Logo DBNL
Beatrijs (1999)

Beatrijs

(1999)–Anoniem Beatrijs–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige

[Beatrijs]

1
Van dichten heb ik weinig baat;
2
men raadt mij aan dat ik het laat,
3
niet nutteloos mijn geest bezwaar...
4
Maar om de deugdzaamheid van haar
5
die Moeder is en Maagd gebleven,
6
heb 'k dit mirakel opgeschreven
7
dat zonder twijfel God gedoogde
8
om Maria te eren, die Hem zoogde.
9
'k Wil u vertellen van een non
10
het mooi verhaal. God geve, ik kon
11
dit alles schrijven goed en raak;
12
dat ik voltooie deze taak
13
geheel en al van leugens vrij,
14
zo als 't mij broeder Ghijsbrecht zei,
15
een Wilhelmiet, een vroom asceet,
16
die 't van uit zijn boeken weet,
17
een kloosterling, van jaren oud.
18
De non, waar ik het nu bij houd,
19
was hoofs en uiterst fijn van zeden.
20
Men vindt er geen de dag van heden
21
die haar gelijkt; ze was, ik meen,
22
zo mooi en deugdzaam als geen een.
23
Dat ik de gratie van haar leden
24
prees en haar bevalligheden,
25
is iets wat niet betamen zou.
26
Ik wil u zeggen wat die vrouw
27
verrichtte sedert lange tijd
28
in 't klooster, waar ze droeg 't habijt:
29
kosteres, dat was ze daar.
30
Wat ik u zeg is zeker waar:
31
nimmer was ze laat of traag,
32
dag en nacht deed ze even graag,
33
handig, snel, haar heilig werk,
34
ze luidde klokken in de kerk,
35
ontstak het licht, maakte alles klaar
36
en wekte heel de zusterschaar. +++
 
 
37
Die jonkvrouw onderging de macht
38
der minne, die met wondere kracht
39
haar werk verricht in alle landen.
40
Somtijds brengt ze u te schande
41
en ze kwelt met leed en pijn,
42
somtijds is ze goed en fijn.
43
De wijze brengt ze van zijn stuk
44
en stort hem in het ongeluk,
45
is 't hem lief of is 't hem leed.
46
Minne maakt dat men niet weet
47
of door spreken of door zwijgen
48
men zijn voordeel moet verkrijgen.
49
Menigeen die dacht te staan
50
liet zij door de knieën gaan.
51
Minne maakt opeens vrijgevig
52
die ervoren al te hevig
53
alles hield door gierigheid.
54
Bovendien zijn er altijd
55
mensen die de minne doet
56
delen voor- en tegenspoed:
57
weelde, blijdschap en hun rouw;
58
zulke minne is getrouw.
59
Zeggen kan ik zeker niet
60
hoeveel vreugde en verdriet
61
door de minne is ontstaan.
62
Daarom zal men wel verstaan
63
dat de non, nog jong en mooi,
64
aan de minne viel ten prooi.
65
Want de duivel heeft veel macht
66
en bekoort ons dag en nacht;
67
steeds loopt hij met plannen rond
68
om ons in de hellegrond
69
te verderven. Ook de non
70
bekoorde hij zo fel hij kon
71
met vleselijke zonden groot.
72
Zij bad God in hoge nood
73
om troost en hulp en veel genade.
74
Ze sprak: ‘Ik ben zo overladen
75
en gewond door minnepijn.
76
U kan niets verborgen zijn,
77
God, jij weet hoezeer ik lijd.
78
'k Ben zo zwak dat ik de strijd
79
heb opgegeven; doch met spijt
80
zal ik uitdoen dit habijt.’ +++
 
 
81
Hoor nu wat ze verder deed.
82
De jongeling om wie ze leed -
83
want ze had hem toch zo lief -
84
liet ze weten met een brief
85
dat het haar verheugen zou,
86
kwam hij naar het klooster gauw.
87
Een bode ging toen daar vandaan
88
en kwam bij de jongeling aan.
89
Deze nam de brief en las;
90
hij was zeer verheugd en ras
91
maakte hij zich klaar voor haar.
92
Sinds ze waren twaalf jaar
93
trof zo de minne deze twee
94
dat ze leden menig wee. +++
 
 
95
Dan reed hij zo snel hij kon
96
naar het klooster, naar de non.
97
Voor het venster zat hij neer
98
en zou graag, in alle eer,
99
zijn liefste spreken en haar zien...
100
Niet lang talmde zij nadien.
101
Ze kwam en hield gezicht en handen
102
tegen 't raampje, waar ijzeren banden
103
dwars en langs stonden over gebogen.
104
Ze zuchtten dikwijls, erg bewogen,
105
daar hij buiten en zij binnen
106
was, vervuld van grote minne.
107
Zo ging een hele tijd voorbij.
108
Te vaak om zeggen bloosde zij
109
en verbleekte telkens weer.
110
‘Ach mij,’ zei ze, ‘mijn hart doet zeer,
111
uitverkoren lieve vriend,
112
help mij, 'k heb toch niet verdiend
113
dat je mij niet troosten zou;
114
haal mij uit mijn pijn en rouw!
115
de liefdepijl steekt mij in 't hart,
116
daarom heb ik grote smart.
117
Nimmermeer ben ik nog blij,
118
lief, als jij hem laat bij mij.’ +++
 
