De Gids. Jaargang 63

[p. 169]

Bibliographie.

Verborgen bronnen door Augusta de Wit. Amsterdam, P.N. van Kampen & Zn.

Een eigene en zeer eervolle plaats neemt Augusta de Wit in de rij der Nederlandsche schrijfsters in. Zij heeft, wat weinige vrouwelijke auteurs deden, vele landen en werelddeelen bereisd, is even goed te huis in de berglanden van Java als in de Schotsche hooglanden, in de lagunen van Venetië als in de Hollandsche polders. En dat zichthuis-gevoelen gaat zelfs zoo ver, dat zij, het als iets van zelf sprekends beschouwend, dat in hare novellen de lezer terstond de plaats der handeling zal herkennen, het daarom niet noodig oordeelt om, gelijk anders in eene vertelling gebruikelijk is, die plaats terstond te noemen. Eerst gaandeweg komt men er achter, waarheen men zich in de verbeelding heeft te verplaatsen. Is men echter eens waar men wezen moet, dan boeit het terrein van de handeling evenzeer als de handeling zelf. Want vooral daarin openbaart zich het groot talent van de schrijfster, dat zij niet een landschap maakt met een verhaal er in of een verhaal met een landschap er om heen, maar dat landschap en handeling één geheel vormen.

Dat treft voornamelijk in de drie stukken, waarin vinding en bewerking het oorspronkelijkst en eigenaardigst zijn: ‘De Vader’, ‘Vijandschap’ en ‘De hoogste wet’.

Niet om te vergeten is die plek in de Schotsche hooglanden aan de kust, waar de bazaltrots uit de branding omhoog steekt, de plek waar Daniel Machiel, in de eenzaamheid zijn geest en zijn lichaam verslijtend, tien winters het leven blijft voortsleepen, elken nacht het wachtvuur ontstekend, de terugkomst beidend van zijn zoon. En niet om te vergeten die vader zelf, de stroeve, geslotene, die van den onwaardigen zoon niet meer heeft willen weten, zijn brieven ongelezen heeft verbrand, maar nu, na een bange worsteling waarin de liefde heeft getriomfeerd, dien zoon zoekt, hem wacht, zijn leven voor hem offert, - maar te laat.

Wit gloeiend als de hemel en het ‘fel-bezonde’ strand is in ‘Vijandschap’ de onverzoenlijke Oostersche haat, durende tot over den dood van den vijand. En waar wij in ‘De hoogste wet’ uit den mond van het oude, verschrompelde Javaansche vrouwtje vernemen hoe zij, om den dood van haar kind te wreken, haren minnaar doodde terwijl hij sliep in haren schoot, daar

[p. 170]

staan wij midden in eene in-zichzelf volkomene wereld, waar alles geweldig is en geheimzinnig, het menschelijk leven zoowel als de natuur, en waarin het donkere, wilde woud waar de schrijfster door trekt, haar met dezelfde huivering bevangt, die haar aanwaait ‘van de raadselachtige ondoorgrondelijke diepte die onder de oppervlake van het inlandsche leven donkert.’

Boon's Geïllustreerd Magazijn. No. 1. Juni 1899. Amsterdam, N.J. Boon.

Een jonge dame in eenvoudig zomertoilet met pofmouwen en een Tiroolsch reishoedje; naast haar een zonnebloem in een pot, waarop het adres voorkomt van ‘Het bed der toekomst’ en van de ‘gezondheidsmatras’; - dat is de versiering van den omslag der eerste aflevering van Boon's Geïllustreerd Magazijn. Dat bed en die matras mogen niemand ergeren - honni soit qui mal y pense -; zij zijn blijkbaar symbolisch en doelen op de ontspanning na inspanning, die het nieuwe Magazijn zijn lezers belooft te bereiden.

De weelde van een redactie schijnt het tijdschrift zich niet te veroorloven; het lijkt er veeleer naar of de uitgever de lezers zelf aan het redigeeren wil zetten: hij noodigt hen nu alvast uit om van belangrijke gebeurtenissen, ongelukken, merkwaardigheden, die zij in de gelegenheid zijn te photographeeren, de ‘opnamen’ ter plaatsing in te zenden. Voorshands zijn, in deze eerste aflevering, vooral de Engelschen en Amerikanen met ‘Niagara-helden’, ‘Het gouden spook, een roman uit Klondyke’, ‘Nieuwe avonturen van Martin Hewitt’ enz. aan het woord; van de dertien artikelen zijn er niet meer dan twee van Nederlandsche schrijvers.

Zooals het thans is opgezet, schijnt het tijdschrift zich met litteratuur en kunst niet veel te zullen inlaten, en dat is misschien maar verstandig ook, al staan er op den omslag enkele namen van heeren en dames die aan fraaie letteren doen (Frans Netscher, die er ook op voorkomt, zal wel meer bijzonder de Sport-rubriek voor zijne rekening nemen). Maar achter de bergen van kunst en litteratuur wonen ook menschen, en wanneer het tijdschrift dezen weet te vermaken door werkelijk belangrijke en boeiend geschreven mededeelingen op het gebied van land- en volkenkunde, uit de levende natuur, over nieuwe uitvindingen en zoo meer, dan zal, ook bij den buitengewoon goedkoopen prijs van dit Magazijn, de heer Boon zijn loon wel vinden.