Inhoudsopgave

[Eerste deel] Voorrede

Aan dr. J.H. Scholten, oud-hoogleeraar in de theologie te Leiden.

Eerste hoofdstuk. Dertiende eeuw. - Olivier van Keulen. I [Inleiding]

II [Olivier van Keulen's loopbaan]

III [Angelsaksische oorsprong van het christendom in Nederland]

IV [Emo, abt van Bloemhof]

V [Het nederlandsch volksgeloof in de 13de eeuw]

VI [Wonderverhalen. Bekeeringsgeschiedenissen]

VII [Dijkwerkers en kruisvaarders]

VIII [De kruistogten volgens arabische berigten. Verhaal van Ibn-Haiyân]

IX [Provençaalsch berigt van Guillaume de Tudèle]

X [Nederlandsche berigten. Inneming van Damiate, Santa Maria, en Cadix]

XI [Byzantijnsche berigten. Nicétas]

XII [Byzantijnsche berigten. Anna Komnéna. Kritiek der kruistogten]

XIII [Maerlant's ‘Van den lande van Oversee.’ Prediking van Bernard van Clairvaux]

XIV [Olivier van Keulen en Joinville]

XV [Villehardouin]

Tweede hoofdstuk. Veertiende eeuw. - graaf Jan van Blois. I [Bronnen]

II [Inleiding. Oudnederlandsche staatsinstellingen]

III [Het romeinsch en het karolingisch tijdvak. Folcker]

IV [Het lotharingsh tijdvak. Dirk III]

V [De feodaliteit en de gilden]

VI [Het burgerlijk Nederland der 14de eeuw]

VII [De adel. Jan en Gwy van Blois]

VIII [Het hofleven te Gouda en te Schoonhoven]

IX [De kruistogt tegen de Lithauers]

X [De kruistogt tegen de Lithauers. Vervolg]

XI [Utrechtsche bisschoppen. Graven en gravinnen uit de huizen van Holland, van Henegouwen, van Beijeren]

XII [Nederlandsche edelen en nederlandsche staatslieden in de midden-eeuwen]

XIII [Nederland en de riddertijd]

Derde hoofdstuk. Vijftiende eeuw. - Thomas a Kempis. I [Inleiding. Mystiek en scolastiek]

II [De scolastiek in de schilderkunst]

III [De scolastiek in de dicht kunst. Dante]

IV [De scolastiek en de wetenschappen. Keizer Frederik II]

V [Nederland en de middeneeuwsche hoogescholen in het buitenland]

VI [Het studenteleven in de midden-eeuwen]

VII [Het studenteleven in de midden-eeuwen. Vervolg]

VIII [Thomas a Kempis. Zijne verhouding tot de bisschoppen van Utrecht en de hertogen van Bourgondie]

IX [Thomas a Kempis schrijver der Imitatio Christi]

X [De Imitatio Christi en de mystiek]

XI [Overzigt der Imitatio Christi]

XII [De Imitatio Christi en het protestantisme]

XIII [Dirc Potter en zijn zededicht]

XV [Overzigt en kritiek van den Loop der Minne]

XVI [Kritiek van den Loop der Minne. Vervolg]

XVII [Hendric Mande]

Vierde hoofdstuk. Zestiende eeuw. - Erasmus. I [Inleiding. Erasmus en Petrarca]

II [Erasmus en Luther]

III [De geloofsvervolging in Nederland]

IV [De wederdoopers te Amsterdam]

V [Burger-oorlogen. Pier van Heemstra]

VI [Burger-oorlogen. Karel van Egmond]

VII [Het hooger onderwijs in Nederland. Kritiek van Geert Groote en Wessel Gansfoort]

VIII [Johannes Murmellius. Het Rome der oudheid]

IX [Lotgevallen van Murmellius]

X [De school te Alkmaar]

XI [Het leven der filologen in de 16de eeuw]

XII [Kritiek van Murmellius' werken]

XIII [Erasmus en het hooger onderwijs. Erasmus' jeugd. Zijn geschrift over ‘Het vlieden der wereld’]

XIV [Lijkrede van den jongen Erasmus op Bertha van Heyen. Zijn verlangen naar Italie. Erasmus en Froissart]

XV [Erasmus' zelfbeheersching. Brief uit Parijs over zijne hospita en haar dienstmaagd]

XVI [Erasmus en Anna van Borssele. Op Cortgene]