 
119
Toen sprak hij met overleg:
120
‘'t Is niet nodig dat ik zeg,
121
lieveling, dat wij elkaar
122
minnen al zo menig jaar;
123
maar nog nooit konden wij beiden
124
kussend elkaars hart verblijden.
125
Vrouwe Venus, de godin,
126
maakte dat ik je bemin.
127
Moge God haar wel verdoemen
128
daar ze twee zo schone bloemen
129
doet verwelken en vergaan.
130
Kreeg ik 't maar van jou gedaan
131
dat je 't kleed wou neder leggen
132
en je mij het uur wil zeggen
133
dat je met mij mee wil gaan...
134
'k Reed dan snel van hier vandaan
135
om nog sneller weer te keren
136
met heel dure wollen kleren,
137
mantel, rok en overkleed,
138
binnenin met bont bekleed.
139
Nooit laat ik je in de nood.
140
Trouw blijf ik je tot mijn dood.
141
'k Deel met jou genot en lijden.’
142
‘Lieve vriend,’ sprak ze toen blijde,
143
‘gaarne neem 'k je liefde aan;
144
'k wil met jou zo verre gaan
145
dat er niemand in dit huis
146
weten zal waar wij zijn thuis.
147
Kom over een dag of acht
148
in de boomgaard daar en wacht
149
buiten, en niet ver van hier,
150
onder een egelantier.
151
Blijf daar wachten tot ik uit-
152
gekomen ben; ik word je bruid
153
en ik volg jou, lijk jij 't begeert,
154
behalve als mij ziekte deert
155
of zaken die mij zijn te zwaar.
156
Vast en zeker kom ik daar.
157
Ook verlang ik evenzeer
158
dat jij daar komt, lieve jonkheer.’ +++
 
 
159
Dit beloofden zij elkaar.
160
Afscheid nam hij toen van haar.
161
Hij liep haastig naar zijn paard,
162
sprong in 't zadel; met een vaart
163
galoppeerde hij en snelde
164
naar de stad, over de velden.
165
En de dag nadien vergat
166
hij zijn lief niet in de stad;
167
stoffen kocht hij, blauw, scharlaken,
168
om eruit te laten maken
169
kap en mantel, goed en breed,
170
ook een rok en overkleed,
171
al gevoerd zoals het hoort.
172
Welke vrouw werd niet bekoord
173
zulke klederen te dragen
174
en eenieder te behagen!
175
Mes en gordel kocht hij haar,
176
alles van de beste waar,
177
een geldtas en een ring van goud
178
voor een bruid van wie men houdt.
179
Met diadeem en veel sieraden
180
zou hij haar nog overladen.
181
Hij nam geld, vijfhonderd pond;
182
zijn paard dat daar beladen stond
183
met al die mooie dingen, bracht
184
hem ongezien, nog voor de nacht
185
uit de stad; hij reed meteen
186
zo snel hij kon naar 't klooster heen,
187
naar de boomgaard; het was hier
188
onder de egelantier
189
dat hij wachtte in het gras
190
tot zijn lief gekomen was. +++
 
 
191
Genoeg nu over hem verteld.
192
Hoe was het met de non gesteld?
193
Des nachts en met een hart dat schreit,
194
luidt ze de metten, als altijd...
195
Toen het bidden was gedaan
196
en allen waren opgestaan,
197
zo jong als oud, die daar verbleven,
198
en zich terug hadden begeven
199
naar de slaapzaal, een voor een,
200
bleef zij in het koor alleen.
201
Het gebeurde wel eens meer
202
dat ze bidden bleef een keer.
203
Ze knielde voor het altaar neer,
204
bad beklemd tot God de Heer
205
en Maria: ‘Dezus zoet,
206
Moeder teer, kijk, ik moet
207
nu uit dit kleed; och ja, ik weet
208
dat jij altijd vreugde en leed
209
van eenieder kunt verstaan.
210
Ik heb gevast, mij pijn gedaan
211
door kastijding, en gebeden.
212
'k Heb helaas vergeefs geleden;
213
door minne werd ik overmand,
214
ik reik de wereld nu de hand.
215
Och, lieve Heer, begrijp mijn nood;
216
jij werd toch aan het kruis ter dood
217
gebracht voor mij, al hangend bij
218
een moordenaar aan elke zij;
219
ook Lazarus is opgestaan
220
uit 't graf, waar jij toen bent gegaan.
221
Wil mij genadig toch vergeven
222
dat ik nu ga in zonden leven.’ +++
 
