sherten lust (ne

 

Hi seyde lief weest gedachtich die woorde

 

kens reyne Die wi te samen in minnen

 

hebben gheblust Si seyde liefken rust

 

in die armkens van mijn

 

Op dattet si ghesust, voor die nijders fenijn

 

Op dat wi ons verblijen. etc.

 

Daer laghen wi twee, wi twee wi mo

 

sten scheyden Het scheyden dat

 

dede ons beyder herte verdriet

 

Haer oochskens op hem loeghen, haer han

 

dekens die si spreyde

 

Ic bid v mijn alderliefste en segtet immers

 

niet Wi willen noch te samen, al

 

in dat riet Wi willen iolijt

 

bedrijuen, spijt al dees nijders diet

 

Op dat wi ons verblijen, ende laten alle fantasien,

 

Ende melancolijen, nv ende tot allen tijden

Liederboek, fol. 73^r; Uitgaaf H.v.F. CXXX.

§ Een nyeu liedeken.

O Waerde mont.

Ghi maect ghesont
Mijns herten gront
Tot alder stont
Als ick bi v mach wesen.
So ben ick al genesen

Mer tscheyden quaet

Van tfier gelaet
maect mi disperaet
Ten baet gheenen raet
Wilt si mi nv begheuen
Van vruechden moet ic sneuen
Haer schoon ghelu hayr.
Haer oochkens claer
Brenghen mi in vaer
Nv hier nv daer

[p. 167]

 

dat icse soude verliesen

 

Oft si een ander soude kiesen

 

Haer lippekens root

 

Haer borstkens bloot

 

Al sonder ghenoot

 

Maken mi vroecht groot

 

Als ic bi haer mach rusten

 

Boete ic mijns herten lusten

 

Schoon lief doet wel

 

Ende kiest niemant el.

 

In narst in spel

 

Doet mijn bevel

 

Ende hout gelofte in trouwen

 

Het en sal v niet berouwen

Liederboek, fol. 76^r; Uitgaaf H.v.F. n^o. CXXXVII.

De afwijkende versregels zijn:

II, 6. Ghi hebt die schoonheyt veel meer dan si

Haer scoonheyt toegemeten Daerom so is

mijn herte so vast met haer liefde beseten.

III, 6. Lief hebben v in trouwen, saert ioncfrou fijn

V dienaer so wil ic zijn So langhe als ic le

ue opter aerden.

Liederboek, fol. 79^r; Uitgaaf H.v.F. n^o. CXLIII.

De afwijkende versregels zijn:

I, 5. Noch bid ik v ter eeren Van uwen rooden mont

die ic v gan Als getrouwich man

III, 4. Mocht ick troost aen haer ghewinnen

Ic bid v lief ob gloost Want myn pro

poost Is v te crijghen in mijn geuoech

Liederboek, fol. 94^r; Uitgaaf H.v.F. n^o. CLXX.

§ Een amoreus liedeken.

Wt liefden siet

Lijde ick verdriet
Ic en macht ooc niet wtspre
ken Hoe dat si hiet
diet herte doorsciet
Twelc venus heeft ontsteken
Noyt smert so groot
In desen stoot
Wie soude den cloot genaken
Reyn roosken root
Troost mi tis noot
Eer ic den dood sal smaken.

Ick ben doorwont

Sijt des oorcont
In tshertsen gront, met liden
Nochtans haer mont
Ende borstkens ront
Can mi terstond verblijden
Int swerelts troon
Door haren toon
Spant si den croon, der vrouwen
In desen hoon
Haer dienaers loon
Wie soude die scoon, betrouwen

[p. 168]

 

Liefs woorden soet

 

Voor ghelt voor goet

 

Want lief bi lief moet, bliuen.

 

Noch vintmen goet

 

dat troosten doet

 

Twelc liefde doet, verdrijuen

 

Mer dees kersou

 

daer op ick bou

 

Is bi geen vrou, te ghelijcken.