XVII [Erasmus de Voltaire der 16de eeuw. Zijne ‘Zamenspraken’]

XVIII [Erasmus' levensbeschouwing. De ‘Lof der Dwaasheid’]

XIX [Albrecht Dürer over Erasmus]

Vijfde hoofdstuk. Zestiende eeuw. - Lucas van Leiden. I [Noordnederlandsche kunstgeschiedenis. Het vandalisme van 1572]

II [Lot der abdijen, kasteelen, en citadellen. Lot der kerken]

III [De kerken en de dijken]

IV [Romaansche kerkbouw. De slotkapellen te Nijmegen. Roermond's munster]

V [Militaire bouwkunst. Van den leidschen Burgt tot het haagsche Binnenhof]

VI [Gothische kerkbouw. De kathedraal te Utrecht. De kathedraal te 's Hertogenbosch]

VII [Burgerlijke bouwkunst. Stadhuizen en andere openbare gebouwen der 14de, 15de, en 16de eeuw]

VIII [Burgerlijke bouwkunst. Woonhuizen der 14de, 15de, en 16de eeuw]

IX [Groot Paushuize te Utrecht. Adriaan VI]

X [Het Duivelshuis te Arnhem. Maarten van Rossem]

XI [De Apostolische School te Nijmegen. De Rijks-Munt van Karel V te Dordrecht]

XII [Nationale kunstnijverheid in de 15de en 16de eeuw. Snijwerken, gietwerken, drijfwerken]

XIII [Beeldhouwkunst. Graftomben te Roermond, te IJsselstein, te Arnhem, te Breda]

XIV [Beeldhouwkunst. Klaus Sluter en de Mozesput te Dijon. Beetekenis van Sluter]

XV [Noordnederlandsche miniaturen]

XVI [Glasschilderkunst. Dirk en Wouter Crabeth. De Sint Janskerk te Gouda. De Oude Kerk te Amsterdam]

XVII [Oudste noordnederlandsche schilderij in olieverf, 14de eeuw. Hollandsche schilders in Vlaanderen, 15de eeuw. Schilderscholen in Noord-Nederland, 16de eeuw: te Gouda, Utrecht, Haarlem, Delft, Amsterdam, Leiden]

XVIII [Maatschappelijke stelling der noordnederlandsche schilders in de 16de eeuw]

XIX [Vlaamsche invloeden: Cornelis Engelbrechtsen en Lucas van Leiden. Italiaansche invloeden: Jan Schoorl en Maarten van Heemskerk]

XX [Overgangstijd: Karel van Mander en Hendrik Goltzius]

XXI [Overgangstijd: het portret. Cornelis van Haarlem]

XXII [Het portret. Antonis Mor]

XXIII [Lucas van Leiden. Zijne schilderijen. Zijn graveerwerk. Zijne beteekenis]

Zesde hoofdstuk. Overzigt der letteren. I [Eenheid van Holland en Vlaanderen in de letteren]

II [Overwigt der vertalingen. Maerlant's Merlijn]

III [Moderne europesche litteratuur der midden-eeuwen. ‘Dmeisken metten sconen vlechtken’]

IV [Kenmerken der middeneeuwsche letterkunde]

V [De middeneeuwsche letteren en de bijbel]

VI [De middeneeuwsche heiligverklaring]

VII [Kennis aan de vaderlandsche geschiedenis. Melis Stoke]

VIII [Kennis aan de algemeene geschiedenis. Maerlant]

IX [Kennis aan de klassieken. Dante]

X [De verbeelding in de midden-eeuwen. Het diere-epos. Tristram en Ysolde]

XI [Het diere-epos. Ballade van den Boer en de Edelvrouw]

XII [Het diere-epos. Reinaert de Vos en de feodaliteit]

XIII [Het diere-epos. Reinaert in de geschiedenis: Dirk III, Willem I, Wolferd van Borssele, Karel van Egmond]

XIV [De verbeelding in de midden-eeuwen. Oudgermaansche tijd: Tacitus, de Edda, in Friesland]

XV [Oudduitsche en oudfransche heldedichten: Nevelingelied, Walthariuslied, Goedroen, Roelandslied, Reinout van Montalbaan]

XVI [Ridderromans. Parzival]

XVII [Middennederlandsche bijdragen: Beatrijs, Tysken van der Schilden, Het daghet in den Oosten]

XVIII [De rederijkers. Het referein ‘Zal 't altoos neen zijn?’]