 
223
Na deze woorden ging ze naar
224
't Mariabeeld daar op 't altaar.
225
Ze knielde voor Gods Moeder neer,
226
sprak haar gebeden nog een keer.
227
Ze riep vrijmoedig: ‘Reine Maagd,
228
al heb ik dag en nacht geklaagd
229
tot jou, geweend met veel verdriet,
230
het hielp mij allemaal toch niet.
231
'k Geraak nog al mijn zinnen kwijt
232
als ik nog blijf in dit habijt!’
233
Ze trok haar kap toen weg van 't haar
234
en lei ze neer op het altaar.
235
Ook haar schoenen liet ze staan.
236
Hoor wat ze verder heeft gedaan.
237
Ze hing nu al haar sleutels voor
238
't Mariabeeld daar in het koor.
239
Zo waar als ik het u nu zeg,
240
ze deed dit wel met overleg:
241
als men de priemen zingen zou
242
vond men ze zeker daar wel gauw.
243
Wie voor Maria's beeld passeert
244
betaamt het dat hij het vereert
245
met vrome blik en ‘Wees gegroet,’
246
zegt, ‘wees gegroet, Maria zoet.’
247
Daarom hing zij de sleutels daar;
248
het was een goed idee van haar. +++
249
Door nood gedwongen ging ze heen
250
al in haar onderkleed alleen.
251
Behoedzaam is ze dan geslopen
252
naar een deur en deed ze open
253
heel voorzichtig, zonder geluid,
254
en stil ging ze het klooster uit.
255
In de boomgaard kwam ze aar-
256
zelend; de jongeling zag haar
257
en zei: ‘Mijn lief, heb maar geen schrik,
258
kom hier bij mij, je vriend ben ik.’
259
Toen ze beiden samen kwamen,
260
begon ze zich toch wat te schamen,
261
want zonder kap of schoenen aan
262
bleef ze in haar onderkleed daar staan.
263
Toen zei hij: ‘Mijn hartendief,
264
wees ervoor niet minder lief,
265
maar mooie kleren en gewaden
266
zullen je figuur niet schaden;
267
kom, ik geef ze je nu hier.’
268
Onder de egelantier
269
gingen zij en hij bezat
270
alles wat ze nodig had.
271
Twee stel kleren gaf hij haar;
272
ze koos 't blauwe uit het paar
273
en trok het aan, omdat ze vond
274
dat dit haar het beste stond.
275
‘Lief,’ zei hij, ‘dit hemelsblauw
276
staat je aardiger dan grauw.’
277
Kousen trok ze ook nog aan
278
en schoenen, prettig om te gaan,
279
van leder, duur om te betalen;
280
beter was het dan sandalen.
281
Om haar opschik te voltooien
282
gaf hij voor haar hoofd een mooie
283
brede sjaal van witte zij.
284
De jongeling kuste haar blij
285
en vol gevoelen op haar mond.
286
Het leek, nu zij zo voor hem stond,
287
of de morgen al verscheen.
288
Naar zijn rijdier liep hij heen
289
en zette haar voor zich op 't paard.
290
Samen reden ze met een vaart,
291
ver, totdat 't begon te dagen,
292
zonder dat hen mensen zagen.
293
Toen er licht kwam in het oosten
294
zei ze: ‘God, die ons kan troosten,
295
wil genadig ons bewaren
296
want ik zie de dag al klaren. -
297
Was ik niet gekomen uit
298
met jou, dan had ik nu geluid
299
de priemen, als ik was gewoon
300
in 't klooster waar ik had mijn woon.
301
Ik vrees dat ik mij dit berouw;
302
de wereld is zo weinig trouw.
303
Al heb ik mij tot haar gewend,
304
zij is gelijk een sluwe vent
305
die ringen van licht klatergoud
306
verkoopt voor echt en zuiver goud.’ +++
 
 
307
‘Ai, wat zeg jij, zoetelief,
308
als ik je ooit verlaat en grief
309
moge God mij wel doen sterven.
310
Waar of hoe wij leven, zwerven,
311
scheiden zal ik nooit van jou,
312
tenzij de dood ons doopt in rouw.
313
Twijfel niet aan mij, 'k verdien
314
dit niet; heb je ooit gezien
315
dat ik je niet was genegen?
316
Had 'k een keizerin gekregen
317
en ik zelf keizer was, voorwaar,
318
toch zou ik jou boven haar
319
steeds verkiezen en beminnen.
320
Dij vult immer al mijn zinnen!
321
Zeker kan je daarvan wezen!
322
'k Voer met ons veel uitgelezen
323
zilver, wel vijfhonderd pond;
324
daar komen wij toch goed mee rond.
325
Al reizen wij in verre landen,
326
dan moeten wij nog niets verpanden,
327
zelfs al duurt het zeven jaar.’
328
Zo praatten ze, en het werd klaar.
329
Aan een bosje kwamen zij
330
waar de vogels luid en blij
331
kweelden, en hun lief geschal
332
was te horen overal.
333
Ieder zong naar eigen zin.
334
Mooie bloempjes stonden in
335
't groene gras, die ontloken,
336
zoet en fijn en lieflijk roken.
337
De lucht werd klaarder en heel hoog
338
spreidden breed en mooi hun loof
339
grote stoere rechte bomen.
340
De jongeling nu, hier gekomen
341
met zijn lief, dat hij begeerde,
342
zei: ‘Geliefde, kijk hoe zeer de
343
bloemen bloeien, kom wij blijven
344
hier een poosje en bedrijven
345
't spel der minne met ons twee,
346
als je ermee bent tevree.’
347
Maar zij sprak: ‘Denk jij, boer,
348
dat ik zo maar als een hoer
349
zou gaan liggen op de grond,
350
alsof geen zelfrespect bestond!
351
Was je edeler van aard
352
dan had je mij die vraag bespaard.
353
Och, 'k heb al geweldig spijt.
354
Dat God je straffe voor dit feit.
355
Ik wil zo iets nooit meer horen.
356
Beter is het dat jouw oren
357
luisteren hoe de vogels vrij
358
en vrolijk zingen in de wei.
359
Zo zal de tijd wel snel passeren.
360
Als ik naast je zonder kleren
361
in een bed lig, doe gerust
362
alles wat je hart maar lust.
363
Mijn hart is door verdriet gekweld
364
om wat je mij hebt voorgesteld. +++
 
 
365
Hij zei: ‘Mijn lief, wees niet meer kwaad;
366
Vrouw Venus gaf mij deze raad.
367
Spreek ik erover nog een keer
368
dan moge God mij straffen zeer.’
369
Ze zei: ‘Dan kan ik je vergeven.
370
Jij bent, van allen die hier leven
371
in dit land, mijn liefste schat.
372
Al had ik zekerheid gehad
373
dat ik met mooie Absalon
374
wel duizend jaren leven kon
375
in weelde en in grote vreugd',
376
dan had me dat niet zo verheugd.
377
Liefste, 'k hou zoveel van jou.
378
Dat ik je vergeten zou
379
is niet mogelijk voor mij!
380
Was ik in de hemel, jij
381
op d'aarde, ik kwam naar jou
382
zonder dat ik had berouw!
383
- Ai, mijn God, laat ongewroken
384
dat ik nonsens heb gesproken!
385
Want geen vreugde is hier gelijk
386
aan 't minste uit het hemelrijk;
387
daar is alles zo volmaakt
388
dat de ziel niets anders smaakt
389
dan Gods minne, eeuwig groot.
390
't Aardse leidt maar naar de dood.
391
Zeker is hier niets te loven
392
vergeleken bij daarboven.
393
Wijs is wie de hemel mint. -
394
Dwaas ben ik wel, want ik vind
395
dat ik zondig leven moet
396
om jou, mijn lieve jonker zoet.’ +++
 
