| |
| |
| |
1 Christus onderwijst Nicodemum van de nootsakelickheyt ende maniere der wedergeboorte. 9 bestraffende in desen sijne onwetentheyt. 14 Leert door het voorbeelt van de metalen slange, dat hy moest verhooght worden, om alle die in hem gelooven, saligh te maken. 18 ende dat de gene die in hem niet en gelooven, verdoemt worden. 22 Christus ende Ioannes doopen op eenen tijt. 25 Ioannis discipelen nemen qualick dat Christus meer toeloops hadde. 27 waer uyt Ioannes oorsake neemt om haer te onderrichten van het onderscheyt tusschen hem ende Christum, wiens weerdigheyt hy aenwijst. 36 ende wat sy van Christo te verwachten hebben die in hem gelooven, ende die niet en gelooven.
| |
1
ENde daer was een mensche uyt de Pharizeen, wiens name was a Nicodemus, 1 een Overste der Ioden:
| |
2
b Dese quam 2 des nachts tot Iesum, ende seyde tot hem, Rabbi, wy weten dat ghy zijt een Leeraer van Godt gekomen: want c niemant en kan dese teeckenen doen die ghy doet, d soo Godt met hem niet en is.
| |
3
Iesus 3 antwoordde ende seyde tot hem, Voorwaer, voorwaer, segge ick u, ’t en zy dat yemant 4 wederom 5 geboren worde, hy en kan het Koninckrijcke Godts 6 niet sien.
| |
4
Nicodemus seyde tot hem, Hoe kan een mensche geboren worden [nu] oudt zijnde? Kan hy oock andermael in sijns moeders buyck ingaen, ende geboren worden?
| |
5
Iesus antwoordde, 7 Voorwaer, voorwaer, segge ick u, e soo yemant niet geboren en wort uyt 8 water ende Geest, hy en kan in het Koninckrijcke Godts niet ingaen.
| |
6
f Het gene 9 uyt het vleesch geboren is, [dat] is 10 vleesch: ende het gene uyt den geest geboren is, [dat] is 11 geest.
| |
7
En verwondert u niet dat ick u geseght hebbe, Ghylieden moet 12 wederom geboren worden.
| |
8
13 De windt 14 blaest waer henen hy wil, ende ghy hoort sijn 15 geluydt, maer ghy en weet niet 16 van waer hy komt, ende waer hy henen gaet: 17 alsoo is een yegelick die uyt den Geest geboren is.
| |
9
Nicodemus antwoordde ende seyde tot hem, g Hoe konnen dese dingen geschieden?
| |
10
Iesus antwoordde ende seyde tot hem, Zijt ghy een Leeraer Israëls, ende en weet ghy 18 dese dingen niet?
| |
11
h Voorwaer, voorwaer, segge ick u, 19 Wy spreken dat wy weten, ende getuygen dat wy gesien hebben, ende 20 ghylieden en neemt i ons’ getuygenisse niet aen.
| |
12
Indien ick u-lieden 21 de aerdtsche dingen geseght hebbe, ende ghy niet en gelooft, hoe sult ghy gelooven, indien ick u-lieden de hemelsche 22 soude seggen?
| |
| |
| |
13
Ende k niemant en is 23 opgevaren in den hemel, dan die uyt den hemel 24 neder gekomen is, [namelick] de Sone des menschen, 25 die in den hemel is.
| |
14
l Ende gelijck Moses de slange in de woestijne 26 verhooght heeft, m alsoo moet de Sone des menschen 27 verhooght worden.
| |
15
Op dat een yegelick die in hem gelooft, niet 28 en verderve n maer het eeuwige leven hebbe.
| |
16
o Want alsoo lief heeft Godt 29 de werelt gehadt, dat hy sijnen eenighgeborenen Sone gegeven heeft, p op dat een yegelick die in hem gelooft, niet en verderve, maer het eeuwige leven hebbe.
| |
17
q Want Godt en heeft sijnen Sone niet gesonden in de werelt, op dat hy de werelt 30 veroordeelen soude, maer op dat 31 de werelt door hem soude behouden worden.
