Geuzenliedboek

[p. 285]

124.
Een jammerlijck Claechliet vanden Coronel van Groeninghen. ⁺

Op de wyse: Het reedt een Ridder wel gemoet.

Casper de Robles Heer van Billy,
Stadthouder van Vrieslant en Groeningen vry
Plach ick my met stolten moet,
Te schrijven, end laten noemen daer by,
Maer nu ist al teghenspoet.

Godes hant en wonder werck
Die kanmen nu speuren aen my seer sterck:
Tot een spieghel ellick hier,
Die voormaels hielt geen maet noch perck
Die ben nu verachtet weer.

Een Schoemakers soon ben ick geboren,
Daer toe een Portugeeschen Spaengiaert wilt hooren,
End van affcoemste oock seer cleyn,
Mijn Moeder is vercoren,
Tot des Coninges Amme ^15. reyn.

Om dat zy de Coninck heeft gesoocht
Daerom so ben ick Casper ooc seer verhoocht,
En te Hove ghekomen an,
Voor Pagie ghedienet in mijne jeucht
Als een ghemaekt Edelman.

Maer als Duckdalba die olde Tyrant
Zijn Tyrannye pleechde int Nederlant,
Heeft hy my met vroet opstel ^23.
Geset over Groeningen en Groeningerlant
Tot een Spaenschen Coronel.

En na des Graven van Megens ^26. doot
So heeft deselve Duckdalbe wel vroet
Tot Stadthouder ghemaekt my
Van Vrieslant en van Groeningen goet
Teghens Barlamonts party. ^30.

+ No. 124. Naar I. Verder in J. L. M. S. Bij V.L. CXIX; Van Vloten II, 190.
Uit dezelfde tijd als het vorige.

15. Amme: voedster, min.

23. opstel: opzet, plan.

26. Megens. I Megems, drukfout, in (J.) L. M overgenomen, in S verbeterd.

30. Hierges, de zoon van Barlaimont, was eerst door Alva als opvolger van Megen tot stadhouder aangesteld. Maar deze was door de inval van Oranje in Gelderland opgehouden. De staten van Friesland riepen toen Billy, die als Kolonel van een regiment Walen te Groningen lag, tegen de Geuzen te hulp en maakten hem tot Substituit Stadhouder.

[p. 286]

 

Het welcke gheschied na s'Pawes raet

 

Wiens uuterste ghedancken en wille bestaet

 

In Gods woort te roeden uut,

 

Door ons heyloose Spaengiaerts quaet,

35

Als een boos fenynich Cruyt.

 

 

 

Daerom ick oock wel vlytich seer

 

Na zijnen Helschen raet my schickte weer

 

Tot verwoestinghe van het Landt,

 

Met ruyten ^39. en rooven ymmermeer,

40

En daer toe met moort en brant.

 

 

 

En als de Geusen daeromme met macht,

 

Heur hier en daer teghens my hebben gelacht ^42:

 

En Bartlens ^43. ghecomen aen, ^43.

 

Soo heb ick doch deselve verjaecht

45

En dapper tegen ghestaen.

 

 

 

Daer door ick dan oock van minst en meest,

 

Ben hooge geacht en seer gevreest

 

Voor een onverwinnelijcke Helt,

 

Als off ick had een Coninck geweest

50

Met Processy inghehaelt.

 

 

 

So dat ick opgheblasen bin

 

En vastlijck ghenomen in mijn sin,

 

Door een Tyrannigen waen,

 

Het gantsche Lant te verderven

55

Als Antwerpen is ghedaen

 

 

 

Tot Groeningen had ict eerst gemunt ^56:

 

Gelijck nu yeder geworden is kunt

 

En met hulp van menich quant

 

Die my te helpen onderwunt

60

In Groeningen en Vrieslant.

 

 

 

Dan God heeft sulckes niet gewilt

 

Maer mijn moordadigen aenslach gestilt,

 

Door mijn selfs soldaten net

 

Die my tot mijnen grooten onwil

65

Hebben ^65. gevangen heen gheset.