 
397
Aldus viel woord en wederwoord.
398
Door berg en dal trokken ze voort.
399
Alles zeggen kan ik niet
400
wat tussen beiden is geschied.
401
En zo ging de reis maar voort
402
tot ze kwamen bij de poort
403
van een stad die mooi gelegen
404
in een dal was, en ze kregen
405
zin om daar te blijven leven.
406
Zeven jaar was 't hen gegeven
407
een schitterend bestaan te leiden
408
met twee kinderen van hen beiden.
409
Wanneer dan na die zeven jaren
410
hun penningen verzwonden waren,
411
verpandden zij om van te leven
412
wat hun nog over was gebleven.
413
Hun sieraden, kleren, paarden,
414
verkochten ze voor de halve waarde.
415
Dit was ook spoedig uitgegeven.
416
Ze wisten niet waarvan te leven;
417
nooit had zij geleerd te spinnen
418
om ermee wat geld te winnen.
419
Spijs en drank werd in die dagen
420
toch zo duur, dat zij wel klagen
421
moesten over 't hard bestaan
422
dat vol zorgen was voortaan.
423
Doch zij waren liever dood
424
dan te bedelen om brood.
425
En door armoede gedreven
426
gingen zij gescheiden leven.
427
De man verbrak het eerst zijn trouw.
428
Hij liet ze daar in grote rouw.
429
En naar zijn land keerde hij weer.
430
Nooit zag zij hem nog een keer.
431
Twee kinderen, mooi als de morgen,
432
liet hij bij haar om voor te zorgen. +++
 
 
433
Zij sprak: ‘Altijd heb 'k het meest
434
dat dit gebeuren moest gevreesd.
435
Mij rest kommer en verdriet.
436
Hij op wie ik mij verliet,
437
heeft mij in de steek gelaten.
438
Maria, heilig bovenmate,
439
bid voor mij en voor mijn kinderen,
440
laat de honger ons niet hinderen.
441
Ik ben toch een ellendig wijf;
442
nu moet ik zowel ziel als lijf
443
bevlekken met veel zonden groot.
444
Maria, help mij uit de nood!
445
Zelfs al kon ik kleren spinnen,
446
dan zou ik er niet mee winnen
447
geld genoeg om brood te kopen.
448
Noodgedwongen moet ik lopen
449
op het platteland, op 't veld;
450
daar verdien ik dan wel geld
451
met mijn lichaam; ik mag hopen
452
dat ik zodoende brood kan kopen
453
om 't mijn kinderen te geven.’
454
Zo begon een zondig leven.
455
Wat ik u vertel is waar,
456
zij heeft zeker zeven jaar
457
als publieke vrouw geleefd.
458
Haar onkuise daden heeft
459
ze immer vreselijk gevonden;
460
want waarachtig, al die zonden
461
werden erg met tegenzin
462
bedreven voor maar klein gewin
463
van geld; 't was echter voor het eten
464
van haar kinderen. Och, vergeten
465
wij maar 't kwaad zo groot en zwaar
466
dat zij deed in veertien jaar!
467
Doch nagelaten heeft ze niet,
468
had ze kommer of verdriet,
469
dagelijks te bidden trouw
470
de getijden van Onze-Lieve-Vrouw.
471
Ze bad ze om Maria te eren
472
opdat zij haar zou bekeren,
473
bevrijden van haar zonde-daden
474
waar zij mee was overladen
475
gedurende die veertien jaar.
476
Ik zeg het u en het is waar:
477
zeven jaar is ze gebleven
478
met hem die haar heeft gegeven
479
twee kinderen, tot hij haar liet
480
in 't vreemde land, met veel verdriet.
481
Dit alles hebt u al gehoord.
482
Luister hoe ze leefde voort. +++
 
