Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1936

[p. 163]

Dr. W. van Schothorst
(Lunteren 18 Augustus 1877-'s-Gravenhage 17 Augustus 1935)

‘Hij is met krijghsmans eere in 't harrenas gestorven’.

Indien ooit deze regel uit Vondels Gijsbrecht van Amstel op iemand van toepassing was, is dit zeker het geval met dengene, wiens naam hierboven staat. Reeds in 1934 werd hij door een ernstige ziekte lang aan het ziekbed gekluisterd en wellicht ware het beter geweest, indien hij toen afscheid had genomen van zijn werk, maar dit kòn hij niet, hij had het te lief. En dus vatte hij zijn zware taak weer op, ofschoon feitelijk de krachten daartoe hem ontbraken. Toen kwam de groote reorganisatie van het middelbaar onderwijs in de residentie. Anderen gingen met vacantie de stad uit, maar de directeuren der hoogere burgerscholen moesten op hun post blijven. Een paar weken, nadat de scholen gesloten waren, werkten zij nog. Doodelijk vermoeid nam Van Schothorst nog deel aan de vergaderingen van 20 en 22 Juli. Den 23sten Juli hoopte hij eindelijk te gaan rusten. Maar dit mocht niet zoo zijn. Op den avond van 22 Juli ging hij te bed en stond niet weer op.

In deze kleine feiten ligt eigenlijk het geheele leven en heet gansche karakter van dezen nobelen man opgesloten. Plicht en dienen waren de twee richtlijnen van zijn aardsche bestaan. Zijn naaste omgeving wist dit wel, maar daarbuiten merkte men dat niet veel, want hij was wars van alle vertoon en de bescheidenheid zelve.

Dit is gebleken in al wat hij verrichtte. In 1895 deed hij eindexamen aan de H.B.S. met 5-jarigen cursus te Utrecht en liet zich daarna inschrijven als student in de Nederlandsche Letteren aan de Hoogeschool aldaar.

Terwijl de veelomvattende studie voor het candidaats-examen hem in beslag nam, bereidde hij zich voor tot het afleggen van het Staatsexamen, met het gevolg, dat hij anderhalf jaar na dit laatste reeds candidaat was.

Daarna studeerde hij verder, maar was alweer niet tevreden met het volbrengen van zijn gewonen voor de hand liggenden plicht, doch oefende zich al werkende voor zijn examen, practisch op het instituut van den heer Maris te Baarn. Dit belette hem niet om twee jaar na 't behalen van zijn candidaatsbul, cum laude zijn doctoraal examen in de Nederlandsche letteren af te leggen.

Zijn verdiensten werden nu, misschien voor de eerste maal, openlijk erkend, doordat hij twee weken later, in Januari 1902, werd benoemd tot leeraar in de Nederlandsche taal, de Geschiedenis en de Staatswetenschappen aan de H.B.S. te Brielle. Slechts tot 1 September 1903 was hij hier werkzaam. Toen ging hij als leeraar in de Nederl. Taal en Letterkunde naar de H.B.S. en het Gymnasium te Amersfoort.

Ook hier heeft hij zich niet tevreden gesteld met zijn daglijksch werk zoo goed mogelijk te doen. Met groote vlijt en ernst werkte hij aan zijn proefschrift. Op 12 Februari 1904 behaalde hij den titel van

[p. 164]

Doctor in de Nederlandsche Letteren na verdediging van een dissertatie over ‘Het Dialect der Noord-West-Veluwe’, die ook in het buitenland de aandacht trok en zeer gunstig werd beoordeeld.

Dit is dan ook niet te verwonderen, want het was inderdaad een baanbrekende arbeid, welke door verschillende professoren (ik noem b.v. Kalff, Gallée, De Vreese, Sievers, Wright en Roediger) als zoodanig zeer werd gewaardeerd.

Maar ook thans was aan zijn groote werkkracht geen einde gekomen. Reeds in 1906 verscheen van zijn hand het eerste deel eener ‘Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde’, een boek dat door zijn collega's hoog is gewaardeerd. Het feit dat thans van het eerste, zoowel als van het in 1907 verschenen tweede deel, een negende druk is uitgegeven, legt hiervan voldoende getuigenis af.

Op 1 September 1906 werd Van Schothorst leeraar aan de 3de H.B.S. met 5-jarigen cursus te 's-Gravenhage en precies 14 jaar later directeur. Geen beter keuze had men kunnen doen, want zoowel leeraren als leerlingen waren er zeer verheugd over.

Zijn verdiensten ten opzichte der Nederlandsche Letteren werden erkend door zijn benoeming tot lid onzer Maatschappij in 1909.

Wie eenigszins op de hoogte is van de veelomvattende taak van den Directeur eener H.B.S. in een groote stad, kan begrijpen, dat thans van hem niet veel meer op ander gebied kon verwacht worden. Een karakter als Van Schothorst kan niet tevreden zijn met werken op halve kracht in de school. Hij gaf zich dan ook geheel aan zijn arbeid aldaar en ging daarin volkomen op.

Niettegenstaande deze zware taak heeft hij de kracht gehad zich steeds van zijn vak goed op de hoogte te houden, zoodat zijn leerboek dat ik boven noemde, steeds bij bleef. Welk een geweldigen arbeid dit vereischt, weet alleen hij, die getracht heeft het ook zoo ver te brengen. Toch vond hij nog tijd om op paedagogisch gebied werkzaam te blijven, ook buiten de school. Zijn voorzitterschap van de Haagsche Leerarenvereeniging en der Vereeniging van Directeuren van H.B.S. met 5-jarigen cursus in Nederland getuigen hiervan.

Naast het genoemde leerboek voor de Nederlandsche letterkunde schreef hij samen met H. Korst een ‘Taalboek voor de laagste drie klassen van H.B.S. en Gymnasium’, waarvan thans de derde druk is gepubliceerd en met L.C.T. Bigot en C.G. Kaakebeen een leesboek voor de middelbare school, getiteld ‘Nieuwe Schakels’.

De spraakkunst, die Prof. dr. N. van Wijk schreef onder den titel ‘De Nederlandsche taal’, werd met medewerking van den schrijver door Dr. Van Schothorst bij den zesden druk herzien en verbeterd.

Van zijn verspreid werk noem ik nog enkele critieken in het Weekblad voor Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs, Taal en Letteren en den Nieuwen Taalgids.

Met hem is een groot en goed mensch heengegaan, wiens eenige fout wellicht zijn overdreven bescheidenheid was. Onze Maatschappij verliest in hem een harer trouwste leden.

Moge zijn nagedachtenis bij ons allen in eere blijven.

F.C. Dominicus