 

Derf ic den dou

 

Ick sterf van rou

 

Schoon liefken trou, moet blijcken

 

Laet hoop mijn vertroo

 

ster zijn

 

Schoon roosemaryn gepresen

 

soet medecijn

 

Eer ick verdwijn

 

So is mijn pijn, ghenesen

 

Mer weyghert zijt

 

Gheen meerder spijt

 

Mijn herte dat splijt, doort

 

Vermalendijt (deruen

 

Si vre oft tijt

 

Ic roepe ik crijt om steruen.

 

Ist haer behaecht

 

Eer ghi lof draecht

 

haer si beuracht, met smee

 

Ic hebt ghewaecht (ken

 

Tsi gode gheclaecht

 

Dus hoort de maecht, eerst

 

Loppe niet verblint (spreken

 

Al teghen wint

 

Oock niet en mint met ooghen

 

Mer wel versint Eer ghi mint

 

Eer ghi v vint bedroghen

 

Met oorlof reyn Siet int gemeyn

 

Ic blijf alleyn in smerte

 

Ic prijs dat greyn In swerelts pleyn

 

Si blijft alleyn int herte

 

Si is eerbaer

 

Haer bruyn oochskens claer

 

Al sonder maer gheschepen

 

Een vre van haer. Is duysent iaer

 

Tblock valt swaer te slepen

Liederboek, fol. 96^r; Uitgaaf H.v.F. n^o. CLXXIII.

De afwijkende versregels zijn:

I, 9.	Ic wijts quade tongen Veel erger dan fenyn.
	Want zijt al beniden waer datter vruecht ge
	sciet Troost ghi mi niet so blijf ic int verdriet
IV, 13. id.	Troost ghi mi niet, so blijf ic int verdriet.

Liederboek, fol. 105^v; Uitgaaf H.v.F. n^o. CLXXXV.

De eenige afwijking is:

7, 5.	dan peynsick
	Ghi en sijt niet veel eeren weert

Liederboek, fol. 108^v; Uitgaaf H.v.F. n^o. CXC.

In het liederboek tellen alle strofen zeven versregels; vers zes en zeven van de uitgaaf van H.v.F. zijn hier steeds tot één vers vereenigd.

[p. 169]

Bijlagen.

Hier volgt de opgaaf van de bladzijden, die met twee en die met drie kolommen bedrukt zijn.

drie kolommen.	twee kolommen.
1^v-2^v	2^v-6^r
6^r-7^v	7^v-13^r
13^v-15^r	15^r-16^r
16^r	16^v-24^v
24^v	25^r-27^r
27^r	27^v-31^r
31^r-32^r	32^r-42^v
43^r-46^r	46^r-48^r
48^r-49^v	49^v
50^r-51^r	51^r-55^r
55^r-59^r	59^r-66^r
66^r-67^r	67^r-73^r
73^r-74^v	74^v-78^r
78^r-79^r	79^r-87^v
87^v-88^v	88^v-91^r
91^r-93^r	93^r-94^r
94^r	94^v-109^v
109^v-111^r	111^r-123^r
123^r	123^v tot en met 128^v

Hier volgen de aanvangsregels der bladzijden van het liederboek, met vermelding van de plaats, waar zij in de uitgaaf van Hoffmann von Fallersleben voorkomen.

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
Aij	1^v		blz.	1.	§ Totten vrolijcken
	2^r	I,	6.	5.	Hi en sou niet gaen aendoen
	2^v	III,	1,	5.	Ic mach wel segghen tis al om niet
	3^r	III,	6,	6.	Ende claghen bouen maten
	3^v	IV,	4,	5.	Och wouter van Cleuen, ghi neemt mi tleuen