 
483
Na veertien jaren zondig leven
484
heeft plotseling God haar gegeven
485
in het hart berouw zo groot
486
dat zij liever nog de dood
487
met een zwaard had ondergaan
488
dan zich verder te belaan
489
met nog zonden als voorhenen.
490
Dag en nacht kon ze wel wenen;
491
haar ogen waren zelden droog.
492
‘Maria, Moeder Gods, heel hoog,
493
bron van goedheid bovenmate,
494
jij mag mij in de nood niet laten!
495
Lieve Vrouw, al is het laat,
496
ik heb zo'n spijt over het kwaad
497
dat ik in mijn leven deed;
498
't is zo veel dat ik niet weet
499
met wie of waar het werd bedreven.
500
Wee, ik weet, door zo te leven
501
zal Gods oordeel mij wel schaden,
502
want ik ben met schuld beladen.
503
Alle zonden, zo van rijken
504
als van armen, zullen blijken;
505
de laatste dag zal zijn gewroken
506
wat niet in de biecht gesproken
507
werd en uitgeboet. Ik haat
508
tegenwoordig al het kwaad.
509
Maar ik ben bang en nooit meer blij.
510
Al droeg ik dagelijks een pij
511
van ruwe wol en stijve haren
512
en ik kroop er vele jaren
513
barrevoets mee van land tot land,
514
toch zou 'k nog niet uit de band
515
van mijn zonden zijn bevrijd.
516
Maria, Vrouw, vertroost, verblijd
517
me, jij, fontein van deugd;
518
jij hebt menigeen verheugd.
519
Zelfs Theofilus, die zo zwaar
520
gezondigd had en zich voorwaar
521
aan de duivel had gegeven,
522
zijn ziel, zijn lichaam, heel zijn leven,
523
verloste jij toch ook wel van
524
de kwade machtige tiran.
525
Al moet ik nu ellendig leven
526
door al het kwaad dat 'k heb bedreven
527
zonder dat 't mij kon behagen,
528
Maria, weet, nu ik zo kom klagen,
529
dat ik tot jou steeds heb gebeden;
530
vergeef welwillend mijn verleden.
531
Want ik ben iemand die bedroefd
532
is en jouw hulp zozeer behoeft.
533
Daarop mag ik wel vertrouwen
534
dat wie dagelijks jou, Vrouwe,
535
eren en eerbiedig groeten,
536
nooit van jou iets vrezen moeten.
537
Wie gaarne jouw gebeden lezen
538
mogen ervan zeker wezen
539
dat dit in hun voordeel is.
540
'k Weet dat ik me niet vergis.
541
Uitverkorene Bruid des Heren,
542
in Nazareth wou God je eren
543
toen de engel je daar heeft bezocht
544
en je een boodschap brengen mocht
545
die nooit een bode had gezegd.
546
Diezelfde woorden zijn je echt
547
zo welgevallig dat voorwaar
548
jij steeds met dank in 't hart ernaar
549
wil luisteren als ze iemand spreekt;
550
en zelfs als hij vol zonden steekt,
551
breng jij hem terug in Gods genade;
552
dan zal je Zoon hem niet versmaden.’
553
Met zo te bidden en te klagen
554
kon ze uren vullen alle dagen.
555
Ze nam een kind aan elke hand
556
en trok ermee door heel het land
557
al bedelend van stad tot stad,
558
in armoe bitter groot totdat
559
na lang, lang zwerven, op een dag
560
ze plots haar klooster wederzag.
561
Ze was er vroeger non geweest.
562
En 's avonds klopte ze bedeesd
563
aan bij een weduwe en bad
564
of zij daar met haar kinderen wat
565
kon rusten en er 's nachts mocht slapen.
566
‘Ik kan je, met je beide knapen,
567
die al zo moe zijn, toch niet buiten
568
laten,’ zei de vrouw, ‘rust uit en
569
zit hier met je kinderen neer.
570
'k Zal met je delen wat Ons Heer
571
mij heeft gegeven, daar ik hou
572
van d'allerzuivere Lieve Vrouw.’
573
Dus bleef ze met haar kinderen daar
574
en wilde informeren naar
575
de gang van zaken in 't convent.
576
Ze zei: ‘Mevrouw, is 't u bekend
577
of dit een nonnenklooster is?’
578
‘O ja,’ was 't antwoord, ‘en gewis,
579
het is zo prachtig, rijk en schoon;
580
het spant wel overal de kroon.
581
De nonnen in hun kloosterkleed
582
zijn werkelijk deugdzaam, en ik weet
583
dat over hen er nooit een woord
584
dat minder goed is werd gehoord.’ +++
 
 
585
Zij die daar met haar kinderen zat
586
was heel verbaasd en zegde: ‘Wat?
587
Ik hoorde in de laatste weken
588
zoveel over een zuster spreken,
589
de kosteres; ze is weggegaan
590
uit 't klooster, zo heb ik verstaan.
591
Hij die 't mij zegde loog toch niet.
592
Het is voor veertien jaar geschied
593
dat zij weggelopen is.
594
Men heeft, na die gebeurtenis,
595
niets meer vernomen over haar.’
596
De weduwe, met kwaad gebaar,
597
zei: ‘'k Hoor niet gaarne zulke taal.
598
Zwijg maar gauw met dit verhaal
599
of anders moet je uit mijn huis;
600
wat jij vertelt is een groot abuis!
601
Die non is volle veertien jaar
602
al kosteres; men kan van haar
603
wel zeggen dat ze al die tijd
604
haar plicht vervulde met veel vlijt,
605
tenzij door ziekte of door pijn
606
weerhouden, ze niet daar kon zijn.
607
Wie niet zou zeggen alle goed
608
van haar die heeft zo'n rein gemoed,
609
gedraagt zich erger nog dan honden.
610
Wie tussen Elbe en Gironde
611
in alle kloosters komen zou,
612
ontmoette zeker nooit een vrouw
613
die heiliger en beter leeft.’ +++
 
 
614
Na deze wondere woorden heeft
615
de zondares meer willen weten.
616
Ze vroeg: ‘Mevrouw, zeg mij, hoe heetten
617
dan haar moeder en haar vader?’
618
Toen noemde zij hen bei te gader.
619
Nu wist de zondares dat zij
620
bedoeld werd. Tranen liet ze vrij
621
over haar wangen 's nachts maar lopen.
622
Ze zei: ‘Ik kan alleen maar hopen
623
dat mij helpt mijn groot berouw.
624
Kom mij ter hulp, o Lieve Vrouw!
625
Mijn zonden zijn mij toch zo leed.
626
Zag ik een oven die zo heet
627
was dat hij rood te gloeien stond
628
en vlammen vlogen uit zijn mond,
629
dan kroop 'k er gauw in zonder spijt
630
als 'k van mijn zonden werd bevrijd.
631
Mijn God, toch wil 'k op jou vertrouwen
632
want als ik wanhoop zal 't mij rouwen.
633
Ik hoop altijd op jouw genade
634
al ben ik nog zo erg beladen
635
met vele grote zware zonden
636
dat angst en vrees mij haast verslonden.
637
De zondaar ging niet meer verloren
638
sinds op de wereld jij geboren
639
werd, en in je aards bestaan
640
de dood op 't kruis wou ondergaan.
641
Want wie berouwvol tot je gaat,
642
krijgt wel gena, al komt hij laat.
643
Dit heeft men duidelijk gezien
644
bij de ene zondaar die voordien
645
rechts van jou gekruisigd hing.
646
Die troost voor ons is niet gering
647
dat je hem met liefde hebt begroet.
648
Oprecht berouw maakt alles goed.
649
Dat weet ik zeker door je woord;
650
aan 't kruis is toch van jou gehoord:
651
“Mijn vriend, ik zeg je liefderijk,
652
vandaag nog kom jij in mijn rijk.”
653
Och, lieve Heer, het is wel waar
654
dat Gisemast, de moordenaar,
655
op 't laatst je om genade bad;
656
nochtans gaf hij je geld noch schat,
657
alleen berouwden hem zijn zonden.
658
Jouw barmhartigheid doorgronden
659
kan men zomin als men vermag
660
de zee te ledigen in een dag
661
en tot de bodem droog te leggen.
662
Maria, ik mag waarlijk zeggen,
663
Jouw genade is zo groot
664
dat jij mij zeker niet verstoot.
665
Toon mij jouw barmhartigheid;
666
over mijn zonden heb 'k zo'n spijt!’ +++
 