| |
18
r Die in hem gelooft en wort niet veroordeelt, maer die niet en gelooft is 32 alreede veroordeelt: dewijle hy niet en heeft gelooft in den name des eenighgeboren Soons Godts.
| |
19
Ende s dit is 33 het oordeel, dat 34 het licht in de werelt gekomen is, ende de menschen hebben de duysternisse liever gehadt dan het licht: want hare wercken waren boos.
| |
20
Want een yegelick die quaet doet, haet het licht, ende en komt tot het licht niet, op dat sijne wercken niet 35 bestraft en worden.
| |
21
t Maer 36 die de waerheyt doet, komt tot het licht, op dat sijne wercken openbaer worden, dat sy 37 in Gode gedaen zijn.
| |
22
Na desen quam Iesus ende sijne discipelen 38 in het lant van Iudea, ende onthieldt hem aldaer met haer, v ende 39 doopte.
| |
23
x Ende Ioannes doopte oock in Enon by 40 Salim, dewijle aldaer vele 41 wateren waren: ende sy quamen daer, ende wierden gedoopt.
| |
24
y Want Ioannes en was noch niet in de gevangenisse geworpen.
| |
25
Daer rees dan een 42 vrage [van eenige] uyt de discipelen Ioannis met de Ioden 43 over de reyniginge.
| |
26
z Ende 44 sy quamen tot Ioannem, ende seyden tot hem, Rabbi, die met u was 45 over den Iordaen, welcken ghy getuygenisse gaeft, siet die doopt, ende sy 46 komen alle tot hem.
| |
27
Ioannes antwoordde ende seyde, Een mensche en 47 kan geen dingh aennemen, soo het hem 48 uyt den hemel niet gegeven en zy.
| |
28
Ghy selve zijt mijne getuygen, dat ick geseght hebbe, a Ick en ben de Christus niet, b maer dat ick voor hem henen uytgesonden ben.
| |
29
Die de bruyt heeft is de bruydegom, maer 49 de vrient des bruydegoms, die staet [kolom] ende hem hoort, verblijdt sich met blijdtschap om 50 de stemme des bruydegoms. Soo is dan dese mijne blijdtschap vervult geworden.
| |
30
Hy moet wassen, maer ick minder worden.
| |
31
c Die 51 van boven komt, is boven alle: Die 52 uyt der aerden is [voort gekomen] die is uyt der aerden, ende spreeckt uyt der aerden. Die uyt den hemel komt, is boven alle.
| |
32
d Ende 53 het gene hy gesien ende gehoort heeft, dat getuyght hy: ende sijn getuygenisse en neemt 54 niemant aen.
| |
33
Die sijn getuygenisse aengenomen heeft, die heeft 55 verzegelt e dat Godt waerachtigh is.
| |
34
Want dien Godt gesonden heeft, die spreeckt de woorden Godts: Want Godt en geeft [hem] den Geest f niet 56 met mate.
| |
35
De Vader heeft den Sone lief, g ende heeft alle dingen 57 in sijne hant gegeven.
| |
36
h Die in den Sone gelooft, die heeft het eeuwige leven: Maer die den Sone 58 ongehoorsaem is, die en sal het leven 59 niet sien: maer de toorn Godts blijft op hem.
|
-
1
- Dat is, een uyt den raet der Ioden. Siet Ioan. cap. 7. versen 48, 50.
-
b
- Ioan. 7.50. ende 19.39.
-
2
- Namelick, uyt vreese der Ioden, ende van uyt de Synagoge geworpen te worden. Siet Ioan. c. 9. vers 22. ende cap. 12. vers 42. ende 19.38.
-
3
- Namelick, ofte op de vrage Nicodemi van het middel om saligh te worden, die hier niet uytgedruckt en is: ofte op sijne begeerte om dit te weten, hoewel hy sulcks noch niet en hadde geopenbaert.
-
4
- Ofte, van boven, ofte, van nieuws.
