Droom en Daad. Jaargang 1

[p. 16]

Een moedig en blijmoedig strijdster
De jonge zwitsersche Helene Siegfried, zuster van het roode kruis
door Lide Duyvis

HELENE verliet in November 1916, juist 20 jaar oud, haar ouderlijk huis te Partenkirchen om in Berlijn als Roode-kruis-zuster in den nood van den oorlogstijd te helpen. Ze hield het twee en een half jaar in het Augusta-Victoria-Ziekenhuis te Berlijn-Schöneberg uit. Na een verlof van eenige maanden, die ze thuis doorbracht, ging ze in den herfst van 1918 naar het lazaret voor zwaargewonden der Vorstin van Donnersmark in Fronau bij Berlijn om er het laatste halfjaar van haren diensttijd te werken. Eenige weken later overleed ze aan de griep...

Helene Siegfried werd als Zwitsersch onderdaan in 1895 te Partenkirchen in 't Beiersche Hoogland geboren. Haar vader, de schrijver Walter Siegfried uit Zogingen in Aargau, had zich daar sedert jaren wegens de nabijheid van München gevestigd. Het jonge meisje groeide er op temidden van de oorspronkelijke, vroolijke en krachtige bevolking en had haar geboorteplaats, met zijn grootsche bergnatuur, hartelijk lief. Thuis sprak ze echter nog het Aargausche dialect en ze bleef zich Zwitsersche voelen. Want het grootste deel harer schooljaren bracht ze met haar vader en een jongere zuster (er was geen moeder meer) in Zwitserland door. In 1913 keerde de familie naar Partenkirchen terug. Toen brak in 1914 de wereldoorlog uit en werd ook voor dit jonge menschenleven noodlottig.

Door de vreeselijke uitwerking van dezen menschenmoord werd het medegevoel, de drang tot helpen in het toen 19-jarige meisje wakker. Krachtige jeugdkameraden uit het gebergte en jonge mannen uit den Münchener vriendenkring, zag ze gewond en verminkt terugkeeren. Velen waren blind geworden. Anderen, die onder puinhoopen begraven waren geweest, lijdend aan beefziekte, wankelden als bleeke gestalten rond, hopend thuis genezing te vinden. De zware arbeid op het land en in het woud, dubbel zwaar in het gebergte, moest, bij de afwezigheid van krachtige mannen, door de achtergebleven vrouwen, grijsaards en kinderen gedaan worden. Allen hielpen

[p. 17]

elkaar naar hun beste krachten. Ook de ontwikkelden hielpen duchtig mee. Men kon Helene in den zomer van 1914-1915 's avonds dikwijls met moeders en talrijke kinderen uit de weiden zien terug komen: éen kleintje op den rug, éen grooter aan de hand, hooivork of hark over den schouder. Maar, naarmate de oorlog voortduurde en hoe meer de vrede van het bergland verstoord werd door ellende en dood, des te minder kon Helene bevrediging vinden in de hulp, die ze vermocht te geven. In October 1915 werd zij 20 jaar. Dit was de leeftijd waarop men zich bij het Roode Kruis kon opgeven. ‘Het is onmogelijk’, verklaarde ze, ‘thuis te zitten en het goed te hebben, terwijl heel de wereld zòo vol verschrikking is.’

Ze meldde zich aan bij de ‘Grain-Rittberg-Vereeniging’ van het Roode-Kruis te Berlijn, waarvan de roep uitging, dat de zusters er tot tactvolle en plichtgetrouwe verpleegsters werden opgeleid. De jonge, nieuw aangekomen krachten werden echter niet voor den dienst in de lazaretten gebruikt, maar ter opleiding naar de groote ziekenhuizen gezonden, ter vervanging van de geschoolde zusters, die daardoor naar het front konden gaan.

Helene werd in het Augusta-Victoria-Ziekenhuis te Berlijn-Schöneberg geplaatst, waar zij gedurende 2 jaar in de verschillende afdeelingen van deze overweldigend groote inrichting werkzaam was. Veertien-urige werkdag en nachtwacht van vier weken lang, zelfs het zwaarste werk verrichten zonder hulp van mannelijk personeel, daarbij nauwelijks toereikende voeding, dat alles werd in deze uiterst zware tijden van de verpleegsters gevergd. En zonder eenige voorbereiding trof het jonge meisje, juist uit het vredige ouderlijk huis komend, het eerst de afdeeling voor plotselinge ongevallen, waar de verongelukten der groote stad in afschuwelijken toestand 's nachts binnengebracht werden.

Na twee jaar kon Helene met goeden uitslag het staatsexamen afleggen, waarna ze vrijwillig naar de mannenafdeeling der hopeloos tuberculozen ging, wat een lange winter van afzondering beteekende. -

Maar toen eischte haar vader een pauze van eenige maanden, opdat zijn dochter zich zou kunnen ontspannen in de berglucht en door andere indrukken zich lichamelijk en geestelijk herstellen, vòor zij het beloofde laatste half jaar ging uitdienen.

Zoo werd de zomer van 1918 de laatste gelukkige levenszomer van Helene Siegfried, waarin ze genoot van het thuis-zijn en van heerlijke bergtochten.

Als bewijs dat men haar bijzondere aanleg als verpleegster erkende, werd haar

[p. 18]

in den herfst een plaats aangeboden in een barak van 40 man in het lazaret voor zwaargewonden der Vorstin van Donnersmark in Fronau bij Berlijn. Vol vreugde nam ze deze eervolle taak op zich met de heerlijke belooning in het vooruitzicht, om in de volgende lente voor goed weer aan de zijde van haar vader, van wien ze innig veel hield, terug te keeren, en nu met het bewustzijn, dat ze aan haar medemenschen het hare gegeven had.

Nauwelijks was ze in haar nieuwe omgeving ingeleefd, toen de griep over de reeds zoo geteisterde wereld uitbrak. Ook in het Fronauer lazaret werden de gewonden en de zusters de èen na de ander neergeworpen. Helene hield zich staande, zoolang haar krachten reikten. Toen zakte ook zij in elkaar en weinige weken nadat ze gegaan was om nog voor 't laatst haar gewonde broeders te helpen, bracht men haar als stille eeuwige slaapster naar haar geliefde bergen terug.

De familie en intiemste vrienden van Helene Siegfried hebben door een reeds vroeger uitgegeven gedenkboek een blik kunnen slaan in het dagboek dezer 22-jarige. Nu, vier jaar na haar dood, heeft de vader, na herhaald en dringend verzoek, er eindelijk toe kunnen besluiten het geschrevene, waaruit een diep en rijp innerlijk leven ons tegenstraalt, niet als privaat bezit te behouden, maar het op te dragen aan

‘ALLEN, DIE VAN GOEDEN WILLE ZIJN.’