[p. 170]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	4^r	V,	3,	1.	Mijn wijf is vermaert voor een clappeye
	4^v	id.,	7,	5.	Can ict niet al voldoen
	5^r	VI,	3,	7.	edel vlamingen thoont uwen aert
	5^v	VII,	1,	6.	Al is dat mijnder herten een groot gepijn.
	6^r	VIII,	2,	3.	ende daer en is si niet bleuen bi
	6^v	IX,	3,	2.	Ghi doet mi liefs genoech.
	7^r	X,	7,	2.	dye dobbelen wil die brenget gelt
	7^v	XII,	4,	3.	Helpt mi dat ick mijn boel ghewin
	8^r	XIII,	7,	3.	Doen wast hem seer berouwen
	8^v	XV,	2,	1.	Och heyle wel lieue heyle mijn
B	9^r	id.,	15,	2.	Als hi al op die leeder tradt
	9^v	XVI,	8,	4.	Ende voor mijn schoon ionghe lijf
Bij	10^r	XVII,	3,	3.	Wi zijn van Dixmuyden slecht ende ruyden
	10^v	XVIII,			Een amoreus liedeken.
	11^r	XIX,	4,	2.	Die liefste hi in zijn armen man
	11^v	XX,	6,	4.	Scheyt hi nv van henen.
	12^r	id.,	14,	4.	Sinte Jacob heeft mi geholpen
	12^v	XXI,	1,	3.	Ick ben van mijnen soeten lieue
	13^r	XXII,	1,	3,	Roode rooskens wou si plucken
	13^v	XXIII,	8,	1.	Hi sprack tot sinen knape
	14^r	id.,	18,	1.	Vrou god seghen v vrouwe
	14^v	XXIV,	4,	1.	Amoreuselijck zijnde vergadert dan
	15^r	XXV,	5,	2.	Ick vare na Oostenrijck
	15^v	XXVI,	4,	7.	ey out grisaert, dat beenken moetty knagen.
	16^r	XXVII,	4,	6.	Alsomen die beruoetekinderkens maect
	16^v	XXVIII,	5,	1.	Ic hoorde ghister auont
C	17^r	XXIX,	5,	4.	die sliep bider schoonder vrouwen
	17^v	XXX,	1,	6.	Ende lijden een swaer verdriet
Cij	18^r	XXXI,	1,	5.	ende ic een kindeken van hem droech
	18^v	id.,	9,	5.	Een schoon vrou had hi met hem gaen
	19^r	XXXII,	6,	4.	Dat een ander heeft mijn lief

[p. 171]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	19^v	XXXIV			Een oudt liedeken
	20^r	XXXV,	3,	3.	So heymelijc al stille
	20^v	XXXVI,	1,	7.	Schoonder en was noyt van moeder geboren
	21^r	XXXVII,	1,	6.	Ghi doet doch al verloren pijn
	21^v	XXXVIII,	2,	1.	Noyt roose soet van soeter rueck
	22^r	id.,	6,	5.	Met schoone vroukens sidt hi op die banck
	22^v	XXXIX,	5,	4.	Als si te samen roseren
	23^r	XL,	2,	2.	Mijn oochskens alte seer verblent
	23^v	XLI,	3,	1.	Dus zijnse met hem beyden slapen ghegaen
	24^r	XLII,	1,	7.	Si seyde ionck heere dat is wel verstaen
	24^v	XLIII,	3,	5.	Mocht ic mi gaen vermeyden.
D	25^r	XLIV,	2,	3.	Want si souden v plucken ende minnen leren.
	25^v	XLV,	1,	3.	Hoe stille dat dat water stont
Dij	26^r	id.,	11,	3.	Ic was een goet maechdekijn
	26^v	id.,	21,	3.	Al waer v vader ende moeder doot
	27^r	XLVI,	2,	2.	Meer dan die liefste mijn
	27^v	XLVII,	3,	3.	Die bloeme bouen alle vrouwen
	28^r	XLVIII,	1,	3.	Waer sal ick mi onthouwen
	28^v	XLIX.			§ Een nyeu liedeken.
	29^r	id.,	5,	4.	Mer neent hulpt sulck onderstant
	29^v	L,	4,	3.	die gaerne den elleboghe roeren
	30^r	LI,	3,	3.	Al buyten sweechs leyt mijnen ganc
	30^v	LII,	3,	2.	Wi sullender noch eens wtraken
	31^r	LIII,	3,	3.	Doen was ic vrolijc nacht ende dach
	31^v	LIV,	4,	5.	Ende fischeren den sol also
	32^r	id.,	9,	10.	Bagutte wi dat si.
	32^v	LV,	5,	5.	Laet ons gaen drincken den coelen wijn
E	33^r	id.,	12,	3.	Sijn rijck sal hi v schincken
	33^v	LVI,	2,	6.	Ghi sult gode wel behaghen
Eij	34^r	id.,	9,	4.	Hoe dorfdy bedrijuen eenich solaes