-
5
- Dat is, door den Heyligen Geest van de aengeborene verdorventheyt verlost, ende tot een nieuw geestelick leven vernieuwt worde. Siet Ioan. cap. 1. vers 13. Rom. 12.2.
-
6
- Dat is, in het selve niet ingaen, gelijck vers 5. dat is, der eeuwiger saligheyt niet deelachtigh worden. Siet d’aenteeckeninge op vers 36.
-
7
- Gr. Amen, Amen. Siet van dit woort Matth. 6.13.
-
8
- Dat is, door de kracht des Heyligen Geests niet gereynight en wort van de sonde, gelijck de uyterlicke onreynigheden door water afgewasschen worden, Ezech. cap. 36. vers 25. Siet dergelijcke maniere van spreken Matth. 3. vers 11.
-
9
- D. natuerlicker wijse uyt de verdorvene mensche.
-
10
- Dat is, natuerlick ende vleeschlick gesint’, Genes. c. 6. versen 3, 5.
-
11
- Dat is, is geestelick gesint, Rom. cap. 8. vers 5.
-
12
- Ofte, van nienws, ofte, van boven, Dat is, door de werckinge des Heyligen Geests.
-
13
- Gr. de geest, D. de windt, gelijck uyt het navolgende blijckt.
-
16
- Dat is, van waer hy gedreven wort: waer hy sijn beginsel heeft, ofte sijn eynde neemt.
-
17
- Dat is, des Geests werckingen wort ghy wel gewaer, maer hoe het toegaet en begrijpt ghy niet, Eccles. 11.5.
-
18
- Namelick, die in de Propheten soo dickmaels, ende soo klaer geleert worden.
-
h
- Ioan. cap. 7. vers 16. ende 8.28. ende 12.49. ende 14.24.
-
19
- Namel. Ioannes ende ick.
-
20
- Namel. ghy Overste ende Pharizeen, Ioan. 7.48.
-
21
- D. de hemelsche dingen door gelijckenisse van aerdtsche verklare.
-
22
- D. soude voorstellen sonder gelijckenisse, gelijckse in haer selven zijn.
-
k
- Ioan. 6.62. Ephes. 4.9.
-
23
- Gr. opgeklommen: Dat is, met sijn verstant door gedrongen tot volmaeckte kennisse der hemelsche saken, aengaende den raet Godts van de saligheyt der menschen, om die den menschen te openbaren, Rom. c. 10. vers 6.
-
24
- Namel. als hy de menschelicke nature heeft aengenomen, ende van den Vader tot een Middelaer in de werelt gesonden is.
-
25
- Nam. ten aensien van sijne Godtlicke nature, na dewelcke hy hemel ende aerde vervult, Coloss. c. 1. vers 17. Hebr. 1.3.
-
l
- Num. 21.9. 2.Reg. 18.4.
-
26
- Dat is, aen eenen hoogen pael opgehangen, om gesien te worden van alle die van de vyerige slangen gebeten waren, op datse genesen souden worden. Siet Num. 21. vers 9.
-
m
- Ioan. 8.28. ende 12.32.
-
27
- Namelick, aen het kruyce, gelijck hy selve verklaert, Ioan. 12.32, 33.
-
o
- Rom. 5.8. ende 8.31. 1.Ioan. 4.9.
-
29
- Dat is, niet alleen de Ioden, maer oock de Heydenen in de gantsche werelt verstroyt, Ioan. 11.51, 52. 1.Ioan. 2.2. Van dese liefde Godts siet breeder Rom. 5. versen 6, 8. ende 8. vers 32.
-
p
- Ioan. 3.36. Luce 19.10. 1.Ioan. 5.10.
-
q
- Luce 9.39. Ioan. 9.56. ende 12.47. 1.Ioan. 4.14.
-
30
- Gr. oordeelen, D. veroordeelen ofte verdoemen.
-
31
- Dat is, die uyt de werelt in hem sullen gelooven, soo wel Heydenen als Ioden.
-
r
- Ioan. 5.24. ende 6.40, 47. ende 20.31.
