toelichting en handleiding

De module zoeken in (selecties van) teksten is speciaal ontwikkeld om het zoeken in specifieke onderdelen van de dbnl mogelijk te maken. De versie die eind november 2007 on line is gegaan, zal nog op allerlei manieren worden verbeterd, uitgebreid en verfijnd. Op dit ogenblik is nog maar een beperkt deel van het totale aantal Nederlandstalige literaire teksten en van de daarop betrekking hebbende wetenschappelijke studies in de dbnl opgenomen. Daar staat tegenover dat het gros van de teksten dat nu beschikbaar is, behoort tot het invloedrijkste en gezaghebbendste uit de Nederlandse taal- en letterkunde.

 

een korte handleiding

Door het opgeven van één of meer ‘zoekwoorden’ kunnen alle beschikbare teksten doorzocht worden, waarbij het resultaat op verschillende manier gesorteerd kan worden: alfabetisch op auteursnaam, alfabetisch op titel, dan wel chronologisch op jaar van verschijnen.

     Er kan daarnaast ook worden gezocht in selecties van het totale aantal teksten. De gebruiker staan daartoe verschillende criteria ter beschikking. Ze betreffen eigenschappen van auteurs, dan wel eigenschappen van teksten. Deze criteria kunnen naar believen met elkaar worden gecombineerd.

     Bij gegevens auteurs kan bijvoorbeeld sekse als criterium worden opgegeven (‘doorzoek alleen teksten van vrouwen’), of beroepsgroep (‘doorzoek alle teksten van classici’) of plaats of provincie van geboorte (doorzoek alleen teksten van auteurs geboren in ‘Gent’), dan wel plaats of provincie van overlijden. Vele auteurs zijn werkzaam op de grens van twee perioden, bijvoorbeeld Willem Bilderdijk. Wanneer bij periode ‘achttiende eeuw’ wordt opgegeven wordt van de achttiende-eeuwse auteur Bilderdijk ook dat deel van zijn oeuvre doorzocht dat in de negentiende eeuw is verschenen.

     Bij gegevens teksten kunnen teksten uit een heel specifieke reeks van jaren worden opgevraagd, bijvoorbeeld 1973-1977, daarnaast kan er worden gezocht op (combinaties van) hoofdgenre (bijvoorbeeld ‘proza’ of ‘drama’) en subgenre (‘roman’ of ‘klucht’)

     Na het opgeven van de criteria kan met behulp van de knop toon selectie titels worden nagegaan welke titels aan de criteria beantwoorden. Boven in het zoekscherm wordt bovendien het aantal teksten aangegeven dat aan de betreffende criteria beantwoordt.

     Na het opgeven van een zoekwoord en het aanklikken van de knop zoeken in selectie wordt de zoekactie in de betreffende teksten uitgevoerd. Na het verschijnen van het zoekresultaat, valt bovenin het zoekscherm weer af te lezen in hoeveel teksten de zoekterm(en) is aangetroffen.

     De zoekresultaten zelf worden als kort citaat weergegeven. Het hele werk, dan wel het betreffende onderdeel van de tekst, is aanklikbaar, waarna makkelijk in de tekst verder gezocht en/of gelezen kan worden.

     Voor het zoeken op vaste combinaties van woorden dient de reeks woorden tussen dubbele aanhalingstekens te worden geplaatst.

 

een aantal beperkingen

Nog niet alle dbnl-teksten zijn op dit ogenblik in de zoekmachine opgenomen; er ontbraken, op het moment van introductie (eind november 2007) nog ca. honderd zelfstandige titels en ca. vierhonderd losse artikelen. Deze bestanden stammen uit de beginfase van de dbnl en worden op dit ogenblik nog opgewerkt naar de huidige standaards. Naar verwachting zullen deze teksten vóór 1 maart 2008 alsnog in de zoekmachine zijn opgenomen.

     De DBNL biedt veel oudere teksten in een moderne editie. Deze moderne edities bevatten over het algemeen een inleiding en verschillende vormen van toelichtingen zoals voetnoten, aantekeningen en bijlagen. Er wordt aan gewerkt om de oorspronkelijke tekst en de door de editeur toegevoegde tekst bij het zoeken desgewenst van elkaar te kunnen scheiden. Daardoor zal het beter mogelijk zijn om uitsluitend in bijvoorbeeld het oorspronkelijk middeleeuwse deel van Middelnederlandse tekstuitgaven te zoeken. Tegelijkertijd zal ook de datering van de oorspronkelijke tekst en van de editie van later datum op een inzichtelijke manier gepresenteerd worden. Op dit ogenblik is dat nog niet goed mogelijk. Bijvoorbeeld Vondels toneelstukken worden doorzocht als onderdeel van de tiendelige uitgave van De werken, maar ze zijn nog niet als afzonderlijke toneelstukken te selecteren, en bovendien zijn De werken gedateerd op de jaren waarin ze als reeks (1927-1937) verschenen. Naar verwachting zal deze enigszins verwarrende situatie vóór medio 2008 verholpen zijn.

     Het zoeken met wildcards (met behulp van een asterisk) is op dit ogenblik alleen maar mogelijk aan het einde van een woord (rederijkers*). De zoekresultaten worden op dit ogenblik nog niet als citaat gegeven

     Bij de ‘gegevens auteurs’ is het op dit ogenblik al mogelijk om op ‘beroep’ te selecteren, maar daarbij past het voorbehoud dat het aantal beroepsgroepen dat nu wordt aangeboden nog zeer beperkt is. In de eerste helft van 2008 zullen deze gegevens grondig worden verfijnd en herzien.

 

waar aan gewerkt wordt

Op dit ogenblik worden woorden met accenten nog niet gevonden door de zoekmachine. er wordt aan gewerkt om dit euvel te verhelpen.

     Het zal mogelijk worden specifiek met of zonder beginkapitalen (hoofdletters) te zoeken.

     Er wordt gewerkt aan het aanbieden van lijsten met beschikbare titels waaruit de gebruiker een eigen selectie kan maken om te doorzoeken. Iets soortgelijks komt er voor auteurs, ten einde van deze auteurs in één keer het gehele oeuvre te kunnen doorzoeken.

     Het exacte aantal treffers per titel zal worden getoond.

     De vormgeving zal in de loop van 2008, als onderdeel van de algehele vernieuwing van de dbnl-website, worden aangepast.