[p. 172]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	34^v	LVII,	5,	4.	Hi soude mi seluer wecken
	35^r	LVIII,	4,	3.	Al dat si verteeren, ia teeren
	35^v	LIX,	7,	1.	Thijsken vanden schilde en liets hem niet verdrieten
	36^r	LX,	3,	1.	Dat maechdeken sprac, mach mi den knaep niet werden.
	36^v	LXI,	4,	4.	Daer schaepen ende lammeren weyden
	37^r	LXII,	5,	3.	Mer coemt noch tauont slapen
	37^v	LXIII,	2,	2.	Te rusten op haer sponde
	38^r	LXIV,	1,	1.	Hoe coemt dat bi scoon lief laet mi dat weten.
	38^v	id.,	6,	3.	V lichaem excellent, sal ic tot eender eruen.
	39^r	LXV,	9,	3.	dat cruyce spranc in vier quartieren
	39^v	id.,	19,	3.	Lelidam al waert ghi noch so stout.
	40^r	LXVI,	4,	6.	Heeft mi begheven ende seer onwaert
	40^v	LXVII,	6,	1.	Smorgens ontrent der middernacht
F	41^r	LXVIII,	5,	1.	Ende soude ic v niet wecken
	41^v	LXIX,	5,	4.	Crancken troost so gheeft si mi
Fij	42^r	LXX,	7,	3.	Daer vant hi Willen zijn broeder zijn
	42^v	LXXI,	6,	2.	Al inder stouen quam
	43^r	LXXIII			§ Een oudt liedeken.
	43^v	id.,	12,	5.	Met haer snee witte armen
	44^r	LXXIV,	7,	1.	Ic sie den dach op dringhen.
	44^v	LXXVI,	2,	1.	Op een schoon fonteyne
	45^r	id.,	6,	9.	Ons werk is dijn
	45^v	LXXVIII			§ Een nyeu liedeken
	46^r	LXXIX			§ Een nyeu liedeken.
	46^v	id.,	9,	2.	Dat was een ruyter al vander banck.
	47^r	LXXXI,	3,	1.	Si leyden hem op eenen disch
	47^v	LXXXII,	4,	6.	Eer ment verneemt op geenre breeder straten
	48^r	LXXXIII,	4,	3.	Ic heb den iongen Hillebrant.
	48^v	id.,	11,	7.	Wes ic niet gheleert en heb

[p. 173]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
B	49^r	LXXXIII,	19,	1.	Hi voerde hem geuanghen.
	49^v	LXXXIV,	6,	4.	Hi drinct veel lieuer den coelen wijn
Bij	50^r	LXXXVI,	1,	1.	Ic had een alder liefste
	50^v	LXXXVII,	1,	3.	Ic sach een scheepken drijuen
	51^r	id.,	12,	1.	Doen ic een cleyn haueloos meysken was.
	51^v	LXXXVIII,	5,	4.	Ende al die mi haten
	52^r	XC,	2,	5.	Tis zijn verlies.
	52^v	XCI,	3,	7.	Och si brenghen ons int verdriet
	53^r	XCII,	3,	4.	Ic sweere v op mijn trouwe
	53^v	id.,	11,	4.	Staet op mijn alder liefste lief.
	54^r	XCIII,	2,	4.	Alsoot voormaels heeft ghedaen
	54^v	XCIV,	4,	6.	Ic vinde mi nv bedroghen
	55^r	XCV,	5,	1.	Ic groetse vriendelijcke
	55^v	XCVI,	4,	3.	Al daer sal icx v loonen
	56^r	XCVII,	7,	3.	die derde soude ic schencken
	56^v	XCVIII,	6,	3.	Bedroghen moet ic blijuen
H	57^r	XCIX,	6,	1.	Hier mede willen wi sluyten
	57^v	CI,	1,	1.	Ick wil mi gaen verhuegen
Hij	58^r	CII,	1,	4.	Hoe sidy nv bedacht
	58^v	CIII,	1,	8.	Haer vrij eyghen wil ic zijn
	59^r	CIV,	4,	6.	Spreect woorden van Retorijcke
	59^v	CV,	2,	6.	Dat ic niet ghebeteren en can
	60^r	CVI,	1,	11.	Op dat wi ons verblijen,
	60^v	CVII,	1,	4.	Dies moghen wi wel maken groot iolijt
	61^r	id.,	5,	10.	met schilden ende met speren
	61^v	CVIII,	6,	1.	O Venus met uwen strale fel
	62^r	CIX,	4,	7.	Bewaer v schip van schaden
	62^v	CX,	3,	1.	Mijn reynste lief vol eeren benijdt
	63^r	CXI,	1,	5.	Om medecijne van haer te ontfaen
	63^v	CXII,	2,	2.	Reyn bloeme yent, seer excellent
	64^r	CXIII,	4,	1.	Dat herderken dede dat hem die heren baden