XIX [De rederijkers en de boekdrukkunst]

XX [De rederijkers. Anna Bijns]

XXI [Verschillende klassen van rederijkers]

XXII [De rederijkers. Karel van Mander]

XXIII [De middennederlandsche poëzie]

XXIV [Het middennederlandsch proza]

XXV [Invloed van het fransch]

[Tweede deel] Voorrede

Eerste hoofdstuk. Het geloof. I [‘De Bijen corf der H. Roomscher Kercke’]

II [De kalvinistische gedachte. - Filips van Marnix]

III [Het ‘Geuzelietboeck’. - Verguizing van het katholicisme]

IV [Het ‘Geuzelietboeck’. - Vergelding van kwaad met kwaad]

V [Onder Karel V en onder Filips II]

VI [De godsdienstoorlog en de burgeroorlog]

VII [De watergeuzen. - Hunne roeping]

VIII [De watergeuzen. - Hun bedrijf]

IX [Het theologish karakter der 17de eeuw]

X [Coornhert. - Zijne ‘Wellevenskunst’]

XI [Oldenbarnevelt. - De ketter]

XII [Oldenbarnevelt en het ‘cant’]

XIII [Hugo de Groot. - Zijn ‘Bewijs der ware godsdienst’]

XIV [Oldenbarnevelt, De Groot, en de kontra-remonstranten]

XV [Johannes Bogerman, en de orthodox-gereformeerde predikanten der 17de eeuw]

XVI [Johannes Bogerman. - De Staten-Bijbel]

XVII [De orthodoxie en de Republiek]

XVIII [Gijsbert Voetius. - Zijn strijd met Descartes]

XIX [Balthazar Bekker. - Zijne ‘Betooverde Wereld’]

XX [Descartes in Nederland]

XXI [Spinoza. - Bayle over Spinoza]

XXII [Spinoza. - Zijne staatskerk]

XXIII [Het kalvinisme en de poëzie. - Het ‘Offer des Heeren’]

XXIV [Het kalvinisme en de poëzie. - Constantyn Huygens]

Tweede hoofdstuk. De handel. I [Zuid-Nederland en Noord-Nederland]

II [Compromis der Kooplieden]

III [De noordnederlandsche buurt- en de noordnederlandsche wereldmarkt]

IV [Steven van der Haghen. - Zijne ‘Avonturen’]

V [Steven van der Haghen. - Oudhollandsche reis- en scheepsjournalen]

VI [Steven van der Haghen. - Zijn katholicisme.]

VII [De Zeven-Provincien koloniale mogendheid geworden. - Kaap de Goede Hoop]

VIII [De Zeven-Provincien en de O.I. Compagnie]

IX [Verloopen noordnederlandsche kolonien: Mauritius, Formosa, Brazilie, Nieuw-Amsterdam]

X [De O.I. Compagnie in den Maleischen Archipel. - De Nederlanders en de Portugezen]

XI [Het specerij-monopolie der O.I. Compagnie. - Strijd in de Molukken en op Celebes]

XII [De staatkunde der O.I. Compagnie]

XIII [De verovering van Java. - Java's voorgeschiedenis]

XIV [De verovering van Java. - Adipati Anom]

XV [De verovering van Java. - Adipati Anom]

XVI [De verovering van Java. - Zeestrijd van Wolfert Hermansz, 1601-1602]

XVII [De verovering van Java. - Batavia. - Nederlaag van Sultan Ageng, 1628-1629]

XVIII [De verovering van Java. - Batavia. - Nederlaag van Sultan Ageng, 1628-1629]

XIX [De verovering van Java. - Nederlag van Toreno Djojo, 1676-1682]

XX [De verovering van Java. - Nederlaag van Troeno Djojo, 1676-1682]

XXI [De verovering van Java. - Nederlaag van Soerapati, 1706-1707]

XXII [De verovering van Java. - Nederlaag van Soerapati, 1706-1707]

XXIII [De gouden dagen der Republiek]

XXIV [De strijd met Duinkerken]

XXV [De slag bij Duins, 1639]

XXVI [Vóór en na den vrede van Munster]

XXVII [Cromwell]

XXVIII [Colbert]

XXIX [Lodewijk XIV]

XXX [Amsterdam en Antwerpen]

XXXI [Amsterdam. - Haar bodem. - Haar bouwen]

XXXII [Amsterdam. - Haar rijkdom. - Droogmakerijen]

XXXIII [Amsterdam. - Hare magt in den Staat]