 

 

 

Als ick oyt zy vereert geweest

 

Also ben ick nu in een smadelijck foreest

 

Villiaco ^68. noemden sy my,

 

Verrader, schelm, dief, onbevreest

70

Ende Moordenaer daer by.

39. ruyten: plunderen.

42: Hier en daar zich tegen mij hebben gelegerd.

43. Bartlens: Barthold Entens, de Groninger Watergeus.

43. Misschien ontbreekt in dezen regel is, maar dat is niet zeker.

56: Op Groningen had ik het eerst toegelegd.

65. Hebben. I Heb, drukfout, door (J.) L. M overgenomen, in S verbeterd.

68. Villiaco: lafaard, ellendeling. Eigenaardig, dat hier het Italiaanse, niet het Spaanse schimpwoord gebruikt is.

[p. 287]

 

Mijn zwager ⁺ Rijsbroeck hooch geacht ^71.

 

Die hebbense daer aen mijn zijde gebracht,

 

T'vangen was daer goeden koop:

 

En Mepske voort in zijn huys bewacht ^74.

75

Want hy is van onsen hoop.

 

 

 

Fernand de Loup mocht niet ontgaen ⁷⁶

 

Maer in een Zwijne-kot is hy gevaen,

 

Die Wachtmeester moest oock voort,

 

Hoewel hy in een schoorsteen was gegaen

80

Daer hy bykans was versmoort.

 

 

 

Fascus van Zutphen een Coronel

 

Die was geraect in een Monicx vel,

 

Een Monicx Cap ick meyn,

 

Na t'schoenmakers gat ^84. moest hy al snel

85

En een nieuwen Bisschop seyn. ^85.

 

 

 

Doctor Logendorp wijt vermaert, ^86.

 

Die moest daer oock mede op dese vaert

 

Al zijn loghen holp hem niet,

 

Mijn arme Wijf wort niet gespaert

90

Is oock me gevangen siet.

 

 

 

Daerna Monceau en Boystemant ^91.

 

Die moeten in Vrieslant oock achter aen,

 

Met menich fijn Carnuyt,

 

Die met my wolden gemoordet haen

95

Maer d'aenslach is comen uut.

 

 

 

Des worde ick nu seer gekrenckt

 

Van elck als een diefhencker geschent ^97.

 

Isser niet een duyvel inder Hel

 

Die my helpt uut dit ellent

100

Tvalt my te zwaren ghequel.

 

 

 

Ick vrucht oock seer dat Martigny

 

De Brusselsche gesant bezwaren sal my ^102.

 

Die ick selfs nae mijner macht

 

Gepijnicht heb en gewont daer by

105

Als een Beul seer onbedacht.

+ — zwager: schoonzoon.

71. Vgl. het vorige lied, vs. 75.

74. 'Den Lieutenant Johan Mepske' ( Bor). Alle drukken hebben Meyske.

76 vlg. Vgl. het vorige lied.

84. 't schoenmakers gat. Blijkbaar wordt de gevangenis bedoeld; maar waarom deze zo heet, ontgaat ons.

85. Bor ‘Doen hebben sy hem aengegrepen en also mette kappe opte merckt gebracht, roepende sy hadden weder eenen nieuwen Bisschop gekregen (want den overleden Knijf was een Minrebroeder geweest)’.

86. ' Doctor Joriaen Westendorp, Raed des Coninx in Vriesland.'

91. Boystemant wordt bij Bor niet genoemd.

97. geschent: gehoond.

102. Zie het vorige lied vs. 135.

[p. 288]

 

Och waer ick s'Princen gevangen

 

Dat ware wel mijn groot verlangen

 

Maer nu sorgh ick seer voorwaer ^108.

 

Dat zy my sullen hanghen

110

Boven alle dieven daer.

 

 

 

Adieu mijn vrienden en maghen,

 

Adieu mijn lieve Zwagher,

 

Wijff en Kinder oock daer by,

 

Adieu het kost mijn kraghen

115

Ghy sult volghen (sorgh ick) my.

108. Deze vrees is niet bewaarheid. Billy is spoedig ontslagen, deed in 1577 nog een mislukte aanval op Groningen en is in 1585 bij de ontploffing van de schepen van Gianibelli bij Antwerpen omgekomen.