[p. 174]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	64^v	CXIV,	2,	1.	Die liefste mach ick wel schriuen
I	65^r	CXV,	2,	1.	Die brieuen heeft si vernomen
	65^v	id.,	8,	7.	Den Roomschen coninck ter eer
Iij	66^r	CXVII,	2,	1.	Schoon lief wt charitaten
	66^v	CXVIII,	2,	4.	Hi riect so delicaet
	67^r	CXIX,	2,	5.	Voorwaer daer is gebrec van vrouwen
	67^v	CXX,	2,	2.	Daer ghi mi siet in desen allende
	68^r	CXXI,	1,	1.	Och hoe mach hem zijns leuens lusten
	68^r	CXXII,	3,	3.	Nochtans moet ic v deruen
	69^r	id.,	10,	4.	Ic proeue vroech, also mi dinct
	69^v	id.,	17,	4.	Tot uwer eeren is dit gedaen
	70^r	CXXIV,	1,	1.	O quade fortuyn wat doet ghi mi
	70^v	CXXV			§ Van die coninghinne van Denemercken
	71^r	id.,	5,	8.	Dat mijn kinderen niet en worden versteken
	71^v	CXXVI,	4,	1.	Oorlof mijn lieue nichte soet
	72^r	CXXVII,	3,	2.	Dat zijn drie heylige daghes lichten
	72^v	CXXVIII,	3,	1.	Schoon lief ghi zijt die liefste creatuere.
K	73^r	CXXIX,	7,	2.	So cleynen knapelkijn.
	74^v	CXXXI,	1,	1.	O lacen hoe macht wezen
Kij	74^r	CXXXII,	2,	4.	Die leit hier op gedooghe
	74^v	CXXXIII,	5,	2.	Een schoon maghet reyn
	75^r	CXXXIV,	3,	4.	Tot v neem ick mijn vaert
	75^v	CXXXV,	4,	5.	Schouwen sulcke villeragie
	76^r	CXXXVII,	1,	1.	Rozijn hoe is dijn gestelt.
	76^v	CXXXVIII,	4,	5.	Des wil mijn herteken breken
	77^r	CXXXIX,	5,	3.	Al vallet wat in slichte
	77^v	CXL,	6,	4.	Wat schadet dat wi twee zijn verhuecht
	78^r	CXLI,	4,	1.	Schoon lief conste ic vercrigen
	78^v	id.,	11,	3.	men leyt so menigen geuangen
	79^r	CXLII,	3,	6.	mijn herte blijft mi doorwont