-
32
- Namel. in het gerichte Godts, volgens de dreyginge der wet, als die de oorsake der verdoemenisse in hemselven heeft.
-
33
- Dat is, de verdoemenisse, ofte, de oorsake der verdoemenisse.
-
34
- Dat is, Christus ende sijn Euangelium.
-
35
- Dat is, ontdeckt worden, ende hy van deselve overtuyght.
-
36
- D. die oprechtelick handelt.
-
37
- Gr. in Gode gewrocht zijn, D. als in Godts tegenwoordigheyt, ende na sijnen wille.
-
38
- D. buyten Ierusalem, in de lantpalen van Iudea.
-
39
- Namel. door sijne discipelen. Siet Ioan. 4.2.
-
x
- Matth. 3.6. Marc. 1.5. Luce 3.7.
-
40
- Een plaetse in de stamme Benjamin, waer van siet 1.Sam. cap. 9. vers 4.
-
41
- D. beken, ofte rivierkens, ofte veel waters. Om dat de gene die van Ioanne gedoopt wierden, met hare geheele lichamen in het water gingen. Siet Matth. 3. vers 16. Actor. 8.38.
-
43
- Namel. over de vergelijckinge van de weerdigheyt van den doop Ioannis, met de Ioodsche reynigingen: ofte van den doop Ioannis, met den doop der discipelen Christi.
-
z
- Matth. 3.11. Marc. 1.7. Luce cap. 3. vers 16. Ioan. cap. 1. versen 15, 26, 34.
-
44
- Namel. de discipelen Ioannis.
-
45
- Ofte, aen den Iordaen: Namel. te Bethabara, Ioan. 1.28.
-
46
- D. sy komen met groote menighte.
-
47
- Dat is, geen ampt wettelick ende met behoorlicken voortgangh ende vrucht bedienen. Ofte, yet, Namel. goets, ontfangen, Hebr. 5.4. Iacob. cap. 1. vers 17.
-
48
- D. van Godt. Siet Matth. cap. 21. vers 25.
-
b
- Malach. 3.1. Matth. 11.10. Marc. 1.2. Luce 1.17. ende 7.27. Ioan. cap. 1. versen 21, 23.
-
49
- D. ick die de vrient ende getrouwe dienaer des bruydegoms ben, de bruyt, D. de gemeynte, tot Christum haren bruydegom, gebracht hebbe, die haer nu selve ontfanght ende aenspreeckt. Siet 2.Cor. 11.2. Ephes. 5.25.
-
50
- Wanneer hy sijne bruyt ontfanght ende aenspreeckt.
-
51
- Dat is, uyt den hemel, als waerachtigh Godt, gelijck in de volgende woorden verklaert wort.
-
52
- D. die een bloot mensche is, natuerlicker wijse gesproten, spreeckt als een bloot mensche, hoewel hy met Godts Geest begaeft is.
-
d
- Ioan. 5.30. ende 8.26. ende 12.49. ende 14.10.
-
53
- Dat is, daer van hy uyt hemselven volkomene ende sekere kennisse heeft.
-
54
- D. seer weynige, ende by na niemant, in vergelijckinge van de groote menighte der gene, die het verwerpen, gelijck uyt het volgende vers blijckt.
-
55
- Dat is, door sijn geloove betuyght ende bevestight, dat hy houdt, dat de beloften Godts waerachtigh zijn.
-
56
- Gr. uyt mate: D. niet ten deele, gelijck sijne dienaren, maer met alle volheyt. Siet Psalm 45.8. Ioan. 1.16.
-
g
- Matth. 11.27. ende 28.18. Ioan. 5.22. ende 17.2. Luce 10.22. Hebr. 2.8.
-
57
- Dat is, sijne macht onderworpen. Siet Matth. 28.18.
-
h
- Ioan. 3.16. ende 6.47. 1.Ioan. 5.10.
-
58
- D. die na sijn bevel in hem niet en gelooft, Rom. 1.5.
-
59
- D. niet genieten, Psalm 34.13.
|