 
667
Terwijl zij zo lag in gebeden
668
gleed de vaak in al haar leden
669
tot ze eindelijk zachtjes sliep.
670
Toen was 't alsof een stem haar riep
671
die ze in haar droom heel duidelijk hoorde,
672
en tot haar sprak ze deze woorden:
673
‘Mens, zo lang heb jij gekermd
674
dat Maria zich ontfermd
675
heeft over jou, schep nieuwe moed,
676
ga het klooster in met spoed;
677
je vindt dezelfde deuren open
678
langs waar je eens bent weggelopen
679
om te volgen 't liefdeslied
680
van hem die je daarna verliet.
681
Al je kleren liggen weer
682
op het altaar als weleer:
683
sluier, schoenen en habijt;
684
kleed je aan als toentertijd.
685
Dank Maria daarvoor zeer.
686
Ga en neem de sleutels weer
687
die je voor haar beeltenis hing,
688
's nachts, toen jij uit 't klooster ging;
689
ze wilde ze voor jou bewaren,
690
zodat men al die veertien jaren
691
je nooit een stonde heeft gemist.
692
En niemand die er iets van wist!
693
Maria is je beste vriend;
694
ze heeft altijd voor jou gediend
695
en jouw gedaante aangenomen.
696
Zij die ten hemel opgenomen
697
werd, heeft dat voor jou gedaan.
698
Nu moet je in het klooster gaan.
699
Er is niemand in je bed.
700
God wil dat jij zo wordt gered. +++
 
 
701
Toen duurde het zo lang niet meer
702
tot ze ontwaakte. Ze zei: ‘Heer,
703
Almachtige God, het kwade heeft
704
nu lang genoeg aan mij gekleefd;
705
de duivel bracht mij veel verdriet,
706
gedoog niet meer dat dit geschiedt.
707
Als ik nu terug in 't klooster ging
708
en men mij als dievegge ving,
709
dan trof mij schande in grotere mate
710
dan toen ik 't klooster heb verlaten.
711
'k Smeek je met aandrang, God, zo goed,
712
door je allerkostbaarst Bloed,
713
dat eens uit je zijde liep,
714
indien de stem die mij riep
715
zich liet horen, mij ten bate,
716
dat ze mij dan niet verlate.
717
'k Bid je dat ze nog een keer
718
en ten derden male weer-
719
kome; 'k zie dan wel daaraan
720
dat ik 't klooster in mag gaan.
721
Mijn God, indien je dit behaagt
722
loof ik jou en de heilige Maagd. +++
 
 
723
De volgende nacht, hoor nu maar,
724
drong die stem weer door tot haar,
725
terwijl ze sliep, en riep met aandrang:
726
‘Mens, jij aarzelt veel te lang!
727
Ga toch weder in je klooster,
728
God zal helper zijn en trooster.
729
Doe toch wat de Maagd gebiedt!
730
Ik ben haar bode, twijfel niet!’
731
Nu de stem was weergekomen
732
en zij nogmaals had vernomen
733
in het klooster terug te gaan,
734
durfde zij het nog niet aan.
735
Een derde nacht verbeidt zij nog;
736
ze zei: ‘Misschien is het bedrog
737
en stel ik mij zo maar wat voor.
738
Wellicht gaat morgen wel teloor
739
het kwade met zijn kracht en macht;
740
en, komt de duivel terug vannacht,
741
o Heer, verjaag dan dit gespuis,
742
doe hem vluchten uit dit huis
743
opdat hij mij geen leed aandoet.
744
Sta me bij, Maria zoet,
745
Jij zond de stem om mij te leren
746
dat ik in 't klooster weer moet keren.
747
Ik smeek je, Vrouwe uitverkoren,
748
dat ik die stem nog eens mag horen.’ +++
 
 
749
Toen bleef zij wakker heel de nacht.
750
In een groot licht, dat met Gods kracht
751
verscheen, sprak dan de stem tot haar:
752
‘Wel ongegrond is jouw bezwaar
753
tegen wat je hebt gehoord,
754
want ik spreek Maria's woord.
755
Wacht in geen geval te lang!
756
Ga in 't klooster, wees niet bang.
757
Je vindt de deuren openstaan,
758
waar je wil kan je gaan.
759
Jouw habijt vind je klaar-
760
liggen op het altaar daar.’
761
Toen de stem dit had gezegd
762
kon de zondares maar slecht
763
't schitteren van het licht verdragen.
764
Ze zei: ‘'t Zou zeker God mishagen,
765
als ik niet luister naar die stem
766
die zonder twijfel komt van Hem
767
en van Maria, in een licht
768
zo mooi, dat het mij wel verplicht
769
te doen wat ze me liet verstaan.
770
Ik wil terug naar 't klooster gaan.
771
Ik zal het doen daar ik vertrouw
772
op de hulp der Lieve Vrouw.
773
Mijn beide kinderen en hun lot
774
vertrouw 'k toe aan d'almachtige God;
775
in zijn bescherming zijn ze goed.’
776
Haar kleren trok ze uit met spoed
777
om er haar kinderen mee te dekken
778
zachtjes, om hen niet te wekken.
779
Ze kuste ze beiden op hun mond
780
en zegde: ‘Kinderen, blijf gezond.
781
Ik laat je hier daar ik vertrouw
782
op de hulp der Lieve Vrouw;
783
Had mij Maria niet gered
784
door haar voorspraak en gebed,
785
ik liet jullie nooit alleen,
786
om niets ter wereld ging 'k dan heen. +++
 