[p. 175]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	79^v	CLXIII,	4,	1.	Princersse vrou bouen alle amoreuse
	80^r	CXLIV,	4,	3.	Al hadde hi zijnder vrouwen te vriende
	80^v	CLXV,	6,	5.	hy bidt maria die maghet soet
L	81^r	CXLVI,	10,	2.	Ende dencken op haer wesen soet
	81^v	CXLVII,	6,	4.	God wil mijn liefken gheleyden.
Lij	82^r	CXLVIII,	5,	5.	Ghenadich god ick bidde v voort
	82^v	CXLIX,	3,	10.	ter veynster noch ter duere, noch ter duere
	83^r	CL,	2,	3.	Mocht ic haer noch eens mijn lijden clagen.
	83^v	CLI,	3,	5.	dat clage ic god. Wat sal mijns, etc.
	84^r	CLII,	2,	1.	Die heere tot zijnder vrouwen sprack
	84^v	CLIII,	1,	5.	Ick hebbe v verloren mijn toeuerlaet
	85^r	CCIV,	1,	4.	Moet deruen, hoe soude icx mi verblijen
	85^v	LLV,	1,	2.	Den tijt heeft vruecht wtuercoren
	86^r	id.,	9,	2.	Schoy schoy laet ons genoechte hantieren.
	86^v	CLVII,	2,	5.	Eylaes eylaes eylaes myn herte dat screyt
	87^r	CLVIII,	3,	2.	Wel edel ioncfrouwelijn
	87^v	id.,	9,	4.	Haer harteken dat haer brac.
	88^r	CLIX,	3,	3.	Keert doch aen een ander blat.
	88^v	CLX,	8,	2.	Nv bidde ic maria die moeder gods
M	89^r	id.,	19,	4.	Met seuen camerieren
	89^v	CLXI,	4,	6.	Si en heues gheen verdrieten
Mij	90^r	CLXII,	7,	3.	die rijcke wil ic laten varen
	90^v	CLXIII,	5,	5.	Die lazarus mochte wesen
	91^r	CLXIV,	1,	3.	Van eender borchgrauinnen
	91^v	CLXV,	2,	3.	dat heeft ghedaen een vrouken
	92^r	CLXVI,	4,	1.	Ic wil hem laten sorghen
	92^v	id.,	11,	4.	Te voet so moet ick gaen
	93^r	CLXVIII,	1,	2.	Ende diese inder narren cappen stack

[p. 176]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	93^v	CLXVIII,	9,	2.	Een vroom lantsknecht, is hi ghenaemt
	94^r	CLXIX,	4,	9.	Dus en canment niet wel merken
	94^v	CLXX,	5,	6.	Oock niet en mint met ooghen
	95^r	CLXXI,	3,	7.	Ons drincken, ons schinken. etc.
	95^v	id.,	7,	7.	Ons drincken, ons schincken
	96^r	CLXXII,	2,	6.	En met mi hout ghi v spot
	96^v	CLXXIII,	1,	5.	Confortatie gheeft mi soete lief
N	97^r	CLXXIV			§ Een nyeu liedeken.
	97^v	id.,	4.	8.	Al sou mijn voetken baruoets gaen
Nij	98^r	CLXXV,	3,	7.	want den verrader swoer sonder sparen
	98^v	id.,	8,	7.	Maer ons lieden dit verstonden
	99^r	CLXXVI,	3,	7.	binnen der tijt dat die landtman saeyt of plant
	99^v	id.,	8,	4.	Die vossen doen ooc also int pleghen
	100^r	CLXXVII,	4,	4.	Elck segghet Schamt v der valscher kueren
	100^v	CLXXVIII,	2.	5.	Het hadde so grooten schoer
	101^r	CLXXIX,	1,	2.	Daer vant ick een schoon dierken
	101^v	id.,	7,	1.	Wat cnoppen soudent zijn
	102^r	CLXXX,	7,	1.	Wilt dit in dancke ontfaen
	102^v	CLXXXI.	5,	3.	in sijne breydel bijten
	103^r	CLXXXII,	3,	2.	Met een bode al op dat pas,
	103^v	id.,	7,	7.	Wij maken ons cleeder doorsneden
	104^r	CLXXXIII,	5,	4.	Sijn herteken was so seer beswaert
	104^v	CLXXXIV,	4,	3.	Men hoorde noyt tenighen tijden
O	105^r	id.,	8,	7.	God wil die siele gheleeden
	105	CLXXXV,	7,	1.	Oorlof noch warm ic om zijn ghemack
Oij	106^r	CLXXXVI,	5,	2.	Dat gheuen wi voor den besten raet
	106^v	CLXXXVII,	1.	1.	Hort toe al int ghemeyn