XXXIV [Amsterdam. - Winzucht harer kooplieden]

XXXV [Amsterdam. - Cornelis Pieterszn Hooft]

XXXVI [Amsterdam. - Mr. Hendrik Hooft]

[Tweede deel (tweede helft)] Derde hoofdstuk. De wetenschappen en de letteren. I [Het protestantisme en de wetenschap]

II [De wiskunde. Paulus van Middelburg, Gemma Frisius, Simon Stevin]

III [Stevin en Maurits]

IV [Stevin en Maurits]

V [Stevin en Hugo de Groot]

VI [Stevin en Hugo de Groot]

VII [Beteekenis van Stevin]

VIII [De sterrekunde. Christiaan Huygens]

IX [De sterrekunde. Christiaan Huygens]

X [Het natuuronderzoek. Jan Swammerdam]

XI [Het natuuronderzoek. Jan Swammerdam]

XII [De ontleedkunde. Nicolaas Tulp]

XIII [Het mikroskoop. Antony van Leeuwenhoek]

XIV [Het mikroskoop. Antony van Leeuwenhoek]

XV [Natuuronderzoekers in de kolonien. Jacobus Bontius, Wilhelm Piso, Engelbert Kämpfer, Van Rheede, Rumphius]

XVI [De geneeskunde. Joan van Beverwyck]

XVII [De geneeskunde. Boerhaave]

XVIII [De geneeskunde. Boerhaave]

XIX [De metafysica. Spinoza]

XX [De metafysica. Spinoza]

XXI [De metafysica. Spinoza]

XXII [Het volkeregt. Hugo de Groot]

XXIII [Het volkeregt. Hugo de Groot]

XXIV [Hugo de Groot en het staatsregt]

XXV [Hugo de Groot en de staathuishoudkunde. Willem Usselincx]

XXVI [Leven van Hugo de Groot]

XXVII [Latijnsche dichters. Martinus Dorpius, Ianus Secundus, Ianus Gruterus, Josephus Scaliger, Hugo de Groot]

XXVIII [De filologen. Lipsius, Scaliger, de Vossiussen, Nicolaas Heinsius]

XXIX [De filologen. Lipsius, Scaliger, de Vossiussen, Nicolaas Heinsius]

XXX [P.C. Hooft. De geschiedschrijver]

XXXI [P.C. Hooft. De geschiedschrijver]

XXXII [P.C. Hooft. De briefschrijver]

XXXIII [Vondel en de klassieken]

XXXIV [Vondel en de Franschen]

XXXV [Beteekenis van Hooft en Vondel]

Vierde hoofdstuk. Zeden en personen. I [De zeden van het tijdyak: tucht, onafhankelijkheid, liefdadigheid, weelde, de burgers, de aanzienlijken, afgunst van het buitenland, Albrecht Haller's nederlandsche reisherinneringen, de vrouwen, de mannen, nationale karaktertrekken]

II [Het geslacht Oranje-Nassau. Willem de Zwijger]

III [Maurits]

IV [Frederick Hendrik]

V [Willem de Tweede]

VI [Willem de Derde]

VII [François van Aerssen]

VIII [Johan de Witt]

IX [Michiel de Ruyter]

X [Cornelis Speelman]

XI [Adriaan Pauw, Balthazar de Moucheron, Isaac Lemaire, Sommelsdijk, Lodewijk de Geer, Nederlanders te Venetie]

XII [Nicolaas Witsen]

XIII [Cornelis van Bynkershoek]

XIV [De joodsche kolonie te Amsterdam]

XV [Anna Roemers en Maria Tesselschade]

Vijfde hoofdstuk. De kunsten. I [De welsprekendheid]

II [De tooneelspeelkunst]

III [De muziek]

IV [De beeldhouwkunst]

V [De bouwkunst]

VI [De schilderkunst. Oordeel der tijdgenooten]

VII [Hollandsche schilders in Italie. - Delftsche plateelbakkunst. - De prenten in Cats]

VIII [De hollandsche school en het lager leven]

IX [De hollandsche school en de bijbel]

X [Portretten, Doelenstukken, Schuttersmaaltijden]

XI [Het Landschap. Stads-, Rivier-, Zeegezigten]

XII [Vermeer, Dou, Ter Burg, Cuyp, Ruysdael, Potter. - Rembrand aan het hoofd der hollandsche school]

XIII [Besluit]

Algemeen alfabetisch register der behandelde of vermelde historische personen.