 
787
Naar het klooster ging ze weer,
788
het hart vol pijn, en weende zeer.
789
Toen ze in de boomgaard stond
790
en ze de deur ontsloten vond
791
ging ze zonder aarzelen binnen.
792
‘Dank, Maria, jou beminnen
793
moet ik wel! Geve God
794
dat alles meevalt nu in 't slot.’
795
Overal heeft ze bevonden
796
dat de deuren openstonden.
797
Toen is ze in de kerk getreden
798
en heeft zachtjes zo gebeden:
799
‘Heer, ik bid je nu met vlijt,
800
help me weer in het habijt
801
dat ik daar voor veertien jaar
802
achterliet op het altaar
803
van Maria, op een nacht.’
804
Neen, dit is niet uitgedacht,
805
in alle ernst vertel ik dat:
806
de schoenen die ze vroeger had,
807
haar kap en sluier, vond ze weer
808
waar zij ze had gelegd weleer.
809
Ze trok alles aan met spoed
810
en ze zei: ‘O Heer, zo goed,
811
en Maria, reine Maagd,
812
jij hebt altijd God behaagd!
813
Uitverkoren bloem van deugd,
814
onbevlekt heb je in je jeugd
815
zonder pijn een Kind gedragen,
816
Heer is Hij van alle dagen,
817
en de Schepper van 't heelal.
818
Jij beschermt ons overal,
819
want jouw verlangens zijn voor God,
820
die je bemint, als een gebod.
821
Jij kan de Heer, onze broeder,
822
gebieden; jij bent toch zijn moeder.
823
En Hij mag jou zijn dochter noemen.
824
Hiervoor moet ik je wel roemen.
825
Wie met vertrouwen tot je gaat
826
krijgt wel gena, al komt hij laat.
827
Heb ik verdriet, of ben 'k in nood,
828
jouw hulp is immers altijd groot.
829
Jij deed verdwijnen al mijn pijn,
830
ik dank je dat ik blij kan zijn.’
831
Toen is ze opgestaan en zie,
832
de sleutels van de sacristie
833
zag ze waarlijk hangen daar
834
voor Maria op 't altaar.
835
Ze nam de sleutels en ging naar
836
het koor, waar vele lampjes klaar
837
te branden stonden in de hoeken.
838
Daarna zette zij de boeken
839
open op hun plaats gereed
840
zoals ze vroeger dikwijls deed.
841
Toen bad ze tot de Moeder-Maagd
842
en heeft om hulp en troost gevraagd
843
voor haar kinderen die ze liet
844
in 't huis der weduwe, met verdriet.
845
Intussen werd het middernacht
846
en twaalf slagen sneden zacht
847
de stilte tot een nieuwe tijd.
848
Dan luidde ze als indertijd
849
de metten met zo'n vaste hand
850
dat men 't hoorde te allen kant.
851
Zij die sliepen in de zaal,
852
boven, kwamen allemaal
853
onverwijld, en niemand merkte
854
dat zij weer in 't klooster werkte.
855
Ze bleef er heel haar leven lang
856
zonder schande en zonder dwang.
857
Maria had haar al die tijd
858
vervangen met barmhartigheid.
859
Zo was de zondares bekeerd.
860
Loof nu Maria, die men eert
861
in heel de hemel; zij verlaat
862
haar dienaars niet, al is het kwaad
863
dat zij bedreven nog zo groot.
864
Maria redt ze uit de nood. +++
 
 
865
De vrouw van wie ik heb verteld
866
was weer non, zoals gemeld.
867
Haar kinderen, die ze achterliet
868
bij de weduwe, wil ik niet
869
vergeten, daar ze in grote nood
870
waren zonder geld of brood.
871
Toen ze 's anderendaags opstonden
872
en hun moeder niet meer vonden
873
hadden ze groot verdriet en schreiden.
874
De weduwe kreeg medelijden
875
om hun grote droefenis.
876
‘Ik zal gaan naar de abdis,’
877
zegde ze, ‘met deze beide
878
kinderen, zij zal hun lijden
879
met Gods hulp wel doen verminderen.’
880
Toen nam ze de beide kinderen
881
en ging ermee naar het convent.
882
Ze zei: ‘Mevrouw, 'k maak u bekend
883
dat deze wezen in grote mate
884
ongelukkig zijn; verlaten
885
door hun moeder, die verdween
886
uit mijn huis vannacht; waarheen
887
ze is gegaan, weet ik niet.
888
Ze liet haar kinderen in 't verdriet.
889
Ik zou hen helpen, wist ik hoe.’
890
De abdis sprak haar toe:
891
‘Zorg goed voor hen, dat wil 'k je vragen,
892
je zal het je echt niet beklagen;
893
nu de kinderen bij je zijn,
894
houd ze, want ze zijn nog klein.
895
En stuur iemand alle dagen
896
naar het klooster om te vragen
897
goede drank voor hen en eten.
898
Ontbreekt hen iets, laat het me weten.’
899
De vrouw was ermee ingenomen
900
dat zo'n beslissing werd genomen.
901
Ze nam de kinderen weer mee
902
en zorgde goed voor alle twee.
903
Hun moeder, die ze achterliet
904
en nog gekweld werd door verdriet
905
omdat haar kinderen voortaan
906
alleen door 't leven moesten gaan,
907
was heel gelukkig toen ze wist
908
wat voor haar kinderen was beslist.
909
Ze had voor hen geen kommer meer
910
en vertrouwde op de Heer.
911
Heilig was haar verder leven.
912
Doch ze moest steeds zuchten, beven
913
deed ze zelfs wanneer ze dacht
914
aan haar zonden; dag en nacht
915
woog in 't hart berouw zo zwaar
916
over zonden die ze maar
917
niemand durfde kenbaar maken.
918
Hoe zou men haar gedrag dan laken! +++
 