[p. 177]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	107^r	CLXXXVII,	5,	8.	Wilt toch eendrachtelijck leuen
	107^v	CLXXXVIII,	4,	6.	Weest morghen te clocke acht bereet
	108^r	id.,	11,	5.	Die vroukens bedriegen haer mans en liegen
	108^v	CLXXXIX,	10,	3.	neen ic vrou uwen bactroch te screpen
	109^r	CXC,	5,	2.	Gingen Willem beuroen
	109^v	CXCI,	4,	2.	Ghi moet myn slotken maken veij
	110^r	CXCII,	3,	5.	Eenen geest sal mi die leden breken
	110^v	CXCIII,	2,	1.	Hy nam dat vrou, dat vrouken bider hant
	111^r	CXCIV,	5,	3.	Ick draech een kint so cleyne kint
	111^v	CXCV,	4,	5.	Graue Willem van Vorstenborch van weerden
	112^r	CXCVI,	1,	4.	Hoe mi die werelt heeft bedrogen.
	112^v	CXCVII,	1,	1.	In Augusto den tweesten dach
P	113^r	id.,	11,	1.	Die fransoysen waren seer veruaert
	113^v	CXCVIII,	3,	3.	Ick hebbe eenen man naer mijnen danck
Pij	114^r	CXCIX,	3,	5.	En ghi sijt een fier maechdelijn
	114^v	CC,	2,	8.	inder zee rasch onbelaen
	115^r	id.,	6,	8.	Met al zijn edele discreet
	115^v	CCI,	3,	1.	Elck doet den landtman toren
	116^r	id.,	8,	3.	Want si hem voor terwanten
	116^v	CCII,	2,	10.	Waert ghy vrolijc ende blye
	117^r	CCIII,	1,	2.	ghi hebt twee bruyn oochskens die ic gerne aensie
	117^v	CCIV,	1,	1.	O God van hemelrijcke
	118^r	id.,	6,	7.	Gods barmherticheyt staet mi by
	118^v	CCV,	3,	3.	Ick en bender niet toe gheboren
	119^r	id.,	8,	3.	Meyndy dat ick sal trueren
	119^v	CCVI,	5.	1.	En haddy mi niet eens troost ghegeuen

[p. 178]

Sign.	fol. Liederb.	Hoffm. v.F.
	120r	CCVII,	6,	1.	Ick quam gegaen hoort mijn vermaen
	120^v	CCVIII,	3,	3.	Ic sette dat kint op mijnen schoot
Q	121^r	CCIX,	4,	4.	Al swelt mijn buycxken niet te min
	121^v	CCX,	4,	3.	die trock fransoysen groot en cleyne.
Qij	122^r	CCXI,	2,	5.	Merten van rossem hebben si in Brabant gesant
	122^v	id.,	9,	6.	den arent en can hi niet gekeeren,
	123^r	CCXII,	5,	4.	Ghi blijft myn liefste wederpaer.
	123^v	CCXIV,	1,	4.	Hy mindese om haer eere.
	124^r	id.,	7,	2.	die bruloft wert ghemaect
	124^v	CCXV,	4,	5.	Laet vry v werck legghen
	125^r	CCXVI,	2,	5.	met fleweele gebort om mijn verhuegen.
	125^v	CCXVI,	2,	2.	Wy lansknechten wel ghemoet
	126^r	id.,	7,	4.	Al soudy daer blijven doot
	126^v	CCXVIII,	7,	1.	Die dochter en vergat haer seluen niet
	127^r	CCXIX,	3,	2.	Ghi bruyctet soe menich woort
	127^v	id.,	8,	2.	En doet gheen verloren pijn
	128^r	CCXX,	5,	2.	Vander grooter ouerdaet
	128^v	CCXXI,	3,	2.	Daer staet een grone linde

Utrecht.

c.c. van de graft.