 
919
Toen kwam daarna, zoals elk jaar
920
een abt naar 't klooster om aldaar
921
te onderzoeken of elke vrouw
922
de kloosterregel wel getrouw
923
had nageleefd, en of geen blaam
924
verminderde hun goede faam.
925
De dag dat hij gekomen was
926
lag zij in het koor en las
927
haar gebeden met veel smart,
928
want tweestrijd woedde in haar hart.
929
Ze werd bekoord met vrees voor schande,
930
opdat zij haar velerhande
931
zonden toch niet biechten zou.
932
Toen ze verder bidden wou
933
zag ze dat een jongeling
934
in 't wit gekleed, naast haar ging,
935
met in zijn arm een kindje klein
936
dat gestorven scheen te zijn.
937
De jongeling wierp op en neer
938
een appel en hij ving hem weer
939
voor 't kind en speelde steeds maar door.
940
De zondares, geboeid daardoor,
941
zei: ‘Beste vriend, ben jij misschien
942
een hemels wezen, en indien
943
God je gezonden heeft, vertel
944
mij, in Gods Naam, waarom dit spel?
945
Verklaar het mij; je hebt geen gelijk
946
wanneer je verder speelt, want kijk,
947
het kind dat jij daar draagt is dood;
948
die mooie appel die zo rood
949
is, zal het kind geen vreugde geven.’
950
‘Zeker, non, wat jij zoëven
951
zei is waar, ik weet het wel,
952
dit kindje merkt niets van mijn spel;
953
het is gestorven en hoort noch ziet.
954
Eveneens bemerkt God niet
955
dat jij bidt en vast alhier,
956
want het helpt je echt geen zier.
957
Al je moeite is verloren.
958
God kan je immers niet verhoren,
959
want je zonden zijn zo groot
960
dat de hemel je verstoot.
961
Daarom raad 'k je aan: ga gauw
962
naar de abt, met veel berouw,
963
belijd voor hem, die als een vader
964
is, je zonden altegader,
965
heel oprecht en zonder te liegen;
966
laat je niet meer door de duivel bedriegen.
967
De abt zal je wel vergeven
968
de zonden die je hebt bedreven.
969
Maar zie je van het biechten af,
970
vrees dan, helaas, Gods strenge straf!’
971
De jongeling ging dan verdwijnen;
972
hij zou niet meer aan haar verschijnen.
973
Wat hij zei heeft ze verstaan.
974
's Morgens is ze gauw gegaan
975
naar de abt om te smeken
976
of ze bij hem haar biecht kon spreken.
977
De abt, die wijs was en bemind,
978
antwoordde: ‘Dochter, dierbaar kind,
979
zeker wil ik luisteren naar
980
wat jij wil biechten, ben je klaar
981
om al je zonden te belijden?’
982
Toen ging ze zitten aan de zijde
983
van de abt; van haar leven
984
heeft ze elk detail gegeven.
985
Ze vertelde hoe de minne
986
haar indertijd bijna haar zinnen
987
deed verliezen, en hoe fel
988
ze werd bekoord, zodat ze snel
989
haar kloosterkleed op het altaar
990
der Lieve Vrouw liet liggen, daar.
991
Dan is ze met een man gebleven
992
die haar twee kinderen heeft gegeven.
993
Al het kwaad dat ze bedreven
994
had gedurende haar leven
995
heeft ze aan de abt verteld,
996
en niets bleef er onvermeld.
997
Toen dit gebiecht was altegader,
998
sprak de abt, de heilige vader:
999
‘Dochter, ik zal je vergeven
1000
de zonden die je hebt bedreven
1001
en die jij nu hebt beleden.
1002
Geprezen zij Gods Moeder heden
1003
en altijd overal geloofd!’
1004
Toen legde hij haar de hand op 't hoofd;
1005
en zo kreeg zij vergiffenis.
1006
Hij zei: ‘'k Zal jouw belijdenis
1007
in een sermoen op zulke wijze
1008
kenbaar maken dat misprijzen
1009
voor je kinderen en voor jou
1010
uitgesloten is; het zou
1011
jammer zijn als men niet wist
1012
dat God dit wonder heel beslist
1013
gedaan heeft, daar het Hem behaagt
1014
te eren de heilige Moeder-Maagd.
1015
Ik zal 't vertellen overal
1016
waar ik kom, ik hoop dan zal
1017
menig zondaar zich bekeren
1018
Onze-Lieve-Vrouw ter ere.’ +++
 
 
1019
Vooraleer naar huis te keren
1020
heeft hij 't klooster willen leren
1021
wat een hunner was geschied;
1022
maar zij allen wisten niet
1023
wie ze was; het bleef verzwegen.
1024
De abt ging heen en gaf zijn zegen.
1025
Hij nam de kinderen der non
1026
en bracht ze groot zo goed het kon;
1027
het grauw habijt zou hij hen bieden.
1028
Ze werden beiden flinke lieden.
1029
Hun moeder heette Beatrijs.
1030
Loof nu allen God en prijs
1031
ook Maria, door wier macht
1032
dit mooi mirakel werd volbracht.
1033
Zij hielp haar uit alle nood.
1034
Wij bidden allen, klein en groot,
1035
die dit mirakel horen lezen,
1036
dat Maria altijd wezen
1037
mag onze hulp in 't zoete dal
1038
waar God het Oordeel spreken zal. Amen.

Vorige